ფიზიკოსი გია დვალი გასული კვირის განმავლობაში არაერთი სატელევიზიო ეთერის სტუმარი იყო. მან ინტერვიუ მისცა როგორც ოპოზიციურ არხებს, ისე სამთავრობო მედიას.
ცნობილმა ფიზიკოსმა ისაუბრა საქართველოში მიმდინარე პოლიტიკურ პროცესებზე, დაყოფილ საზოგადოებაზე და გამოსავალზე, რომელიც სამოქალაქო საზოგადოებამ შეიძლება იპოვოს.
ერთ-ერთი ბოლო ინტერვიუ 10 აპრილს, ტელეკომპანია „ფორმულას“ გადაცემა „კვირის ფორმულაში“ გავიდა. „ბათუმელები“ გთავაზობთ ამონარიდებს ინტერვიუდან.
სინდისი და პრაგმატიზმი
„სინდისის და ე.წ. პრაგმატიზმის კომბინაციაა პოლიტიკურ განტოლებაში. დღესდღეობით სიტუაცია არის ისეთი, რომ მთელმა დანარჩენმა მსოფლიომ სინდისზე დააფუძნა პრაგმატიზმი, ანუ ეს ერთად მიდის. ჩვენმა მთავრობამ პირიქით, სინდისი ამოიღო. სინდისი საერთოდ ამოღებულია პოლიტიკური განტოლებიდან.
უნიკალური სიტუაციაა ამ თვალსაზრისით, ვინაიდან მთელი დანარჩენი პროგრესული საზოგადოება და მსოფლიო სინდისზე აფუძნებს თავის პოლიტიკას.
სინდისის გამოღვიძება მოხდა დასავლეთში, უკრაინის და უკრაინელი ხალხის დამსახურებით.
ამან გახსნა შესაძლებლობების ფანჯარა. რაც გამოიხატა კონკრეტულობაში – ხვალ [11 აპრილს] ჩამოდის კითხვარი, რომელიც ევროკავშირმა გამოგვიგზავნა.
ფაქტობრივად, საქართველოს აქვს რამდენიმეკვირიანი ფანჯარა, როდესაც ქვეყანამ უდიდესი ძალისხმევა უნდა გაიღოს იმისათვის, რომ აქტუალიზაცია გაუკეთოს ჩვენს საკითხს. ეს ძალისხმევა არ არის გაღებული.
საჭიროა და უნდა შეიქმნას ფოკუსჯგუფები, უკეთესი იქნება ახალგაზრდებით დაკომპლექტებული, რომლებიც პირდაპირ კავშირზე გავლენ ევროპელ პარლამენტარებთან.
უნდა გაიტანონ ორი მესიჯი: პირველი, რომ საქართველო იმსახურებს ევროკავშირის წევრობას ყველა იმ ფაქტორის გამო, რაც ჩვენ გვაქვს, იმ წვლილის, რაც ჩვენ გადავიხადეთ ამ ბრძოლაში და იმ ფასეულობებით, რაც მთავარია. ჩვენ ფასეულობებით ვეკუთვნით ევროკავშირს.
მეორე მესიჯი, საქართველოსთვის მხარის არ დაჭერა ამ სიტუაციაში, ეს იგივეა, რომ საქართველო გაწირონ მაგათ [ევროკავშირმა]. ეს მაგათ უნდა ესმოდეთ. სინდისზე უნდა შევაგდოთ. თითოეულ ევროპარლამენტარზე უნდა ვიმუშაოთ ინდივიდუალურად, ვისაც ეს ეხება.
რატომ არის სინდისი მნიშვნელოვანი? სინდისი არის უნივერსალური კატეგორია. როდესაც ადამიანი იქცევა სინდისიერად ჩვენ ყველამ ვიცით, ის როგორ იქცევა.
პრაგმატიზმი არის ფარდობითი კატეგორია. შენ ვერ გაიგებ. პრაგმატიზმი შეიძლება ისეთიც იყოს, ასეთიც იყოს.
მაგალითად, დათვი პრაგმატულია, თუ ადამიანს შეჭამს. ადამიანი პრაგმატულია, თუ თავს დაიცავს. შეიძლება იყოს პრაგმატული, თუ გაიქცევა და ა.შ. მაგრამ თუ ადამიანს, შენს მეგობარს, დათვი ესხმის თავს, შენს ძმას ან დას და შენ გარბიხარ და არავის არ ეძახი საშველად, ეს არის უსინდისობა და ეს არის ცალსახა. აქ არავითარი ფარდობითობა არ არსებობს.
როდესაც სინდისი ამოღებულია ფორმულიდან, ვიღაცა რეფერირებას აკეთებს რაღაცა პრაგმატიზმზე, რაღაც ეროვნულ პოზიციაზე. სინდისის გარეშე ეროვნულ პოზიციად რასაც გინდა იმას გაასაღებ. ეს პრაგმატიზმი, პირველ რიგში, არის მეთოდი, რომ თავისუფლება მიენიჭოთ მოქმედებაში. იმიტომ, რომ რასაც გინდა იმას გაასაღებ პრაგმატიზმად.
იმიტომ, რომ შენ ყოველთვის იტყვი, მე რომ ასე არ მექნა, ომი იქნებოდა. აი, ამას კიდევ ომი უნდა იმიტომ, რომ კითხვებს მისვამს. ამის მიზეზი ესაა. არაფერი პრაგმატიზმი მაგაში არაა.
სინამდვილეში პრაგმატიზმი არის შირმა, რომელიც საშუალებას აძლევს ამ ჯგუფს, რომ რაღაცა გეგმა გაატარონ.
ეს გეგმა რა არის? ეს გეგმა არის ცალსახად პრორუსული. არ აქვს მნიშვნელობა ამირანი გულში რას მღერის, ჩვენ მაგით ვერ ვიმარჩიელებთ.
ჩვენ ერთადერთი შეგვიძლია ვიმარჩიელოთ, რას აკეთებს მთავრობა და რას ლაპარაკობს“.
უკრაინისადმი საქართველოს ხელისუფლების მიერ გადადგმული ნაბიჯების შეფასებისას გია დვალმა თქვა, რომ საქართველოს მთავრობამ ბოროტსა და კეთილს შორის ბოროტის მხარე აირჩია.
„საქართველოს ხელისუფლება თავისი საქციელით თავის პოზიციონირებას აკეთებს ცალსახად ბოროტების მხარეს.
ამის საპასუხოდ მე მეტყვიან, რომ აი, ხომ მივეცით ხმა [გაეროში] – იქ ხმის მიცემა, სადაც საქართველოს ხმა, ჯერ ერთი, არ არის გადამწყვეტი ამ საკითხის, ასევე არის გასაშუალოებული რაღაც მასაში და არის მინიმუმის მინიმუმი. იმისთვის, რომ სიკეთის მხარეს იდგე, არ არის საკმარისი ეს მინიმუმის მინიმუმი.
წარმოიდგინეთ, რომ არის ადამიანთა ჯგუფი, რომელიც იხრჩობა. მინიმუმის მინიმუმი არის, რომ ხელი მოუსვან და ზედაპირზე დარჩნენ. მაგრამ ეს არ არის სიკეთე. იმიტომ, რომ ასე ადგილზე ტრიალით და ადგილზე ხელის მოსმით, ბოლოს ეს ხალხი დაიღლება და დაიხრჩობა. სიკეთეს სჭირდება ძალისხმევა. სიკეთე არის თვისობრივი ცნება.
ყველა დანარჩენში, სადაც საქართველოს შეუძლია ცალკე პოზიციონირება, აი, მაგალითად დავუშვათ დაწყებული იქიდან, რა კომენტარებსაც აკეთებდნენ სანქციებზე, ახლა საერთოდ სიზმარში მგონია თავი ბუჩაში რომ არ მიდიან. ეს, რა თქმა უნდა, ცალსახად ბოროტების მხარეს აყენებს ჩვენს მთავრობას.
თუ უნდათ ისე შეხედონ, უნდათ ასე შეხედონ. ამ რეალობას ვერანაირად ვერ ამოაყირავებენ სხვანაირად თუ არ მოიქცევიან სწორად. იმას სჭირდება სწორი მოქცევა,“ – თქვა გია დვალმა.
გია დვალმა გადაცემაში ისაუბრა პოლარიზებულ საზოგადოებაზე და ამ საზოგადოების გაერთიანების გზებზე.
„პირველი წამალი იმის, თუ როგორ გავერთიანდეთ, აი ამ ექსტრემალურ სიტუაციაში, რომ ეს ბეწვის ხიდი გავიაროთ, არის რომ ხალხმა გაიაზროს რა მოხდა.
ომამდე სიტუაცია რა იყო? ეუბნებოდნენ – ევროკავშირი, ეს არის შორეული პერსპექტივა, მაინც არ გვიღებენ. ნატოში არ გვიღებენ, იქ არ გვიღებენ, მოდი დავამყაროთ რუსეთთან რაღაცა ნორმალური ურთიერთობა. ეს რუსეთი კლუბში მიღებულია, მაინც რაღაცა ქვეყანაა, ასე თუ ისე ფუნქციონირებს.
ამას ჰქონდა ლეგიტიმური საფუძველი, ადამიანი ფიქრობდა ამათთან ახლა ომს, მოდი რაღაცას გავაკეთებთ, შევთანხმდებით.
ომის მერე შეიცვალა სიტუაცია. ეს რუსეთი ის რუსეთი აღარ არის. ეს არის რუსეთი, რომელიც არის ოფიციალურად ტოქსიკური.
ეს არის რუსეთი, რომელიც ამერიკის პრეზიდენტმა გამოაცხადა მისი პრეზიდენტი [პუტინი] სამხედრო დამნაშავედ პირდაპირ ეთერში. ასეთი პრეცედენტი არ მომხდარა ისტორიაში.
ეს არის რუსეთი, რომელშიც მაკდონალდსიც აღარ არის. ეს არის რუსეთი, რომელშიც ვიწრო ფენა ამ ინტელექტუალების, რომელიც იყო, აღარ არის საერთოდ. გამოყრილია ან ციხეშია ან სადმე.
ეს არის რუსეთი, რომელიც არის სულ სხვა მოცემულობა.
მე ვერ წარმომიდგენია, ნორმალურ ადამიანს, რომელსაც შეიძლება ჰქონდა რაღაცა აზრები წინა მოცემულობის შემთხვევაში, რომ მას კიდევ გაუგრძელდეს ეს სურვილი, ასეთ რუსეთთან ერთად ან რკინის ფარდის მიღმა ყოფნის.
რატომ?
იმიტომ, რომ დასავლეთმაც გზა მოიჭრა. იმით, რომ რუსეთი დეკლარირებულად ჩამოაყალიბეს, როგორც ტერორისტული სახელმწიფო და მისი პრეზიდენტი, როგორც სამხედრო დამნაშავე, დასავლეთმა, ფაქტობრივად, ხიდები დაწვა. არანაირი უკან დასახევი გზა აღარ არის, რუსეთს ვეღარ მოიწვევენ ვერანაირ კლუბში.
ერთადერთი ვარიანტი ასეთ რუსეთთან ურთიერთობის მათთვის არის რკინის ფარდა.
ახლა ევროპას აქვს სინდისის ქენჯნის ფაზა. ეს ფაზა არ უნდა გავუშვათ ხელიდან. პირიქით, უფრო და უფრო სინდისზე უნდა ავაგდოთ და მოვაგონოთ ეს ყველაფერი, რაც საქართველოს გადახდა. გამოვაბათ ჩვენი საკითხი ცალსახად უკრაინას. სადაც უკრაინის ხსენება იქნება, იქ აუცილებლად უნდა იყოს საქართველოს ხსენება. ზუსტად ეს სამუშაოა ჩასატარებელი.
მათ უნდა გავააზრებინოთ, რომ მოცემულობა შეიცვალა. ვუთხრათ, რომ კი, თქვენ რასაც ფიქრობდით ომამდე, იმას ჰქონდა ლეგიტიმურობა. ასეთ მიდგომას რუსეთთან. მაგრამ აღარ არის ეგ მოცემულობა, გაქრა. ახლა მოცემულობა არის, რომ ან ვართ რაღაცა გაურკვეველ, წარმოდგენაც არ მინდა საერთოდ, რა სიტუაციაში.
ეს ხომ საბჭოთა კავშირიც არ არის. წარმოიდგინეთ სად მიგვათრევენ. საბჭოთა კავშირში, მარქსის ფილოსოფია არსებობდა და მას კიდევ შეეკამათებოდი. ამათ რა ფილოსოფია აქვთ? აბსოლუტური, დეგრადირებული, ფსევდო ფილოსოფოსების შოვინიზმზე დაფუძნებული.
თვითონ რუსი ინტელექტუალები იძახდნენ – ეს არის ქვეყანა, რომელსაც ექსპორტი აქვს სიკვდილის. სიკვდილის ექსპორტს აკეთებს. არა მარტო სხვების, არამედ თავისივე მოქალაქეების.
რა დამართა თავის ჯარისკაცებს ჩერნობილში, რადიაქტიურ მიწაში ათხრევინა სანგრები და დასხივება მიიღეს. ეს არის ქვეყანა, რომლისთვისაც ადამიანის სიცოცხლე არ წარმოადგენს ფასეულობას. უბრალოდ არ არსებობს, ხურდაშიც არ არის.
ახლა წარმოიდგინეთ ეს ქვეყანა არ ოპერირებს შეთანხმებებით. ის ოპერირებს დირექტივებით – მე ძლიერი ვარ, აგერ არის ვიღაცა ჩემი ხალხი, იმათ მივცემ დირექტივას, ისინი შეასრულებენ.
ფიზიკოსი ინტერვიუს დროს შეეხო საქართველოს მმართველობის ფორმას და თქვა რომ აინტერესებს, რეალურად როგორი იერარქიით იმართება დღეს ქვეყანა.
„შიგნით მექანიზმი ყველას გვაინტერესებს. მე მაგალითად მაინტერესებს, რანაირად ხდება გადაწყვეტილებების მიღება ჩვენს მთავრობაში. თუნდაც იმის ჩათვლით, რომ საიდანღაც, რუსეთიდან მოდის დირექტივები.
როგორ მოდის? შემდეგ როგორ ხდება განაწილება?
ნებისმიერი გადაწყვეტილება ჩვენამდე უნდა მოვიდეს რაღაცა სახით. რაღაც გადაწყვეტილება უნდა იყოს მიღებული. ეს როგორაა მიღებული? ტელეფონით? კოლექტიურად? ასტროლოგიური პროგნოზით? თუ ინტუიციით?
ეს ყველაფერი არის ჩვენს მიღმა. არანაირი პასუხისმგებლობის გრძნობა ამ მთავრობას ჩვეულებრივი მოქალაქეების მიმართ არ აქვს. თუ შენ განსხვავებული აზრი დააფიქსირე, ან თუნდაც კითხვა დასვი, შეიძლება საერთოდ არ გაგცენ პასუხი, ან მიგაკუთვნონ „ომის პარტიას“ და გითხრან, რომ ომი გინდა.
საქართველო მოადუნეს, გაგვხადეს რუსეთის ეკონომიკაზე ჩამოკიდებული, საშუალო დონის ტურიზმზე ჩამოკიდებული ქვეყანა. ეს ხომ შესამზადებელი ფაზა იყო. ახლა ეს შესამზადებელი ფაზა შენ შეგიძლია დააფუძნო რაღაცა გამოჩენილ ფიგურაზე. მაგალითად, პირობითად დავუშვათ ბიძინა ივანიშვილზე.
მაგრამ გადამწყვეტ ფაზას ასეთი ტიპის სახელმწიფოში, რომელიც არის ძალაზე დაფუძნებული, ასეთი ხედვა აქვს, ის არასდროს არ დააფუძნებს ერთ შუამავალზე. რაოდენ გავლენიანიც არ უნდა იყოს ის შუამავალი. ეს შეუძლებელია. ეს სქემა არის შემდეგი – აი, ამ მოსამზადებელ პერიოდში ხდება ჩანერგვა აგენტურის, იმიტომ, რომ ვერ გარისკავს. იმიტომ, რომ ერთ ადამიანს ათასი რამ შეიძლება გადაუტრიალდეს ტვინში. კრიტიკულ მომენტში ადამიანი შეიძლება გამოვიდეს და საჯაროდ თქვას რაღაცა, შეიძლება შეიცვალოს შეხედულება. როცა ქვეყანა დაღუპვის პირასაა, ერთმა პიროვნებამ შეიძლება შეიცვალოს ორიენტაცია. ამიტომ ამას ვერ გარისკავენ. აუცილებლად ეს უკვე არის მომზადებული, შესაძლო დანიშნული ხალხის ჯგუფი, რომლების მიზანიცაა, რომ ეს დირექტივები გატარდეს.
მე ვიცი, რომ ასე ოპერირებს ძალაზე დამყარებული სისტემები და განსაკუთრებით რუსეთი.
ამიტომ ჩვენთან არანაირი მინიშნება არაა, რომ რამენაირად გამონაკლისი ვართ.
ჩვენ, მოქალაქეებს გვაქვს უდიდესი უპირატესობა. მაგათეული [მთავრობის] „პრაგმატიზმი“ გადაიქცა ამორალურად და აუცილებლად მიიყვანს ქვეყანას დიდ ბოროტებამდე, ეს ცალსახაა. ეს მაგიდაზე დევს.
ეს არის ძალიან დიდი არგუმენტი, სამოქალაქო საზოგადოების სასარგებლოდ.
წამალი არის ერთადერთი. სამოქალაქო საზოგადოებამ უნდა აიძულოს მთავრობა, არ აქვს მნიშვნელობა, ვისით არის ეს მთავრობა დაკომპლექტებული.
ამხელა ორგანიზმში ყოველთვის მოინახება ვიღაცა პატიოსანი ადამიანი, რომელიც კრიტიკულ სიტუაციაში გადაეწყობა. ამიტომ, აუცილებელია საზოგადოებრივი მოძრაობა, რომელიც ძალიან კონკრეტულ აი, ამ მოთხოვნებს წააყენებს მთავრობის მიმართ, აქტუალიზაციას გაუკეთებს ამ მოთხოვნებს ქვეყნის მასშტაბით და ასევე პარალელურად დაიწყებს ახსნა-განმარტებით მუშაობას ბარიერის მიღმა მყოფ ჩვენივე თანამოქალაქეებთან, რომლებიც აი, იმ წინა, შედარებით ლეგიტიმური სიტუაციური ნარატივით, იყვნენ შეცდომაში შეყვანილი.
უნდა ავუხსნათ, რომ ის რუსეთი აღარ არსებობს. გაქრა ომის მერე. თვითონ პუტინმა რუსეთი გაანულა. აღდგენას დასჭირდება ათწლეულები, მონანიების პროცესი და ა.შ. მაგრამ ამის არანაირი ნიშნები ახლა არ ჩანს. ამიტომ, ეს უნდა ავუხსნათ. საზოგადოებრივი მოძრაობები უნდა შეიქმნას. რაც მეტი, უკეთესი.
მე მომხრე ვარ, რომ იყოს ეროვნული ქსელის პრინციპზე დაფუძნებული. იმიტომ, რომ ეროვნული ქსელი მუშაობს ისე, რომ იმას თავს ვერ მოაჭრი. ყველა ყველასთან კავშირშია.
ადამიანი ყოველთვის ხედავს, რომ შენ ცდილობ რაღაცა სხვა კუთხე განავითარო. როდესაც ადამიანი ცდილობს მართლა აგიხსნას რაღაცა, ეს უკვე იწვევს განწყობას ნებისმიერ ადამიანში, რომ ცოტა სხვაგვარად იფიქროს.
გახლეჩის მიდგომა რა არის. შენ კი არ ეუბნები, მოდი გავარჩიოთ, ჩვენი მთავრობა რას აკეთებდა. [მთავრობამ] გაყო შუაზე. დემონიზაცია გაუკეთა წინა მთავრობის პოლიტიკურ ძალას, უამრავი ადამიანია, ვინც გამწარებულია. მაგრამ რა გააკეთეს? ეს ჭრილობები კი არ შეუხორცეს. ჭრილობა გახსნილი აქვს ადამიანს და იმას ხანდახან უხსნი, რომ გააღიზიანო და მარილს აყრიან.
ქრონიკულში გადაიყვანეს ეს წინა მთავრობის ზიზღი. გააკეთეს ძალიან პატარა მანტრა – „ომის პარტია“ და ა.შ. პირდაპირ აკეთებენ კლასიფიკაციას – ადამიანებს ყრიან რაღაცა ასეთ უჯრედში: იქით ომის პარტია, აქეთ მაგათი მომხრეები. არანაირი კომუნიკაცია, არანაირი ახსნა-განმარტებითი მუშაობა, არანაირი გახსნილი სივრცე, რომ შედგეს დიალოგი ან რაღაცა აგვიხსნან, გაგვაგებინონ, ეს ხომ არ არის.
ქედმაღლურად იყურებიან, არანაირი პასუხისმგებლობა საკუთარ მოქალაქეებთან, რაღაცა განცხადებას გააკეთებს პრემიერ-მინისტრი, დააქცევს ამ განცხადებით ქვეყანას, პირდაპირი მნიშვნელობით, ეს არაუშავს. მიდგომა არის ასეთი – რა მოხდა, რომ იქ, იუნკრების საფლავზე მოხდა. რა მოხდა, რომ მერე ისევ თავიდან გავამართლეთ ეს გადაწყვეტილება, რა მოხდა, რომ უკრაინას დედას ვაგინებთ…
წარმოიდგინეთ, რამხელა აბსურდული სურათია – დღეს მსოფლიო ტრიალებს უკრაინის გარშემო, ჩვენი მთავრობის სურათი კი არის, რომ ეს ყველაფერი ტრიალებს „ნაციონალური მოძრაობის“ ორი წარმომადგენლის (ვინც იქ უკრაინაში მოღვაწეობს) გარშემო.
გასულია რეალიზმიდან ეს, მაგრამ მოქმედებს ეს პრიმიტიული მესიჯები.
ხდება კლასიფიკაცია – პირი თუ გააღე (არც გაღებინებენ), მიდიხარ ყუთში, რომელსაც აწერია „ომის პარტია“. ამ დროს ომის რიტორიკა ამათ შემოიტანეს. მე არ გამიგია მანამდე ვინმეს ეთქვას ომი გვინდაო. ომი, ომი, ომი, ეს არის ამათი რიტორიკა.
ჯერ ერთი ესეც ძალიან არ მომწონს, რადგან ეს ძალიან ჰგავს პასუხისმგებლობის აცილების ვაი და თუ რაღაცა კონფლიქტი მართლა მოხდა.
ნებისმიერი კითხვა, ითარგმნება როგორც ომის ნდომა. ეს, რა თქმა უნდა, ზაფრავს მოსახლეობას. ეს ცნობილი მომენტია ფსიქოლოგიაში“.
