„დემოკრატიის ინსტიტუტის“ 2017 წლის თებერვლიდან ამოქმედებული „ყოფილი პატიმრების, პატიმართა ოჯახებისა და პრობაციონერების მხარდაჭერის პროგრამა“ ყოფილი პატიმრების, პატიმართა ოჯახის წევრებისა და პრობაციონერების ინტერესებს იცავს სოციალურ, იურიდიულ და ჯანდაცვის საკითხებში.
პროგრამის ბენეფიციართა სამართლებრივ და იურიდიულ მხარდაჭერას დემოკრატიის ინსტიტუტის იურისტი, რამინ გვარიშვილი უზრუნველყოფს, რომელიც „ბათუმელებს“ პროგრამის იურიდიული სერვისების შესახებ ესაუბრა.
რა სახის იურიდიულ დახმარებას უწევთ პროგრამის ბენეფიციარებს?
კონსულტაციებს ვუწევთ ყოფილ პატიმრებსა და პრობაციონერებს, მათი ოჯახის წევრების, ასევე საპატიმროში მყოფი პატიმრების ოჯახის წევრებსაც, იმ შემთხვევაში, თუ პრობლემა უშუალოდ ოჯახის წევრ პატიმარს უკავშირდება, მაგალითად, შესაძლებელია პატიმარმა პატიმრობამდე აიღო სესხი და პატიმრობის შემდეგ საცხოვრებელ სახლს, რომელშიც მისი ოჯახის წევრები ცხოვრობენ, შეექმნა პრობლემა. ასეთ შემთხვევაში, ცხადია, ვეხმარებით პატიმართა ოჯახის წევრებს.
ჩვენი ბენეფიციარები არიან ასევე პრობაციონერები, რომლებმაც მინიმუმ ექვსი თვე გაატარეს საპატიმროში და პირობითი მსჯავრის მოხსნა სურთ. ნარკოტიკული დანაშაულით გასამართლებულ პატიმრებს, რიგ შემთხვევებში, ნარკოტიკული დანაშაულის კანონით, ჩამორთმეული აქვთ გარკვეული საქმიანობის უფლებები. ვეხმარებით ამ საქმიანობის უფლების ვადაზე ადრე აღდგენაში.
ვერევით ასევე თუკი პატიმრობის პერიოდში რაიმე სახის სამოქალაქო დავა აქვთ. შესაძლებელია გათავისუფლების შემდეგაც ხორციელდებოდეს პატიმრის სისხლის სამართლებრივი დევნა, ასეთ დროსაც მოქმედებს ჩვენი პროგრამა სასამართლო ინსტანციებში.
„დემოკრატიის ინსტიტუტის“ ამ პროექტის იურიდიული სფერო მოიცავს ყოფილი პატიმრებისა და პრობაციონერების სამოქალაქო, ადმინისტრაციული და სისხლის სამართლის კუთხით იურიდიულ მომახურებას.
პრიორიტეტებია ასევე სოციალური კუთხით სწავლება, მცირე ბიზნესის დაფინანსება, გვყავს პარტნიორი ორგანიზაციები: „თანაზიარი“ – სამეგრელო-ზემო სვანეთის რეგიონში, „აფხაზინტერკონტი“ – იმერეთში და „გურიის ახალგაზრდული რესურცენტრი“ – გურიაში.
როგორ ახერხებთ იურიდიული მომსახურების გაწევას რეგიონებში?
ბათუმიდანვე ვეხმარებით ზემონახსენებ ოთხ რეგიონს. საქმის სიმრავლისა და საჭიროების შემთხვევაში ადგილზევე ჩავდივართ. ძირითადად, კონსულტაციებს სატელეფონო კავშირით და ელექტრონული ფოსტის საშუალებით გავცემთ. საჭირო დოკუმენტებსაც ელექტრონული ფოსტით ვგზავნით და სოცმუშაკები გადასცემენ შემდეგ ბენეფიციარებს. თუმცა, ხშირად ჩავდივართ რეგიონებში.
როგორ იგებენ ,,ყოფილი პატიმრების, პატიმართა ოჯახებისა და პრობაციონერების მხარდაჭეის პროექტის“ შესახებ, ბევრი მოგმართავთ დასახმარებლად?
საკმაოდ ბევრი მოგვმართავს პროექტის ამოქმედების დღიდანვე სხვადასხვა საჭიროებითა და პრობლემით. ბათუმში მომართვიანობის დინამიკას თუ გავითვალისწინებთ, პროექტის დასასრულს, 2019 წლისთვის, ბევრი ადამიანის მოთხოვნას დავაკმაყოფილებთ და კიდევ მეტ ბენეფიციარს ექნება საშუალება ისარგებლოს ჩვენი სერვისებით. ვფიქრობთ, ეს ხელს შეუწყობს პატიმართა სოციალური მდგომარეობის გამოსწორებას, სამართლებრივი კუთხით სწორ გზაზე დაყენებას, საზოგადოებაში ინტეგრაციას, მათ დასაქმებას.
გარკვეული ტიპის სასჯელები ვალდებულებებს აკისრებს ბენეფიციარებს: ნასამართლობა და პირობითი მსჯავრი მათ ხელს უშლის სამსახურის დაწყებაში, საზღვარგარეთ გასვლაში, როცა ნასამართლობა ეხსნებათ, შედარებით მარტივია მათი დასაქმების პრობლემის მოგვარება.
-რა შემთხვევაში ეხსნებათ პირებს ნასამართლობა და პირობითი მსჯავრი?
ნასამართლობისა და პირობითი მსჯავრის მოხსნის რამდენიმე წესი არსებობს. პირობითი მსჯავრის მოხსნის კომისიაა შექმნილი სასჯელაღსრულების დაწესებულებაში, რომელმაც სასამართლო სისტემა ჩაანაცვლა. მსჯავრის ვადაზე ადრე მოხსნა შესაძლებელია გარკვეული კრიტერიუმების დაკმაყოფილების შემთხვევაში, მაგალითად, თუ ადამიანს დარჩა პირობითი მსჯავრის ნახევარი, ასეთ დროს შესაძლებელია მსჯავრის და ნასამართლობის ვადაზე ადრე მოხსნა. ასევე შესაძლებელია შეზღუდული უფლებების ვადაზე ადრე აღდგენა, თუ შეზღუდული უფლებების ვადის ერთი მესამედი მაინც გასულია. თუ ამ კრიტერიუმებს აკმაყოფილებს ბენეფიციარი, ვეუბნებით, რომ შეგვიძლია მივმართოთ შესაბამის კომისიას. კომისია გადაწყვეტილებას იღებს პირის მონაცემების, დოსიეს მიხედვით. თუ პატიმარი საფრთხეს არ უქმნის საზოგადოებას, აკვირდებიან. თუ მისი ქმედებები შესწავლას და დაკვირვებას არ საჭიროებს, ასეთ შემთხვევაში მოქმედი კომისია ვადაზე ადრე აღადგენს ჩამორთმეულ უფლებებს. პატიმრის პირობების, მისი სოციალური მდგომარეობის, ოჯახის, წარსულის, ნასამართლობის გადახედვით ხდება ამ გადაწყვეტილების მიღება. გარკვეული ხარვეზები ახლავს პროცესს. რეგულაციების წესებია განსაზღვრული – თუ, დავუშვათ, პირობითი მსჯავრის ან ნასამართლობის მოხსნის, ან კიდევ შეზღუდული უფლებების ვადაზე ადრე აღდგენის საკითხზე მივმართავთ და კომისია გვეტყვის უარს, ექვსი თვის ვადაში ხელახლა მიმართვის უფლება არ გვაქვს. ეს შეზღუდვა არსებობს, რაც დაბრკოლებაა ყოფილი პატიმრებისა და პრობაციონერებისთვის. ვფიქრობ, დაიხვეწება კანონმდებლობა და ბენეფიციარებს საშუალება მიეცემათ, უარის შემთხვევაში თავიდან მიმართონ კომისიას. ვადაზე ადრე გათავისუფლების შესახებ შეგვიძლია მივმართოთ ე.წ. უდოს კომისიას, რომელიც ჩვენს განცხადებაში მითითებული გარემოებისა და დოკუმენტების გარდა, ამოწმებს როგორ ხასიათდება ყოფილი პატიმარი პრობაციის სააგენტოს მიერ. სწავლობენ, საფრთხესა და რისკებს შეიცავს თუ არა პირისთვის პირობითი სასჯელის მოხსნა. ხომ არ იქნება სახიფათო საზღვარგარეთ მისი წასვლა და ა.შ. ყველა წვრილმანს აანალიზებენ და მერე იღებენ გადაწყვეტილებას.
-პროგრამის ბენეფიციარებთან დაკავშირებული რომელი მნიშვნელოვანი საქმე შეგიძლიათ გაიხსენოთ?
ერთი ამბავი მახსენდება, საპატიმროში ყოფნის დროს პატიმარს ჩაუსვეს დროებითი სტენტი. ვადის გასვლის შემდეგ ითხოვდა ამოეღოთ, რადგან ვადაგასული უცხო სხეული სხვა ორგანოების დაზიანებასა და გაუსაძლის ტკივილს იწვევდა. პატიმარს უარი უთხრეს ოპერაციაზე და არწმუნებდნენ, რომ მუდმივი სტენტი ჰქონდა ჩასმული. აუტანელმა ტკივილმა ის აიძულა თვითდაზიანებები მიეყენებინა. ამ ადამიანმა საპატიმროდან გათავისუფლების შემდეგ იჩივლა. ჩვენ მის ინტერესებს ვიცავდით სასამართლოში და დავა დადებითად გადაწყდა. გამოვლინდა, რომ ტენდერში გამარჯვებული კომპანია, შპს „ჰელსი“, რომელიც სასჯელაღსრულების დაწესებულებებს სამედიცინო კუთხით უწევდა დახმარებას, გულგრილად ეკიდებოდა პატიმრის ჯანმრთელობის მდგომარეობას და ატყუებდნენ: გაირკვა, რომ მუდმივი სტენტი საერთოდ არ არსებობს და მსჯავრდებულს, უბრალოდ, „მესამეხარისხოვან ადამიანად“ აღიქვამდნენ, რომელიც დაიღუპებოდა, რომ არ ეაქტიურა. ჩვენი ბენეფიციარის უფლებები აღდგა და ახლა სასამართლოს გადაწყვეტილების ძალაში შესვლას ველოდებით.
მასალა მომზადებულია პროექტის – „ყოფილი პატიმრების, პატიმართა ოჯახებისა და პრობაციონერების მხარდაჭერის პროგრამა“ ფარგლებში.
პროექტს ახორციელებს ა(ა)იპ „დემოკრატიის ინსტიტუტი“ და დაფინანსებულია ევროკავშირის მიერ.
მასალაში გამოთქმული მოსაზრებები ავტორისეულია და შესაძლოა არ გამოხატავდეს დონორი ორგანიზაციის თვალსაზრისს.
დემოკრატიის ინსტიტუტი, პატიმრები
