საქართველოს განათლების სამინისტრომ დაწყებითი საფეხურის ახალი ეროვნული სასწავლო გეგმა დაამტკიცა, რომელიც სკოლებში 2017 წელს ამოქმედდება. საბაზო სწავლების ეროვნული გეგმა კი მიმდინარე წლის ბოლომდე უნდა დამტკიცდეს. ახალი ეროვნული გეგმის მიხედვით, აქცენტი კეთდება შედეგების მიღწევაზე და „მოსწავლეებისთვის საჭირო ღირებულებებზე“. ზაფხულში ჩატარებულ საგნის გამოცდებზე დაწყებითი საფეხურის 3941 პედაგოგიდან საგამოცდო ბარიერი მხოლოდ 31-მა პედაგოგმა დაძლია, 917 მასწავლებელი კი გამოცდაზე არ გამოცხადდა. შეძლებენ თუ არა ახალი სასწავლო გეგმით გათვალისწინებული მიზნების მიღწევას თავიანთ საგნებში ჩაჭრილი პედაგოგები და შეცვლის თუ არა ახალი ეროვნული გეგმა განათლების ხარისხს სკოლებში? ამ თემაზე „ბათუმელებთან“ საქართველოს განათლების სამინისტროს ეროვნული სასწავლო გეგმების სამმართველოს უფროსმა, მარიამ ჩიქობავამ ისაუბრა.
ქალბატონო მარიამ, არის თუ არა ახალ ეროვნულ სასწავლო გეგმაში არსებითი ცვლილებები და რაზეა ორიენტირებული ეროვნული სასწავლო გეგმა?
არსებითი ცვლილება საგნობრივ შედეგებს შეეხო. თუ აქამდე მოსწავლის შეფასება ხდებოდა წლიურად, ახალი სტანდარტის მიხედვით, საგნობრივი შეფასება, თუ რა უნდა შეეძლოს მოსწავლეს, მოხდება ოთხწლედის ბოლოს. ასევე გაგრძელდება საბაზისო საფეხურზეც. შედეგები ფორმულირებულია უნარების ენაზე. მაგალითად, პატრიოტიზმი შეიძლება ასწავლო ვაჟას ნაწარმოებითაც და ილიას ნაწარმოებითაც. შედეგი არის ის, რომ მოსწავლეს გაუღვივდეს სამშობლოს სიყვარული. თუ ადრე ეს თემა კონკრეტულ ნაწარმოებზე იყო მიბმული, ამ შემთხვევაში ასე არ იქნება.
გვინდა აქცენტი გავაკეთოთ სიღრმისეულ და არა ზედაპირულ სწავლებაზე, რადგან რაც უფრო ბევრია ტექსტი, სწავლებაც უფრო ზედაპირულია. თუმცა, ეს შემცირება არ მოხდება მნიშვნელოვანი თემების ხარჯზე. ერთი მხრივ, ეს მასწავლებელს აძლევს ძალიან დიდ შემოქმედებით თავისუფლებას და მთლიანად მის ნება-სურვილზეა დამოკიდებული როგორ აქტივობებს დაგეგმავს და როგორ ამუშავებს ბავშვებს ამ შედეგების მისაღწევად.
თუმცა ვიცით, რომ სახარბიელო მდგომარეობა არ გვაქვს განათლების სისტემაში და მხოლოდ ამის ამარა ვერ დავტოვებდით პედაგოგებს, ამიტომ ამ სტანდარტების გარდა ჩვენ გავაკეთეთ წლიური პროგრამები, სადაც ნაჩვენებია დეტალურად, თუ როგორ უნდა ამუშაო მოსწავლე და მიხვიდე შედეგებამდე. მაგრამ ეს არის სარეკომენდაციო და თუ სკოლას, პედაგოგს არ აქვს სურვილი გაჰყვეს ამ გზას, ამის უფლებაც ეძლევათ.
თუკი პედაგოგს არ აქვს ამ პროგრამების გამოყენების ვალდებულება, მაშინ რისთვის შეიქმნა ეს პროგრამები? გარდა ამისა, მეორე მხრივ, კითხვის ნიშნები არსებობს პედაგოგების კვალიფიკაციასთან დაკავშირებით, რადგან ისინი ვერ აბარებენ საგნობრივ გამოცდებს, ამიტომ თუ არ იქნება ეროვნული გეგმით გათვალისწინებული მიზანი მიღწეული, ვინ იქნება ამაზე პასუხისმგებელი?
ამ შემთხვევაში მხოლოდ თავის ნებაზე არ იქნება მიშვებული პედაგოგი. თუ ის უარს იტყვის ჩვენი პროგრამების გამოყენებაზე, სკოლამ სამინისტროში უნდა შემოიტანოს ის პროგრამები, რომლებითაც აპირებენ მუშაობას და ჩვენ დავადგენთ მის შესაბამისობას ეროვნულ სტანდარტთან, ნამდვილად არის თუ არა შესაძლებელი ამ განსხვავებული გზით შედეგებზე გასვლა.
რა ვადაში უნდა წარმოადგინონ ეს პროგრამები და რა დრო დასჭირდება ხარისხის დადგენას?
ახალი სასწავლო გეგმა მომავალ წელს შედის ძალაში, ამიტომ სკოლას და პედაგოგებს მთელი წელი აქვთ მოსამზადებლად. სასწავლო გეგმის ვერსიები და პროგრამები ორჯერ გაეგზავნათ სკოლებს, ვებგვერდზეც გვიდევს და იქაც შეუძლიათ ნახონ და იფიქრონ იმაზე, შეუძლიათ თუ არა განსხვავებულის მომზადება.
ახალ ეროვნულ სასწავლო გეგმაში აქცენტი კეთდება ღირებულებებზე, რომელიც უნდა იყოს მიღწეული. რა ღირებულებებზეა საუბარი, იქნებ განმარტოთ?
ყველა საგანს აქვს თავისი მიზნები და ამოცანები, თავისი შედეგები, საზოგადოებრივ მეცნიერებებს თავისი _ თუ როგორ უნდა აღვზარდოთ მოქალაქე და ა.შ
სამინისტრომ ცხარე დისკუსიის და სხვადასხვა ჯგუფის მხრიდან წინააღმდეგობის მიუხედავად დაამტკიცა ახალი საგანი `მე და საზოგადოება~, რომელიც 3-4 კლასში ისწავლება. ეს არის ასევე საგანი, რომელიც სწორედ მოქალაქის ჩამოყალიბებაზე და გარკვეულ ღირებულებებზეა ორიენტირებული. იყო დისკუსია იმაზეც, რომ სკოლაში არ არიან საკმარისი კვალიფიკაციის პედაგოგები, რომლებიც ამ საგანს სტერეოტიპებისა და სტიგმების გარეშე ასწავლიან. რა გაკეთდა ამ მიმართულებით პედაგოგების გადასამზადებლად?
ეს ნამდვილად გასათვალისწინებელი მომენტია. ამ მიმართულებით მასწავლებელთა პროფესიული განვითარების ცენტრი გეგმავს ტრენინგებს და შესაძლებელია ჩვენც ჩავერთოთ. ამ საგანმა პილოტირება გაიარა თბილისის რამდენიმე სკოლაში, შედეგი წარმატებული იყო.
ეროვნული სასწავლო გეგმა უკვე დამტკიცდა, თუმცა ამ დრომდე უცნობია სახელმძღვანელოების შინაარსი. ჯერ არ დაწყებულა გრიფირების პროცესი. პედაგოგები უკმაყოფილონი იყვნენ წინა სახელმძღვანელოებით, რადგან ამბობდნენ, რომ სწორედ წიგნები არ იძლეოდა სიღრმისეული ცოდნის გადაცემის შესაძლებლობას. ავტორები კარგად იცნობენ ეროვნული გეგმის სტანდარტებს? ხომ არ იქნება აცდენა სახელმძღვანელოებსა და გეგმას შორის?
როცა პირველადი ვერსიები მოვამზადეთ, მაშინ შევხვდით სახელმძღვანელოების ავტორებს და დეტალურად გავიარეთ ეს საკითხები და მათი აზრიც გავითვალისწინეთ სტანდარტების წერის პროცესში. 2016 წლის იანვარ-თებერვლიდან სტანდარტები ატვირთულია ვებგვერდზეც. დამტკიცებამდე ნიუანსები იცვლება, მაგრამ არსებითი ცვლილება არ ხდება. როცა გამოცხადდება გრიფირება, ჩვენ კონსულტაციებს კიდევ ერთხელ ვაპირებთ საგნების მიხედვით, რომ ყველაფერი ცხადი გახდეს და რაიმე გაუგებარი არ იყოს.
ეროვნული სასწავლო გეგმის ახალ რედაქციაში ნათქვამია, რომ ცვლილებებია სკოლის კულტურასთან დაკავშირებით. რა შეიცვალა?
აქ საუბარია იმაზე, რომ საგნის სწავლების პროცესში, სკოლა როგორც ერთიანი გუნდი, ისე უნდა მოქმედებდეს. სპორტული, სახელოვნებო კლუბები იქნება თუ სხვა, ყველაფერი ხელს უნდა უწყობდეს გეგმით გათვალისწინებული პრიორიტეტების სწავლებას. სახელმწიფოსთვის პრიორიტეტულია ისტორიული და კულტურული მემკვიდრეობის დაცვა, კულტურული მრავალფეროვნების მიმართ პოზიტიური დამოკიდებულება და ტოლერანტობის დამკვიდრება, გარემოს დაცვა, კონფლიქტების მშვიდობიანად მოგვარება და ა.შ
პრიორიტეტებში ნახსენებია სამეწარმეო და ბიზნესინიციატივების წახალისება. რა უნდა ისწავლონ ამ მიმართულებით დაწყებითი საფეხურის მოსწავლეებმა?
„მე და საზოგადოებაში“ არის ასეთი მიმართულება, სადაც მოსწავლეს შეგვიძლია ვასწავლოთ საკუთარი საქმიანობის დაგეგმვა, რომ მხოლოდ გართობაზე არ იყოს ორიენტირებული, ენერგორესურსების დაგეგმვა და დაზოგვა, რომ რა შეიძლება ვიყიდოთ ამ დაზოგილი ფულით და ამ მიმართულებით მივაჩვიოთ ბავშვი აზროვნებას. ზედა კლასებში ფინანსური წიგნიერება სერიოზულად გვინდა შემოვიტანოთ და ვმუშაობთ ეროვნულ ბანკთანაც ამ მიმართულებით, რომ სესხებთან დაკავშირებით მოზარდებს ფინანსური განათლება მივცეთ.
პედაგოგთა საგნობრივი გამოცდების შედეგების მიხედვით, ყველაზე მეტი დაწყებითი საფეხურის პედაგოგი ჩაიჭრა. როგორ ფიქრობთ, რამდენად კვალიფიციურად შეძლებენ ეს პედაგოგები ახალი ეროვნული სასწავლო გეგმით დასახული შედეგების მიღწევას?
ამიტომ ძალიან მნიშვნელოვანია ტრენინგები დაიგეგმოს ზუსტად და სწორად. გვინდა ინტენსიური მუშაობის დაწყება სკოლებთან, სკოლა-სკოლა უნდა ვიაროთ, შევხვდეთ კათედრებს. რეგიონში თითო სკოლა მაინც უნდა არსებობდეს ისეთი, რომელიც მიღებულ გამოცდილებას და ცოდნას სხვა სკოლებს გაუზიარებს.
