„სახელმწიფოს აღარ გააჩნია ავტორიტეტი“, – ამბობს ფილოსოფოსი გიორგი მაისურაძე ქართველი მოჭიდავეების თემაზე საუბრის დროს. 16 აგვისტოს ფეისბუქში გავრცელდა მოჭიდავეების ფოტო, სადაც მათ მაისურები ეცვათ წარწერით – „რუსეთი“. რამდენიმე მოჭიდავეს მაისურზე გამოსახული ჰქონდა რუსეთის ნაკრების მთავარი მწვრთნელისა და ჩრდილოეთ ოსეთის პარლამენტის წევრის, ძამბოლათ თედეევის ფოტო.
ეს არ არის პირველი შემთხვევა, რამაც საზოგადოებრივი დისკუსია გამოიწვია სახელმწიფოებრივი აზროვნების კუთხით. მიმდინარე წლის ივლისში „ბათუმელები“ აჭარის განათლების მინისტრის შესახებ წერდა, რომელიც ბათუმში ფესტივალის მონაწილეებს რუსულად მიესალმა.
რა ქმნის სახელმწიფოებრივი აზროვნების პრობლემას? – ჰკითხა „ბათუმელებმა“ ფილოსოფოს, გიორგი მაისურაძეს.
ბატონო გიორგი, რა შემთხვევაში ჩნდება სახელმწიფოებრივი აზროვნების პრობლემა, რა უწყობს ხელს ამას?
პირველ რიგში, აუცილებლად უნდა იყოს თანხმობა: ვის უპირისპირდება სახელმწიფო, ვისთან მეგობრობს, როგორია ზოგადი პოლიტიკური ხედვა, რას ესწრაფვის და რა ტიპის სახელმწიფოა. ამისათვის, პირველ რიგში, სახელმწიფო უნდა არსებობდეს. ჩვენ დღეს განსაკუთრებული სიმკაცრით ვგრძნობთ თავად სახელმწიფოს კრიზისს.
ფაქტობრივად, სახელმწიფო ინსტიტუციები რღვევის პროცესშია. ჩვენ გვაქვს სრულიად გაურკვეველი სახელმწიფო წყობილება, როცა ერთი ადამიანი ან მასთან დაკავშირებული კიდევ რამდენიმე პირი, რომლებსაც არანაირი შეხება ოფიციალურად არ აქვთ რომელიმე სახელმწიფო უწყებასთან, ფლობენ რეალურ ძალაუფლებას. ამ ფონზე ნებისმიერი სახელმწიფო უწყება გამოიყურება, როგორც რაღაც სათამაშო. ვერც პოლიტიკოსს აღიქვამ საქართველოში სერიოზულად, ვერც პრეზიდენტობის კანდიდატს…
მმართველ პარტიას ხუთი წელია გაჩაღებული ჰქონდა ბრძოლა პრეზიდენტის ინსტიტუციის წინააღმდეგ, ეს არ იყო მხოლოდ პიროვნული ბრძოლა გიორგი მარგველაშვილის წინააღმდეგ. ეს იყო სახელმწიფოს უმაღლეს რეპრეზენტანტზე თავდასხმა. ასეთ ვითარებაში ძალიან რთულია ვინმეს კიდევ რამე სახელმწიფოებრიობის განცდა ჰქონდეს ამ ქვეყანაში.
ფიქრობთ, რომ სახელმწიფოებრივი აზროვნება პირდაპირ დაკავშირებულია მხოლოდ სახელმწიფო ორგანოებთან და იქ მომუშავე ადამიანების კეთილსინდისიერებასთან?
პირველ რიგში, საინტერესოა, სად ვხედავთ ჩვენ სახელმწიფოს. ჩვენ ვხედავთ სახელმწიფოს, როცა თავზე გვადგება პოლიცია და გვიწყებს ჩხრეკას, აქაც ჩნდება ეჭვები ძალადობრივ ქმედებებზე, მათ შორის, ფსიქოლოგიურ ძალადობაზე… ასეთი კრიზისი, როგორიც დღესაა, ქართული სახელმწიფოებრიობის ჩანასახოვან მდგომარეობაშიც კი არ გვქონია. წლების წინ არსებობდა განცდა, რომ ჩვენ ვართ ერთი ორგანიზმი. დღეს ამ ორგანული მთლიანობის რღვევის პროცესში ვიმყოფებით. ეს არის შედეგი იმისა, როდესაც სახელმწიფოს უმაღლესი თანამდებობის პირები ემორჩილებიან ვიღაცას და პაიკები არიან, ერთ დღეს გამოცვლიან, გაუშვებენ, ან თავისით, გაუგებარი მიზეზით წავლენ…
რამდენად არის პრობლემა ამ კუთხით სკოლაში მიღებული განათლება. სკოლაში ვსწავლობთ რა არის ქართველობა, როგორ განვსხვავდებით სხვებისგან… რას ვსწავლობთ სახელმწიფოებრივი აზროვნების კუთხით?
საქართველო და ქართველობა იგივდება ეთნოსთან, რაც არაა იგივეობრივი ერისა. ეთნოსი და სისხლით მონათესაობა სხვა რამეა და ნაცია, ერი – სხვა. ერი იგივდება სახელმწიფოსთან. ამ მოდელზე დგას ბოლო ორი საუკუნეა მთელი სამყარო. ჩვენ გვაქვს ძველი ტრადიცია ეთნოსის და ერის გაიგივების, რომ ქართველი არის ეთნიკურად ქართველი. ამას 90-იან წლებიდან ემატება უკვე მართლმადიდებელი, რომ ქართველი – ეს მართლმადიდებელია. რაღაც ტიპის სინთეზი იქმნებოდა ყოველთვის და გვერდით რჩებოდა სახელმწიფოებრიობა…
დღეს უკვე სახელმწიფო გადაიქცა ერთი ან რამდენიმე ადამიანის სათამაშოდ. ასეთ დროს, თანამედროვე სამყაროში, როცა არ არსებობს კოლექტიური მთლიანობის განმსაზღვრელი ფორმა, როგორიცაა ერი, როცა სახელმწიფოებრიობა დისკრედიტებულია, აქტიურდება ისევ სისხლით ნათესაობის პრინციპი, როგორც ერთადერთი ფორმა კოლექტიური მთლიანობის. სისხლით ნათესაობის გაგება ეფუძნება იმ იდეოლოგიებს, რომელიც არა მხოლოდ საქართველოში, სხვაგანაც მომძლავრებულია და ესაა ფაშიზმი. ამიტომაც არ უნდა გვიკვირდეს ფაშისტური და ნეოფაშისტური ორგანიზაციების მომრავლება.
მოჭიდავეებზე მინდა გკითხოთ, ეს შემთხვევა რისი მაჩვენებელია თქვენთვის?
ჩვენ ძალიან დიდ მნიშვნელობას ვანიჭებთ გარკვეულ ჟესტებს. მოჭიდავეების შემთხვევამდე იყო კლუბ „ბასიანის“ არაფრიდან გამოწვეული სკანდალი. ჩემი აზრით, გარკვეულმა ადამიანებმა გადაწყვიტეს ამით ყურადღების მიქცევა… პრობლემაა, როცა საოკუპაციო ზონაში ჩადიხარ და მღერი, ან მიდიხარ და პუტინს უმღერი. ზოგადად კი მუსიკოსის ჩასვლა რუსეთში არ მიმაჩნია პრობლემად. რაც შეეხება მოჭიდავეებს – მე, უბრალოდ, ერთი კითხვა მიჩნდება: იმ ყველაფრის გათვალისწინებით, რაზეც ვისაუბრე, წარმოადგენს კი საქართველო იმ სახელმწიფოს, რომელსაც შეუძლია რაღაც პრინციპი ჰქონდეს? სახელმწიფოს აღარ გააჩნია დღეს ავტორიტეტი, სახელმწიფო არის ის, რისგანაც დღეს ადამიანები პირიქით – თავს იცავენ. ეს არის მთელი პრობლემა.
დღეს შესაძლებელია კონკრეტულ გამოსავალზე საუბარი?
მე ვსაუბრობდი სისხლით ნათესაობით განსაზღვრულ კოლექტიურ ერთობაზე, რაც საზოგადოებამდელია, ეს არის თემური აზროვნება და ეს ჩნდება მაშინ, როცა საზოგადოება კვდება. ჩვენ გეგმაზომიერად ვანადგურებთ სახელმწიფოს და ეს არ დაწყებულა მხოლოდ „ოცნების“ ხელისუფლებაში მოსვლის დღიდან. სააკაშვილის ხელისუფლება ამუშავებდა ნაციონალისტურ პროპაგანდას, იყო რაღაც საბჭოთა ბანაკების სტილში პატრიოტული ბანაკები. ახლა ესეც აღარ არის.
საზოგადოებამ არაერთხელ გამოხატა დამოუკიდებლობის სურვილი, რაც ლოგიკურად სახელმწიფოებრიობას ეფუძნება…
1991 წლის 31 მარტის რეფერენდუმს თუ გულისხმობთ, ის ეთნონაციონალუსტურ ტალღაზე ჩატარდა. მაშინ იყო ეს სურვილი, მაგრამ წარმოდგენა არ გვქონდა ამ ყველაფერზე. შემდეგ ეს ტალღა ეთნოცენტრისტულ მოძრაობად იქცა.
2008 წელს პლებისციტის დროსაც საზოგადოების უმრავლესობამ თქვა, რომ ის ნატო-ში გაწევრიანების მომხრეა. გამოჩნდა სახელმწიფოს დამოუკიდებლად განვითარების სურვილი.
ჩვენი მთავარი პრობლემა, ჩემი აზრით, არის ის, რომ ვერ მოიძებნა პოლიტიკური ძალა, რომელსაც გარკვეული პოლიტიკური ხედვა აქვს და გააზრებული სტრატეგიები. ჩვენთან პოლიტიკის ცნებაც გამქრალია. საქართველოში პოლიტიკოსს სტატუსი სჭირდება იმისთვის, რომ ეს იყოს რაღაც ქოლგა თავისი ბიზნესისთვის. დავხედოთ პარლამენტის დეპუტატებს – რა ხალხია ისინი, ბიზნესმენები, მსახიობები… რა კავშირი აქვთ მათ პოლიტიკასთან და როგორი სახელმწიფოებრივი აზროვნება აქვთ მათ. როდესაც სახელმწიფოს უმაღლეს ფენებს არ მოეთხოვება პასუხი, მოჭიდავეებს გადავატეხოთ ჯოხი, ეს უსინდისობა მგონია.
