მთავარი,სიახლეები

ჰაერი გაიწმინდა, ნარჩენები შემცირდა – იზოლაციისა და კარანტინის გავლენა კლიმატზე

11.04.2020 • 3827
ჰაერი გაიწმინდა, ნარჩენები შემცირდა – იზოლაციისა და კარანტინის გავლენა კლიმატზე

კორონავირუსის პანდემიის შედეგად მსოფლიოს 200-ზე მეტი ქვეყანაა კარანტინსა და თვითიზოლაციაში. მოსალოდნელი ეკონომიკური კრიზისისა და უმუშევრობის პრობლემის პარალელურად ბრიტანული გამოცემა „გარდიანის“ წერილში გარემოსდამცველები ცალკე თემად გამოყოფენ ეკოლოგიას, რაზეც მსოფლიო კარანტინს უკვე აქვს ზეგავლენა.

ჰაერი და კლიმატი

ავტომაგისტრალების დაცარიელების და ქარხნებში წარმოების შეჩერების შედეგად მნიშვნელოვნად შემცირდა გამონაბოლქვი მსოფლიო კარანტინის პირველსავე დღეებში. ევროპის კოსმოსური სააგენტოს მონაცემებით, ჩინეთის, იტალიის, დიდი ბრიტანეთის, გერმანიისა და ათობით სხვა ქვეყნის კარანტინის შემდეგ თანდათან შემცირდა ნახშირორჟანგა აირებისა და აზოტის დიოქსიდის შემცველობა ჰაერში, მთელი 40%-ით. ჰაერის ამ ხარისხით გაუმჯობესება ნიშნავს ასთმის, ფილტვის დაავადებების და გულის შეტევის რისკის შემცირებას.

ბევრი ექსპერტისთვის ეს არის მდგომარეობა, რაც აჩვენებს, როგორი შეიძლება იყოს სამყარო საწვავის გარეშე.

საჰაერო მიმოსვლაც მთელ მსოფლიოში მარტის შუა რიცხვებში ორჯერ შემცირდა წინა წლის იმავე პერიოდთან შედარებით. დიდ ბრიტანეთში მარტის თვეში 70%-ით იკლო საგზაო მოძრაობამ.

2019 წლის 18 მარტი, საჰაერო მიმოსვლის მსოფლიო ქსელი

წყარო: Guardian/flightradar24.com

2020 წლის 23 მარტი, საჰაერო მიმოსვლის მსოფლიო ქსელი

წყარო: Guardian/flightradar24.com

ძირითადი ეკოლოგიური მაჩვენებლები, რაც ბოლო 50 წლის განმავლობაში შეუქცევადად უარესდებოდა, შეჩერდა ან გაუმჯობესდა რამდენიმედღიანი მსოფლიო კარანტინის შედეგად.

ჩინეთში, რომელიც ნახშირბადის ყველაზე დიდი წყაროა მსოფლიოში, ნარჩენების რაოდენობამ 18%-ით იკლო – თებერვლის დასაწყისიდან მარტის შუა რიცხვებამდე 250 მილიონი ტონით შემცირდა, რაც დიდი ბრიტანეთის წლის განმავლობაში დაგროვილი ნარჩენების ნახევარია.

ვარაუდობენ, რომ ევროპაში კარანტინის შედეგად 390 მილიონი ტონით შემცირდება საწარმოო ნარჩენების რაოდენობა. მნიშვნელოვან ცვლილებებს ელოდებიან ამ მხრივ აშშ-შიც, სადაც მგზავრთა ნაკადის შემცირებამ 40%-ით შეამცირა CO2.

„გარდიანმა“ ვიზუალური მასალა მოამზადა, სადაც ჩანს, რომელ ქვეყანაში რა ხარისხის იყო კლიმატის დაბინძურება შარშან და წელს – იზოლაციის შემდეგ.

 

ჰაერის დაბინძურების ხარისხი ლონდონში 2019 და 2020 წელს

წყარო: Guardian Visuals / ESA satellite data

ჰაერის დაბინძურების ხარისხი ჩინეთში 2019 და 2020 წელს

წყარო: Guardian Visuals / ESA satellite data

ჰაერის დაბინძურების ხარისხი იტალიაში 2019 და 2020 წელს

წყარო: Guardian Visuals / ESA satellite data

ნავთობი

საგზაო და საჰაერო მიმოსვლის შემცირების შედეგად, 2019 წელთან შედარებით ორი მესამედით დაეცა ნავთობის ფასი, მარტში კი, „გარდიანის“ ინფორმაციით, ბრიტანეთში 44%-ით შემცირდა ბაზარზე ავტომობილების გაყიდვები. ევროპაში, ამერიკასა და ჩინეთში ავტომობილების წარმოება შემცირდა 9-დან 19 %-მდე.

მთელ მსოფლიოში ავტომობილით გადაადგილება შემცირდა 83%-ით. ეს მოცემულობა დადებითად აისახება კლიმატზე, რადგან ნავთობი ნახშირბადის წარმომქმნელი ყველაზე დიდი წყაროა, პლანეტის გადახურების მიზეზი სწორედ ნახშირბადის ჭარბი გამოყოფაა, რაც ამინდის სისტემასაც არღვევს.

ანალიტიკოსების ნაწილი მიიჩნევს, რომ კორონავირუსის პანდემიის შემდეგ ნელ-ნელა დადგება ნავთობის მოხმარების შეზღუდვის საკითხი, შემდეგ კი შეიძლება ხმარებიდან მის სრულად ამოღებამდეც მივიდეთ, თუმცა ენერგორესურსების სპეციალისტების ნაწილი შედარებით მოზომილ გათვლებზე საუბრობს:

Global Carbon Project-ის დირექტორი, რობ ჯექსონი მიიჩნევს, რომ ნარჩენებისა და გამონაბოლქვის შემცირება უპრეცენდენტო გლობალური მოვლენაა და ვირუსის გამო იზოლირებამ აჩვენა, როგორ სწრაფადაა შესაძლებელი ჰაერის დაბინძურების შეჩერება. თუმცა, მისი თქმით, ასევე გასათვალისწინებელია, რომ ადამიანების შეზღუდვები ახლა მაქსიმალურია და კლიმატზე ამის დადებითი გავლენები შეზღუდვების მოხსნის შემდეგ შესაძლოა დროებითი აღმოჩნდეს.

რობ ჯექსონი მიიჩნევს, რომ ნარჩენების რაოდენობის შემცირებაზე საუბარი ნაადრევია იმ პირობებში, როცა მილიონობით ადამიანმა დაკარგა მსოფლიოში სამსახური. ის ამბობს, რომ საჭიროა ძირეული ცვლილებები ენერგეტიკულ ინფრასტრუქტურაში, რის გარეშეც ნარჩენებისა და გამონაბოლქვის რაოდენობა ძველებურად მზარდი იქნება პანდემიის დასრულების შემდეგ.

ველური ბუნება და ბიომრავალფეროვნება

ვარაუდობენ, რომ წელს ბევრად ნაკლები ცხოველი შეეწირება მსუბუქ თუ სატვირთო ავტომობილებს გზებზე. მხოლოდ დიდ ბრიტანეთში ყოველწლიურად საავტომობილო გზებზე კვდება 100 ათასი ზღარბი, 30 ათასი ირემი, 50 ათასი მაჩვი და 100 ათასი მელა.

მრჩეველთა ნაწილის აზრით, უმჯობესია თუ არ გაიკრიჭება საავტომობილო გზისპირა ბალახი, რაც ველური ყვავილებისთვის ჰაბიტატია და ამ ზაფხულს ფუტკრებისთვის მეტ მტვერს ნიშნავს თაფლის დასამზადებლად.

ადამიანებისგან დაცლილ ქუჩებში თამამად გამოდიან ცხოველები, კოიოტები სან ფრანცისკოს ოქროს კარიბჭის ხიდზე შენიშნეს, თეთრი სახლიდან რამდენიმე მილის დაშორებით სეირნობენ ირმები, იტალიაში გარეული ტახებიც კი გამოვიდნენ ტყიდან, უელსის ქუჩებში ფარშავანგები გამოჩნდნენ.

ამაზონის ტროპიკულ ტყეებში გარემოსდამცველები ამკაცრებენ ბიომრავალფეროვნების დაცვისა და მონიტორინგის ზომებს. მდიდარი ქვეყნებისთვის შესაძლოა გარემოზე თვითიზოლაციის გავლენა მართლაც ეფექტური აღმოჩნდეს გრძელვადიან პერსპექტივაშიც, მაგრამ ღარიბ ქვეყნებში საკითხი სხვაგვარად დგას:

აფრიკაში, სერენგეტის ეროვნული პარკის ნაკრძალ მასაი მარაში, მაგალითად, ადგილობრივ გიდებს, გამყოლებსა და მოსახლეობას უკვე შეუწყდა ტურიზმისგან შემოსავალი, რეინჯერებისთვის ხელფასის გადახდა შეიძლება იქცეს პრობლემად. გარემოსდამცველები მიიჩნევენ, რომ ეკონომიკური კრიზისის პარალელურად გაიზრდება ნაკრძალებში ბრაკონიერობის ფაქტები – ადგილობრივმა მოსახლეობამ დაკარგა შემოსავალი და ისინი იძულებულები გახდებიან სხვა გზით მოიპოვონ საკვები ოჯახებისთვის.

„მოკლევადიან პერსპექტივაში სახიფათოა იმის თქმა, რომ ეკონომიკური აქტივობების შენელება სარგებელს მოუტანს ბუნებას, რადგან არსებობს მნიშვნელოვანი რისკები“, – ამბობს მეთ უოლპოლი, Fauna and Flora International -ის წარმომადგენელი.

მისი თქმით, ადამიანების იზოლაციამ მნიშვნელოვნად შემცირდა გარკვეული ბუნებრივი რესურსების გამოყენება, მაგრამ ჯერ უცნობია რა ტიპის გავლენას მოახდენს იზოლაცია სამომხმარებლო პროდუქტების მოთხოვნაზე.


საქართველოში ჰაერის ხარისხი გაუმჯობესდა

გადაბეჭდვის წესი


ასევე: