როგორ უბრუნდებიან საზოგადოებას დიდ ბრიტანეთში ყოფილი პატიმრები [კვლევა]

არასამთავრობო ორგანიზაცია „არბაითერ-სამარიტერ-ბუნდი“-ის (ASB) 2017 წლის კვლევაში „ყოფილ პატიმართა და პრობაციონერთა რეაბილიტაცია: საერთაშორისო გამოცდილების შესწავლა“ დაწვრილებითაა განხილული, თუ როგორ მუშაობს მსოფლიოს განვითარებულ ქვეყნებში პენიტენციური სისტემები. მათ შორის ინგლისისა და უელსის სისტემა.

კვლევის მიხედვით, ინგლისსა და უელსში ყოფილი პატიმრების რეინტეგრაციაში აქტიურად არიან ჩართულები სათემო რეაბილიტაციის კომპანიები. ასე ეწოდება კომპანიებს, რომლებიც ყოფილ პატიმრებს ვაკანსიებს და საჭიროებებზე მორგებულ სარეაბილიტაციო სერვისებს სთავაზობენ. სულ 21 გეოგრაფიული ლოკაციაა ინგლისსა და უელსში, სადაც კომპანიებმა სერვისები უნდა წარმოადგინონ.

ყოფილ პატიმართა სარეაბილიტაციო პროექტებში ჩართვის მსურველი კომპანიები  განაცხადს აკეთებენ. ამის შემდეგ სახელმწიფო არჩევს საუკეთესო წინადადებებს და ორგანიზაციები სერვისების მიწოდებას. შეთავაზებული სერვისების ეფექტურობას რეგულარულად სწავლობს სახელმწიფო.

Blue Sky ერთ-ერთი ასეთი სათემო რეაბილიტაციის კომპანიაა, აქვს სოციალური საწარმო, რომელიც ყოფილი პატიმრების დასაქმებას უწყობს ხელს და გრძელვადიანი შედეგებით გამოირჩევა. 2005 წლიდან კომპანიამ დროებით დაასაქმა 1300-მდე ყოფილი პატიმარი. მათი 40 პროცენტი შემდგომში დასაქმდა მუდმივ სამუშაოზე, რაც 4-ჯერ აღემატება სახელმწიფოს დასაქმების პროგრამის მიღწევებს 2014-2015 წლებში გათავისუფლებული პატიმრებისათვის.

კომპანია სხვა წყაროებთან ერთად ფინანსდება სამართალდამრღვევთა მართვის ეროვნული სამსახურის, შრომისა და პენსიის დეპარტამენტის, ადგილობრივი ხელისუფლებისა და ევროპის სოციალური ფონდის მიერ. კომპანიას აქვს პრობაციის ეროვნულ სამსახურთან, ციხის სამსახურთან და სათემო რეაბილიტაციის კომპანიებთან მჭიდრო თანამშრომლობის 12 წლის გამოცდილება.

დასაქმებული პატიმრები იღებენ ხელფასს, დახმარებას მუშაობასთან შეგუების პროცესში; იწყებენ ურთიერთობას ახალ ადამიანებთან და მათი სოციალური ქსელი ფართოვდება. ეს ხელს უწყობს ცხოვრების უფრო ჯანსაღი წესით წარმართვას. კომპანიის საშუალებით ყოფილი პატიმრები საქმდებიან ისეთ სფეროებში, როგორიცაა ნარჩენების მართვა და გადამუშავება, დისტრიბუცია და დასაწყობება, მშენებლობა, კვების სექტორი და სხვ. კომპანია წარმოადგენს დასაქმების სააგენტოების საუკეთესო ალტერნატივას. ის თანამშრომლობს მრავალ კომპანიასთან, თავად ასაქმებს ყოფილ პატიმრებს (მაქსიმუმ ექვსთვიანი კონტრაქტის საშუალებით სრულ ან ნახევარ განაკვეთზე) და ათავსებს მათ შერჩეულ ადგილზე.

კომპანია დასაქმებულებს სთავაზობს მხარდაჭერის სრულ პაკეტს, რაშიც შედის კონსულტაციები, უპროცენტო სესხი და ტრენინგ-გრანტები. ინგლისის იუსტიციის სამინისტროს მონაცემებით, დასაქმების ხელშეწყობის მოდელმა, რომელსაც Blue Sky იყენებს, 23%-ით შეამცირა განმეორებითი დანაშაულის მაჩვენებელი, რაც მსგავს ინტერვენციებს შორის რეკორდული მაჩვენებელია.

კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი სარეაბილიტაციო პროექტია კომპანია Startup-Startup-ი. კომპანია ყოფილ ქალ პატიმრებს სთავაზობს ბიზნეს განათლებას, კონსულტაციასა და მცირე გრანტებს, რათა მათ შეძლონ საკუთარი მცირე საწარმოების გახსნა. ყოფილი პატიმრებისთვის ხშირად თვითდასაქმება საუკეთესო გამოსავალია, რადგან დამსაქმებლის მოლოდინების დაკმაყოფილება მათ, როგორც წესი, უჭირთ. 2010 წლიდან კომპანიამ 1200-მდე ქალთან იმუშავა.

Startup-Startup-ი საქველმოქმედო ორგანიზაციაა და დაფინანსების სხვადასხვა წყარო აქვს. იმ 348 ქალს შორის, რომელმაც კომპანიის დახმარებით საკუთარი ბიზნესი წამოიწყო, განმეორებითი დანაშაულის მაჩვენებელი მხოლოდ 1 პროცენტია.

ინგლისსა და უელსში მოქმედებს ასევე სენტ გაილს თრასტ მენტორინგის პროგრამა (St Giles Trust Peer Advisor Programme), რომელიც ყოფილ პატიმრებს სთავაზობს პროფესიულ ტრენინგს და განვითარებას შემდგომი დასაქმებისთვის. ამავდროულად, მონაწილეები თავად ხდებიან მენტორები და ეხმარებიან სხვა ბენეფიციარებს წარმატების მიღწევაში. ბენეფიციარებს დახმარებას უწევენ სამუშაო ადგილების მოძიებაში.

კიდევ ერთი წარმატებული სარეაბილიტაციო პროგრამაა ბრაიტონის ქალთა ცენტრის პროგრამაა „Brighton Women’s Centre’s Inspire Programme“. აქ, ძირითადად, იმ ქალებს ეხმარებიან (ძალადობის მსხვერპლი, მენტალური დაავადების მქონე, დამოკიდებულების მქონე, ღარიბი, მარტოხელა ან უმუშევარი), რომლებიც მოხვდნენ სისხლის სამართლის სისტემაში.

პროგრამის მიზანია, გააძლიეროს ქალები და ხელი შეუწყოს მათ დამოუკიდებლობას. თითოეულ ბენეფიციარ ქალთან ინდივიდუალურად მუშაობს „ქეისის მენეჯერი“, რომელიც მასთან ერთად ადგენს დახმარების გეგმას ბენეფიციარის საჭიროებების დასაკმაყოფილებლად. შეთავაზებული პრაქტიკული და თერაპიული ინტერვენციები ამცირებს განმეორებითი დანაშაულის რისკს.

მასალა მომზადებულია პროექტის – „ყოფილი პატიმრების, პატიმართა ოჯახებისა და პრობაციონერების მხარდაჭერის პროგრამა“  ფარგლებში.
პროექტს ახორციელებს ა(ა)იპ „დემოკრატიის ინსტიტუტი“ და დაფინანსებულია ევროკავშირის მიერ.
მასალაში გამოთქმული მოსაზრებები ავტორისეულია და შესაძლოა არ გამოხატავდეს დონორი ორგანიზაციის თვალსაზრისს.