„ჩემი ცხოვრებაა კინო“ – ინტერვიუ ლანა ღოღობერიძესთან

მას ბევრი პროფესია აქვს. არის რეჟისორი, მწერალი, მხატვარი, მთარგმნელი, დიპლომატი, თუმცა თვითონ მიიჩნევს, რომ მისთვის მნიშვნელოვანი ორი რამაა – კინო და პოეზია.

ლანა ღოღობერიძე წელს ბათუმის საავტორო ფილმების მე-16 საერთაშორისო კინოფესტივალზე მხატვრული ფილმების სექციის ჟიურის თავმჯდომარე იყო. სწორედ კინოფესტივალის მიმდინარეობისას შეხვდა რეჟისორს „ბათუმელები“.

• ქალბატონო ლანა, ვინაიდან ჩვენი ინტერვიუ ბათუმში იწერება, მინდა დავიწყო კითხვით ბათუმზე. რა გაკავშირებთ ამ ქალაქთან?

ბათუმი არის ძალიან მიმზიდველი ქალაქი. მართლაც, გადაუჭარბებლად შეიძლება ითქვას. ჯერ ერთი ზღვის მდებარეობა, მერე ეს მცენარეები, ხეები… მშვენიერია. საერთოდ არის იმისთვის, რომ იყოს საფესტივალო ქალაქი.

24 წლის ვიყავი, როდესაც დავამთავრე უნივერსიტეტი, ასპირანტურა და აქ ვკითხულობდი ლექციებს – დასავლეთ ევროპის ლიტერატურას და ანტიკურ ლიტერატურას. მაშინ ინსტიტუტი იყო, ახლა უნივერსიტეტია. ძალიან მიყვარს ის დრო. ბევრი ჩემი სტუდენტი ჩემზე უფროსიც კი იყო იმ დროს. კარგი დრო იყო ძალიან.

• ვიცი, რომ განსაკუთრებული კავშირი გაქვთ ზღვასთან. ბათუმში როგორ გრძნობთ ხოლმე ამ კავშირს?

მბორგავი ზღვა მართლაც სიმბოლოა სიცოცხლის, მოძრაობის… და პირიქით. პასტერნაკი ამბობს, სტუმრად არის ბავშვებთანო – აი, ისეთი როცა არის, მშვიდი და თითქოს ბავშვებს ეთამაშება. ამავე დროს ისეთიცაა, რომ შთანთქავს ადამიანებსაც, გემებსაც და სიცოცხლეც შეუძლია შთანთქას. ესეც არის ზღვა – ყველაფერი ერთად.

ყოველთვის მიყვარდა ცურვა. ბევრს ვცურავდი. ახლაც,ზღვაში უფრო თავისუფლად ვგრძნობ თავს, ვიდრე ხმელეთზე.

სხვათა შორის, ტიციან ტაბიძეს აქვს ნათქვამი,

„მაისი ყველგან არის მაისი,

მაგრამ ბათუმში მაინც სხვა არი,

და ვხვდები ახლა, რომ სილამაზეს

აღარ ჰქონია ქვეყნად საზღვარი“.

და მართლაც, საზღვარი სილამაზეს არ აქვს.

• ადამიანები, რომლებიც ამ ქალაქში ცხოვრობენ და მასზე გული შესტკივათ, ფიქრობენ, რომ  ძველი ბათუმი ნელ-ნელა ქრება და მის ადგილს ახალი, უსახურშენობებიანი ქალაქი იკავებს. თბილისსაც იგივე პრობლემა აქვს. თქვენ რას ფიქრობთ ამ ყველაფერზე?

სრულიად ვეთანხმები ამ შეფასებას.

საერთოდ, მიკვირს ჩვენი უდიერი დამოკიდებულება იმისადმი, რაც მართლა ჩვენი სიმდიდრეა, ნამდვილი სიმდიდრე. ძველი ბათუმი არის მიმზიდველი, თორემ ცათამბჯენებით ვერავის ვერ გააკვირვებ, აბსოლუტურად. ეს არის ის, რაც დღევანდელი სამყაროსთვის დამახასიათებელია ყველგან.

ბათუმს რაც მიმზიდველი აქვს, ის არავითარ შემთხვევაში არ უნდა დავკარგოთ. ერთადერთი, მე მიხარია, რომ ძველი ბათუმი მაინც დარჩენილია რაღაცნაირად. მაინც ეს [ახალი ბათუმი] იქით არის, სადაც შეგიძლია არც კი გახვიდე. [ძველ ბათუმში] მიხარია, რომ შენობებიც შემონახულია. ბევრი შენობა კარგად არის რესტავრირებული. მართლა შენარჩუნებული აქვს ძველი იერი და  თან მიტოვებულის შთაბეჭდილებას არ ტოვებს. ამიტომ მაინც ძალიან მომხიბვლელია დღესაც ბათუმი, მიუხედავად ამ ძალიან არასწორი ტენდენციისა.

• ახალი ბათუმი თუ ნახეთ და თუ მოგინდებოდათ იქ ფილმის გადაღება?

არა, არ მიყვარს. არ მიყვარს საერთოდ. თბილისში კიდევ უფრო მძაფრად შეიგრძნობა ეს, მგონია.

ძალიან განვიცდი, რომ ვკარგავთ კოლორიტს, ქალაქების კოლორიტს ვკარგავთ, მაგრამ ერთადერთი ის მიხარია, რომ მაინც რჩება რაღაც. ჯერ მთლად ვერ გავანადგურეთ, ერთი სიტყვით.

არის ქალაქები, იგივე ესტონეთში, სადაც სრულიად შეინარჩუნეს ძველი ქალაქი, მთელი სისტემა, რამდენიმესართულიანი სახლები და არა ცათამბჯენები. ჩვენთან, გამოდის, რომ ყველაფერი გადავიდა მოგებაზე. ეს ძალიან ცუდი ტენდენციაა.

• თავისუფლება რას ნიშნავს თქვენთვის? რაში გამოიხატება?

არსი… არსი სიცოცხლის არის თავისუფლება და თავისუფლებისკენ მისწრაფება არის ის, რაც ადამიანს აქცევს ადამიანად.

ჩვენ გადავურჩით ტოტალიტარულ და ტერორისტულ სამყაროს [პირდაპირ შეიძლება ითქვას, 30-იან წლებში ნამდვილი ტერორი მძვინვარებდა ჩვენს ქვეყანაში,  ადამიანის დასათრგუნად იყო მიმართული მთელი სისტემა], იმიტომ, რომ მართლა გვქონდა სწრაფვა თავისუფლებისა და დამოუკიდებლობისადმი, ერთად არის ეს ორი ცნება რაღაცნაირად ჩვენთვის.

• თქვენ დაიბადეთ საბჭოთა საქართველოში, ტოტალიტარულ რეჟიმში მოგიწიათ ცხოვრება. რა ასაკში გააცნობიერეთ, რომ თავისუფალ ქვეყანაში არ ცხოვრობდით?

ძალიან ადრე. ახლა შეიძლება ასე განზოგადებულად არ ფიქრობ, როცა პატარა ხარ, მაგრამ იმდენად დახშულ ატმოსფეროში ვცხოვრობდით, შიშის ატმოსფეროში, რომ ეს თავისთავად გიჩენდა შეგრძნებას, ინსტინქტით გრძნობდი, რომ რაღაც არის ამაში ძალიან არაბუნებრივი. თუმცა ცხადია, არ ვიცოდით.

ომის მერე ფილმები რომ შემოვიდა, იქ დავინახეთ სხვა სამყარო, სადაც ადამიანები თავისუფლად სუნთქავდნენ. ის, რომ ასეც შეიძლება არსებობდე, მაშინ დავინახეთ მგონი.

იყო ასეთი ფილმი, დუვივიეს „დიდი ვალსი“, შტრაუსის ცხოვრებაზე. აი, ისეთი სამყარო იყო, სადაც მეფობდა სიყვარული, სადაც იბადებოდა ხელოვნება, შემოქმედება… ეს იყო მართლა გარდატეხა ჩვენს ცხოვრებაში. ვუყურებდით ათჯერ, თხუთმეტჯერ ამ ფილმს, იმიტომ, რომ ვზიარებოდით რაღაცას, რაც ჩვენ არც კი ვიცოდით, რომ იყო.

• სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახური სავარაუდოდ უკანონოდ უსმენს ათასობით ადამიანს. შეიძლება ეს ჩაითვალოს ტოტალიტარიზმის საწყის ნიშნებად? თუ გადაჭარბებულია ასეთი შეფასება?

ეს მიუღებელია. ამაზე ორი აზრი არ შეიძლება იყოს. საერთოდ მიუღებელია იმაში შეიჭრა, რაც არავის საქმე არ არის. ადამიანის ინტიმურ სამყაროში შესვლა უბრალოდ არ შეიძლება. ამიტომ მე ძალიან მაშინებს ეს და საერთოდ, არც მინდა ამ თემაზე ლაპარაკი, იმიტომ, რომ ასეთი გზით რომ წავიდეთ, ჩიხში შევდივართ.

იმედი მაქვს, რომ გამოვალთ ამ ჩიხიდან. ძალიან დიდი იმედი მაქვს.

• როგორი ტიპის ქვეყანაში ვცხოვრობთ?

იცით, მე პრინციპულად გადავწყვიტე – საერთოდ არ ვლაპარაკობ პოლიტიკურ თემებზე. არ მინდა ამაზე ლაპარაკი, იმიტომ, რომ მართლა ძალიან მძიმეა ჩემთვის.

თან იმდენად პირადი თემაა ჩემთვის, რომ ლაპარაკიც არ მინდა. ვიცი, რომ არ არის ახლა ის ქვეყანა, რომელზეც ვოცნებობდით, რომელიც გვინდოდა. როდესაც დაინგრა საბჭოთა კავშირი, დარწმუნებული ვიყავით, რომ პირდაპირ ავაშენებდით დამოუკიდებელ, თავისუფალ, დემოკრატიულ სახელმწიფოს. ეს, სამწუხაროდ, არ მოხდა.

30 წელია რაღაც ხდება ისეთი, ხან ასე, ხან ისე… სულ უკან-უკან, ბორძიკით… მაინც მგონია, რომ მივდივართ დასავლეთისკენ და თავისუფლებისკენ. ეს კანონზომიერი პროცესია და ამას ვერაფერი ვერ დაუდგება წინ. მაგრამ ის, რომ ახლა არ ვართ ასეთ სიტუაციაში, სრულიად ნათელია.

• თუ გახსოვთ პირველი გასვლა საბჭოთა კავშირის საზღვრებს მიღმა?  სად იყო და  რა ემოციები გქონდათ?

პირველად გამაგზავნეს ოფიციალურად აღმოსავლეთ გერმანიაში, 1961 თუ 1962 წელს. ეს იყო პირველი გასვლა საზღვარგარეთ და ძალიან დრამატული ჩემთვის.

გერმანელებმა ფესტივალისთვის აარჩიეს ჩემი ფილმი – „ერთი ცის ქვეშ“. ჩემი პირველი მხატვრული ფილმი იყო, რომელსაც საზღვარგარეთ აჩვენებდნენ. დიდი მოლოდინი იყო. უზარმაზარ დარბაზში ჩაქრა სინათლე და ფილმი დაიწყო უცებ მეორე ნოველით [„ერთი ცის ქვეშ“ სამი ნოველისგან შედგება, რომელიც ერთმანეთს მუსიკით უკავშირდება]. ცუდად დაიწყო, პირდაპირ მეორე ნოველიდან, გაჭრილი მუსიკით. ავღელდი, ვიფიქრე, რომ შეეშალა მექანიკოსს. გავვარდი, ავედი მასთან და ვეუბნები – გააჩერეთ, იმიტომ, რომ ეს დასაწყისი არ არის. მან ვერ გაიგო რას ვეუბნებოდი. მოკლედ, მერე მაჩვენა, რომ მოსკოვიდან, ოფიციალურად გაგზავნილი იყო მხოლოდ მეორე და მესამე ნოველა.

მიუხედავად იმისა, რომ გერმანელებმა აარჩიეს ფილმი, მოსკოვში ჩათვალეს, რომ არ შეიძლებოდა საბჭოთა კავშირიდან ასეთი ფილმის გასვლა, თავადის ქალი მაიას ვნებების შესახებ. უბრალოდ მოჭრეს ნაწილი და ასე გააგზავნეს.

ისეთი სტრესი გადავიტანე… გავედი ქუჩაში. ბერლინი ჩაბნელებული იყო მაშინ, ძალიან არასასიამოვნო ქალაქი იყო, დავდიოდი და ვტიროდი. აი, ასეთი იყო ჩემი პირველი გასვლა საზღვარგარეთ.

მერე კი მოვხვდი პარიზში და უკვე სულ სხვა იყო. თავისუფლების სული მართლა მაშინ შევიგრძენი. სულ უბრალოდ, იმიტომ, რომ შეიძლება დამჯდარიყავი კაფეში, მარტო და ერთი ყავა დაგელია. ეს ხომ ჩვენთან წარმოუდგენელი იყო.

მერე სულ ვოცნებობდი – ნეტა ისეთი დრო დადგეს,  რომ ჩვენთან, საქართველოში მარტო შევიდე კაფეში, ყავა დავლიო და ჩემთვის რაღაცებზე ვიფიქრო.

ეს ახლა ძალიან იოლად შესაძლებელია, მაგრამ თურმე მარტო ეს არ ნიშნავს თავისუფლებას.

• როგორც ვხვდები ეს თქვენი პირველი შეჯახება იყო ცენზურასთან. შემდეგ როგორ გრძელდებოდა?

სულ მქონდა. ეს საერთო მოვლენა იყო, განსაკუთრებით კინოში. გამოსახულების ცენზურა ცოტა ძნელია, სიტყვის ადვილია. რაკი კინო არის სიტყვაც და გამოსახულებაც, სიტყვას ებრძოდნენ ძირითადად, მაგრამ საერთოდ ყველა ფილმის გატანა იყო ძალიან დიდი დაბრკოლებების გადალახვა.

სამი ფილმი საერთოდ დამიხურეს, ამიკრძალეს. ზოგი დავიწყე და ვერ გადავიღე, ზოგი შუამდე გადავიღე. აი, ასე. ყველა ფილმზე იყო ასე.

ერთადერთი ფილმი, რომელიც საბჭოთა კავშირში [ცენზურის გარეშე] გადავიღე, იყო  „ორომტრიალი“, ე.წ. პერესტროიკის მერე. მაშინ მართლა აღარ იყო ცენზურა და როგორც მინდოდა, რაც მინდოდა, იმას ვამბობდი.

იქამდე სულ იყო ეს გაუთავებელი ბრძოლა, ჭიდილი… ხან რას გეუბნებოდნენ, ხან რას. ეს მოსკოვში, საქართველოში სულ სხვა სიტუაცია იყო, ასეთი წნეხი ცენზურის და იდეოლოგიის აქ არ გვქონდა. მაგრამ ის, რომ ფილმი გადაგეღო, გამოსულიყო და მერე მით უმეტეს ეკრანებზე გასულიყო, ყველაფერი მოსკოვში წყდებოდა.

მაგალითად, „რამდენიმე ინტერვიუ პირად საკითხებზე“ რომ გადავიღე, ერთი თვე ხდებოდა მოსკოვში ჩვენებები. ბოლოს  [ცენზურა] მივიდა ასეთ დასკვნამდე – „ამოჭერით ყველა ინტერვიუ, წარსულის თემა და იქნება მშვენიერი ფილმი ოჯახის შესახებ“. თუ ფილმი გინახავთ, მიხვდებით, ეს რას ნიშნავდა. ცხადია, ეს ჩემთვის სრულიად მიუღებელი იყო.

მერე იმის გამო, რომ გერმანელებმა ნახეს ეს ფილმი, „ბერლინალეზე“ წაიღეს და ჩაერივნენ, რაღაცნაირად, ასე ვთქვათ, გაძვრა. ყველა ფილმზე ასე იყო.

• ბევრი პროფესია გაქვთ – რეჟისორი, მწერალი, მხატვარი, მთარგმნელი, დიპლომატი. აქტიურად იყავით ჩართული პოლიტიკურ პროცესებში. თქვენ რომელ როლში უფრო კომფორტულად გრძნობდით თავს?

ორი სფეროა ჩემთვის უმნიშვნელოვანესი. ერთი, რა თქმა უნდა, კინო, იმიტომ, რომ ჩემი ცხოვრებაა კინო და მეორე – პოეზია. შემიძლია გითხრათ, რომ მართლა პოეზია მაცოცხლებს.

ჰაინეს და გოეთეს ლექსები ვიცი ზეპირად. ეს ისეთი სულიერი საზრდოა, ამით ვცოცხლობ.

ჩემი ახალი წიგნი გამოვიდა, „ვისთვის გალობს შაშვი“ – ასე ჰქვია. პანდემიის დროსაა დაწერილი. ქვესათაურია – „პანდემიით მოგვრილი და პოეზიით შეფერილი უთავბოლო ფიქრები“. რასაც აღძრავს პანდემია, მარტოობა, თან  ყველაფერი, რაც უკავშირდება პანდემიას, იმის შესახებ არის და იქ ეს დავწერე სწორედ.

ყველაფერი მიბიძგებდა იქითკენ, რომ ყველაფერი პოეზიის ჭრილში ხდებოდა ჩემთვის.

თუ რამე მინდა ვუთხრა ახალგაზრდებს – იკითხეთ მხატვრული ლიტერატურა და პოეზია. იმიტომ, რომ ეს გაზიარებთ სხვა სილამაზეს, სხვა მშვენიერებას, რისთვისაც ღირს სიცოცხლე.

• მინდა გკითხოთ თქვენს დიპლომატიურ მისიაზე…

ძალიან მნიშვნელოვანი იყო ჩემთვის ევროსაბჭოში და მერე იუნესკოში მუშაობის წლები. იცით რით იყო ყველაზე უფრო საინტერესო? 2000 წლის დასაწყისი იყო, ის წლები, როცა საქართველოზე არაფერი არ იცოდნენ. ზოგი საერთოდ თვლიდა, რომ რუსეთია. ზოგმა იცოდა, რომ სადღაც რუსეთის განაპირასაა. ჩემი და ჩემი თანამოაზრეების მისია იყო გაგვეცნო საქართველო დასავლური სამყაროსთვის. რაც მთავარია, გაგვეცნო ჩვენი კულტურა.

მე მგონია, რომ ჩვენ ჯერ კიდევ ვერ გავიაზრეთ საქართველოსთვის კულტურის როლი. ეს უნდა იყოს ჩვენი სტრატეგიული პრიორიტეტი. თუ რამით ვარ საინტერესო მსოფლიოსთვის, ეს ჩვენი კულტურაა. ძველი კულტურით, ახალი კულტურით… ეს არის ჩვენი თავისებურება, ჩვენი იდენტობა. ეს არის საინტერესო და ამის გაცნობაში მგონია, რომ რაღაც როლი მიმიძღვის. მართლა ყველანაირად ვცდილობდი, რომ ეს მომხდარიყო.

გარდა ამისა, როდესაც ელჩი ვიყავი ევროპის საბჭოში, ყოველთვის ვცდილობდი პირადად ჩემი პოზიციის გამოხატვას საქართველოში მიმდინარე მოვლენების შესახებ. თუმცა ეს არ არის ადვილი, იმიტომ, რომ ასე არის მიღებული. ელჩი უნდა წარმოადგენდეს ოფიციალურ პოზიციას, რომელსაც ხშირად არ ეთანხმებოდა ჩემი პოზიცია და მე ვცდილობდი, რომ ესეც გამეცნო იქაური ელჩებისთვის. ჩემთვის ძალიან საინტერესო პროცესი იყო 43 ქვეყნის ელჩთან ურთიერთობა.

ძირითადად ყოველთვის საინტერესო ხალხია, მართლა წარმოადგენენ თავის ქვეყანას. ბევრთან დავმეგობრდი, ერთი სიტყვით, საინტერესო იყო.

• რა არის თქვენს დიპლომატიურ საქმიანობაში ისეთი, რითაც ამაყობთ, რომ გამოგივიდათ?

აი, მე რაც გითხარით. საქართველოს ადგილი ევროპულ ცივილიზაციაშია. ეს არის უმნიშვნელოვანესი რამ. როდესაც ეს საბოლოოდ მოხდება და უკვე ჩავდგებით ამ რიგში, ამ კონტექსტში, [მარტო ის კი არა, რომ ჩვენ დავინახავთ ჩვენს თავს, არამედ დასავლეთიც დაგვინახავს ამ კონტექსტში], თუ რაღაც წვლილი მიმიძღვის ამაში, მაშინ მე ძალიან ბედნიერი ვარ. იმიტომ, რომ ეს უმნიშვნელოვანესია.

• დიპლომატიაზე ვსაუბრობთ და გვერდს ვერ ავუვლით ახლანდელ პროცესებს. ენა, რომლითაც ელაპარაკება ჩვენი ხელისუფლება ახლა ევროპის ქვეყნების ელჩებს, რამდენად დიპლომატიურია, რამდენად გამართლებულია?

თქვენ ისევ გინდათ გადაიყვანოთ პოლიტიკურ ჭრილში, მე არ მინდა. ნათელია პასუხი ამაზე. არ შეიძლება. არის რაღაცები, რაც არ შეიძლება. ჯერ ეს ერთი საერთაშორისო სამართალი უნდა ვაღიაროთ მარტო სიტყვიერად კი არა, რეალურად, პრაქტიკულად.

რატომ მივისწრაფვით ევროკავშირისკენ, რას ნიშნავს ეს? ეს ნიშნავს ჩვენი იდენტობის შენარჩუნებას, ჩვენი თავისებურების შენარჩუნებას და ამავე დროს დამორჩილებას საერთო წესებისადმი. საყოველთაო სამართალი, საერთაშორისო სამართალი არის ძალიან მაღალი რანგის სამართალი. იმას უნდა დავემორჩილოთ და მაშინ ვიქნებით მართლა ევროპული ოჯახის წევრი.

• რას ფიქრობთ თქვენს მაყურებელზე? დეკადების მიხედვით თუ შეგიძლიათ მომიყვეთ მათზე? მაგალითად, როგორი იყო მაყურებელი როდესაც თქვენი ფილმი „ინტერვიუ პირად საკითხებზე“  გამოვიდა და როგორი იყო „ოქროს ძაფის“ გამოსვლისას? 

ძნელია ამის თქმა. საზოგადოებრივი ინტერესი მაშინაც იყო ამ ფილმის მიმართ, მაგრამ ახლა, რაღაც დისტანციიდან, მგონი უფრო გამოჩნდა რა აინტერესებს მაყურებელს, აქაც და მსოფლიოშიც. საინტერესოა, რომ ახლა უფრო ძლიერია ინტერესი ჩვენი ფილმებისადმი საერთოდ და კონკრეტულად ჩემი ფილმების მიმართაც.

რომ ავიღოთ „რამდენიმე ინტერვიუ პირად საკითხებზე“, სულ არის სადღაც ამ ფილმის პრემიერა. ახლა იყო, მაგალითად, ჩინეთში, პეკინში და დიდი ინტერვიუ ჩამაწერინეს. მეპატიჟებოდნენ, მაგრამ შეუძლებელი იყო წასვლა. ცოტა ხნის მერე არის იაპონიაში.

ძალიან საინტერესოა, რომ ახლა არის ასეთი მძაფრი ინტერესი იმ პრობლემატიკის მიმართ, რომელიც ფილმებშია.

ეს რაღაც შინაგანი კმაყოფილებაა. გიხარია, რომ სადღაც, მარტო ევროპაში კი არა, ამერიკაში, სამხრეთ კორეაში, მაროკოში, მიანმარში – სულ სხვადასხვა ქვეყნებში ასეთი ინტერესია. მაგალითად, მიანმარში უნდოდათ ჩემი ფილმი „ერთი ცის ქვეშ“, რომელიც ვერ გავაგზავნეთ, იმიტომ, რომ არ არის ისეთი ასლი, რომ გააგზავნო.

ახლა დიდი ამბავია იმაზე, რომ ვისბადენში უნდა იყოს ჩემი ყველა ფილმის რეტროსპექტივა, ძალიან ძნელია კარგი ასლების შეგროვება და აციფრვა, ძვირი ღირს და ტექნოლოგიურად ძნელია. მოკლედ, გვიჭირს ამ მხრივ.

• უკანასკნელი 20 წელი ქართველი რეჟისორები ფილმებს 90-იანი წლების სიმძიმეებზე იღებდნენ. ბოლო დროს სხვა თემები წამოვიდა. თქვენ თუ ხედავთ სიახლეებს? დაიწყო ქართულმა კინომ 90-იანი წლების გავლენებიდან გამოსვლა? 

მე მართლა მიხარია, რომ ქართული კინო დღეს არის ცოცხალი ორგანიზმი. ძალიან საინტერესო, ერთმანეთისგან განსხვავებული ფილმები კეთდება.

თქვენ მართალი ხართ იმაში, რომ იყო უფრო შეზღუდული თემატიკა. ან აფხაზეთის ომის გამოძახილი, ან 90-იანი წლები, ძალადობა და ის სამყარო. ახლა მაგალითად, თუნდაც ეს ფილმი, რომელიც ბათუმის ფესტივალზეა წარმოდგენილი და გუშინ ვნახე, ალექსანდრე კობერიძის – „რას ვხედავ როცა ცას ვუყურებთ“, მართლა სულ სხვაა. ეგზისტენციალური პრობლემაა, სიყვარულის, მუდმივობის, ადამიანთა ურთიერთობების… რა მნიშვნელობა აქვს ყველაფერს, სიცოცხლეს, თავისთავად. შემიძლია ვთქვა, რომ ჰიმნია სიცოცხლის. ძალიან საინტერესოა, რომ ახლა, დღეს, ასეთი ტიპის ფილმიც დაიბადა საქართველოში, ასეთი ინტონაციით, თან ირონიული.

ცოცხალია ქართული კინო და იმიტომ არის ახლა ინტერესი ჩვენი კინოს მიმართ, მათ შორის ძველი კინოს მიმართ.

ახლა მოვიდა ძალიან საინტერესო თაობა ქართულ კინოში.  სხვათა შორის ბევრი ქალია, რაც მე ძალიან მახარებს, იმიტომ, რომ მართლა კარგი, ძარღვიანი კინოა ქალების მიერ გაკეთებული. პერსპექტივა გვაქვს ამ მხრივ.

• საქართველოში მწერლობა ნიშნავს ღარიბად ყოფნას. ან ნიშნავს, რომ ყოველდღიური საჭიროებების დასაკმაყოფილებლად სხვა სამსახურში მუშაობ. მარტო მწერლობა ფუფუნებაა. რეჟისორების შემთხვევაში როგორაა?

რეჟისორებისთვის კიდევ უფრო. იმიტომ, რომ რეჟისორი (მაშინაც ასე იყო და ახლაც ასეა) თუ ფილმს არ იღებს, არ აქვს არავითარი შემოსავალი. რა თქმა უნდა, რთულია, მაგრამ ეს საყოველთაო მოვლენაა. ძნელია. ყველგან ძნელია იყო ხელოვანი და ამით ირჩინო თავი.  ვიღაცას გაუმართლებს, ვიღაცას – არა. აქაც ძალიან ბევრია შემთხვევითობაზე დამყარებული. რას იზამ, უნდა გავუძლოთ ამასაც.