ბოლო კვირების განმავლობაში ევროპა კორონავირუსის ინფექციის ახალი ეპიცენტრი გახდა, დაავადებულთა რაოდენობა იზრდება აშშ-ში, ლათინურ ამერიკასა და ახლო აღმოსავლეთის ქვეყნებშიც. მრავალი ქალაქი და ქვეყანა კარანტინშია, შეწყვეტილია ავიამიმოსვლა, გაუქმდა საერთაშორისო მასშტაბის ღონისძიებები.
ვირუსის მასშტაბური გავრცელების მიუხედავად, ჩინეთთან ახლოს მდებარე რამდენიმე ქვეყანამ შეძლო წარმატებით შებრძოლებოდა Covid-19-ის პანდემიას.
„არის ქვეყნები, რომელთაც მიიღეს ზომები და შეძლეს ეპიდემიის შეკავება. ჩემი აზრით, ჩვენ მაგალითი უნდა ავიღოთ მათგან. არ ვსაუბრობ მხოლოდ ჩინეთზე, სადაც Covid-19-ის შემთხვევათა რაოდენობა მკვეთრად შემცირდა მას შემდეგ, რაც იქ მიიღეს მკაცრი კარანტინის ზომები, რაც, შესაძლოა, უფრო დემოკრატიულ ქვეყნებში რთული იქნებოდა. რამდენიმე ქვეყანამ მიიღო ზომები, რომელიც ასევე ეფექტური აღმოჩნდა,“ – უთხრა BBC-ის ჰოპკინსის უნივერსიტეტის პროფესორმა, ეპიდემიოლოგმა ტოლბერტ ნენსვამ.
მაგალითად,
- ჩინეთის მეზობელ ტაივანში, სადაც 23,6 მილიონი ადამიანი ცხოვრობს, კორონავირუსის მხოლოდ 215 შემთხვევაა, ორი პაციენტი გარდაიცვალა.
- ჰონგკონგს, სადაც 7,5 მილიონი ადამიანი ცხოვრობს, სახმელეთო საზღვარი აქვს ჩინეთთან, თუმცა აქ ორ თვეში დადასტურებულია მხოლოდ 155 შემთხვევა, მათგან 4 პაციენტი გარდაიცვალა, თუმცა ბოლო კვირაში შემთხვევების რაოდენობამ აქაც იმატა და ვირუსთან ბრძოლის ახალი მეთოდები იქნა მიღებული.
- იაპონიაში, სადაც ცხოვრობს 120 მილიონი ადამიანი, ინფიცირების 1 100 შემთხვევაა, მაშინ როცა სამხრეთ კორეაში იტყობინებიან 9 ათასი ინფიცირებულის შესახებ, თუმცა ამ ქვეყანაშიც ინფექციის გავრცელება და გარდაცვლილთა რაოდენობა ბოლო კვირებში შემცირდა.
პროფესორი ნენსვა მიიჩნევს, რომ ამ ქვეყნებმა წარმატებით აღკვეთეს კორონავირუსის გავრცელება სწორედ იმიტომ, რომ ისინი მოქმედებდნენ სწრაფად და გამოიყენეს ბრძოლის ახალი მეთოდები.
მაშ ასე, როგორია კორონავირუსთან ბრძოლის ყველაზე ეფექტური სტრატეგიები?
ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაცია და ექსპერტები თანხმდებიან, რომ ადრეული დიაგნოსტიკა არის ვირუსის გავრცელების შემაკავებელი ძირითადი ფაქტორი.
„რთულია იცოდე ვირუსის გავრცელების მასშტაბი და მიიღო შესაბამისი ზომები, თუ არ იცი რამდენი ადამიანია ინფიცირებული,“ – ამბობს პროფესორი ნენსვა.
მას ეთანხმება პროფესორი კრის ჯონსონიც, ეპიდემიოლოგი ტემპლის უნივერსიტეტიდან [აშშ]. იგი მიიჩნევს, რომ სწორედ ეს გახდა ვირუსის გავრცელების შემაკავებელი – იმ ქვეყნებში, სადაც იყენებდნენ ტესტირებას, ინფიცირების მაჩვენებლებმა იკლო, მაშინ როცა იმ ქვეყნებში, სადაც ტესტირება არ იყო პრიორიტეტული, ახალი კორონავირუსით ინფიცირებულთა რაოდენობა მკვეთრად გაიზარდა.
„სამხრეთ კორეის ხელისუფლება დღეში ათი ათასამდე ადამიანს უტარებდა ტესტირებას, ეს ნიშნავს, რომ მათ ორ დღეში უფრო მეტ ადამიანს ჩაუტარეს ტესტირება, ვიდრე შტატებში მთელი თვის განმავლობაში,“ – უთხრა პროფესორმა ჯონსონმა BBC -ის.
ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის ხელმძღვანელი, ტედროს გებრეიესუსი აღნიშნავს, რომ ყველა იმ ადამიანის ტესტირება, რომელსაც აქვს კორონავირუსის სიმპტომები, არის პანდემიის აღმკვეთი.
„ჩვენ მარტივი რჩევა გვაქვს ყველა ქვეყნისთვის – დატესტეთ, დატესტეთ, დატესტეთ! ყველა ქვეყანას უნდა ჰქონდეს ყველა საეჭვო შემთხვევის ტესტირების საშუალება, მათ არ შეუძლიათ ებრძოლონ ამ პანდემიას დახუჭული თვალებით,“ – განაცხადა მან პრესკონფერენციაზე.
ის არ ეთანხმება სტრატეგიას, რომლის თანახმადაც ანალიზს უღებენ მხოლოდ იმ ადამიანებს, რომელთაც კორონავირუსის მკვეთრად გამოხატული სიმპტომები აქვთ, რადგან იდენტიფიცირების გარეშე, იოლ ფორმებში გამოხატული ვირუსის გავრცელება გაგრძელდება.
„სამხრეთ კორეა და ჩინეთი შესანიშნავად გაუმკლავდნენ მოქალაქეების ტესტირებას და კარანტინს,“ – აღნიშნავს პროფესორი ჯონსონი.
მისი თქმით, ჩინეთის ხელისუფლებამ გამოავლინა „სუპერ სიფხიზლე“ ვირუსის სავარაუდო გავრცელების კერების მიმართ და შესაძლოა, სწორედ ეს გახდა მნიშვნელოვანწილად ინფიცირების მაჩვენებლის კლების მიზეზი.
„ადამიანებს მაღალი ტემპერატურით აგზავნიან სპეციალურ კლინიკებში, სადაც ხდება მათი ტესტირება Covid-19-ზე. თუ მათ აღმოაჩნდებათ ვირუსი, ხდება მათი იზოლირება ე.წ. საკარანტინო სასტუმროებში, რომ მათ ოჯახის წევრები არ დააინფიცირონ,“ – ამბობს პროფესორი ჯონსონი.
ტაივანში, სინგაპურსა და ჰონგკონგში გამოიყენეს კიდევ ერთი მეთოდი: ისინი ახდენენ ყველა პოტენციურად სარისკო შემთხვევის იზოლირებას სახლში და ყველას, ვინც არღვევს კარანტინს, 3 ათასზე მეტი დოლარით აჯარიმებენ.
მაგრამ როგორც პირველ, ისე მეორე შემთხვევაში, როგორც პროფესორი ჯონსონი ამბობს, ყველაზე მთავარია ინფიცირებულების გამოვლენა და შესაძლო ინფიცირებულებისათვის თვალის დევნებაა.
მაგალითად, ტაივანსა და სინგაპურში ხელისუფლება სხვადასხვა მეთოდს მიმართავს იმის დასადგენად, ვისთან ჰქონდა ურთიერთობა ინფიცირებულს – პაციენტისგან მიღებული ინფორმაციით დაწყებული, სათვალთვალო კამერების შემოწმებისა და ტრანსპორტით გადაადგილების აღრიცხვის ჩათვლით.
„12 მარტს ჰონგკონგში იყო 445 შემთხვევა და 14 900 ლაბორატორიული ანალიზი ჩაუტარეს იმ ადამიანებს, რომლებიც ინფიცირებულებთან იყვნენ კონტაქტში. მათგან 19 კორონავირუსით აღმოჩნდა ინფიცირებული,“ – ამბობს პროფესორი ჯონსონი.
პროფესორი ნენსვა ამბობს, რომ ვირუსის გავრცელების შეჩერებისა და ლოკალიზებისთვის უმნიშვნელოვანესია სწრაფი მოქმედება მანამ, სანამ ინფექცია მოსახლეობის დიდ ნაწილს არ მოიცავს.
ისეთმა ქვეყნებმა, როგორცაა ტაივანი და სინგაპური, აჩვენეს, რომ ინფიცირებულების ადრეული დიაგნოსტიკა და იზოლაცია შეიძლება იყოს გადამწყვეტი ფაქტორი ეპიდემიის შესაჩერებლად.
ცოტა ხნის წინ ამერიკელი ექიმების ასოციაციის ჟურნალში [Journal of the American Medical Association] გამოქვეყნდა სტატია, სადაც საუბარია იმაზე, რომ ტაივანის წარმატება ემყარება იმ ფაქტორს, რომ ქვეყანა უკვე მზად იყო მსგავსი სიტუაციისთვის და ჯერ კიდევ 2003 წელს აქ დაარსდა ეპიდემიოლოგიური კონტროლის ცენტრი.
ცენტრს, რომელიც შეიქმნა რეგიონში SARS ვირუსის აფეთქების შემდეგ და აერთიანებს რამდენიმე სამეცნიერო-კვლევით ცენტრს და სამთავრობო უწყებას, უკვე შემუშავებული ჰქონდა როგორც თეორიული ბაზა, ასევე რეაგირების კონკრეტული მეთოდები.
„იყო მზად მოქმედებისთვის და იმოქმედო სწრაფად – ეს არის უმთავრესი დაავადების აფეთქების ადრეულ სტადიაზე. ევროპასა და აშშ-ში ჩვენ ვხედავთ, რომ ეს ქვეყნები არა მხოლოდ მზად არ იყვნენ, არამედ რეაგირებდნენ ძალიან ნელა,“ – ამბობს პროფესორი ნენსვა.
იანვრის შუა რიცხვებში, მანამ, სანამ დადასტურდებოდა, რომ ახალი კორონავირუსი ვრცელდება ადამიანიდან ადამიანზე ჰაერწვეთოვანი გზით, ტაივანმა უკვე დაიწყო ყველა იმ მგზავრის მოკვლევა და მათზე დაკვირვება, რომლებიც იმყოფებოდნენ უჰანში, საიდანაც კორონავირუსის აფეთქება დაიწყო.
ჰონგკონგის ხელისუფლებამ დაიწყო ტემპერატურის გაზომვა ქვეყანაში ყველა შემომსვლელ პუნქტზე უკვე 3 იანვრიდან და 14-დღიან კარანტინში სვამდა ქვეყანაში შემოსულ ყველა ტურისტს, ექიმებმა კი მიიღეს ბრძანება, ეცნობებინათ უჰანიდან ჩამოსული ყველა იმ პირის შესახებ, რომელთაც აღენიშნებოდათ ტემპერატურა ან რესპირატორულ-ვირუსული დაავადების ნიშნები.
„როცა ვირუსი გავრცელებას იწყებს, შემაკავებელი ზომები უკვე აღარ მუშაობს,“ – ამბობს პროფესორი ნენსვა.
გავრცელების სტადიაზე მოსახლეობის დაცვის ყველაზე ეფექტური მეთოდია სოციალური დისტანცირება, როგორც ეს გააკეთეს ჰონგკონგსა და ტაივანში.
ჰონგკონგის ხელისუფლებამ ჯერ კიდევ იანვრის ბოლოს განაცხადა, რომ ხალხი უნდა გადასულიყო დისტანცირებულ მუშაობაზე, დაკეტეს სკოლები და გააუქმეს ყველა ღონისძიება.
სინგაპურში, ადგილობრივ გაზეთ Straits Times-ის ინფორმაციით, ხელისუფლებამ გადაწყვიტა არ დაეკეტა სკოლები, მაგრამ ყოველდღიურად ატარებდნენ მოსწავლეებისა და მასწავლებლების ტესტირებასა და მონიტორინგს.
ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაცია ამბობს, რომ ხელების რეგულარული დაბანა და ჰიგიენის ნორმების დაცვა ძალიან მნიშვნელოვანია ინფიცირების თავიდან ასაცილებლად.
ბევრმა აზიურმა ქვეყანამ გამოიტანა ეს დასკვნა 2003 წელს, SARS ვირუსის აფეთქების შემდეგ. ამ ქვეყნებში მიხვდნენ, რომ ადამიანი არ ავადდება და ინფექციას არ გადასცემს სხვას, თუ კი დაიცავს ჰიგიენის ნორმებს.
ისეთ ქვეყნებში, როგორიცაა სინგაპური, ჰონკონგი და ტაივანი, სპეციალური დისპენსერები ანტიბაქტერიული გელით პირდაპირ ქუჩაში დგას და იქ უკვე ძალიან პოპულარულია ნიღბის ტარება პროფილაქტიკის მიზნით.
იმის მიუხედავად, რომ ნიღაბი არც ისე ეფექტურია ინფიცირებისგან თავის დასაცავად, იგი მაინც ამცირებს რისკს, რომ ინფიცირებული ადამიანი ინფექციას სხვას გადასდებს დაცემინებისა და დახველების დროს.
____________________
წყარო: BBC
ფოტო: ევროპის პრესსააგენტო. EPA/YONHAP
