ერთ ოთახში გატარებული ბავშვობა

იოსებ აბაშიძე შვილიშვილთან ერთად

„მე და ჩემმა დამ მთელი ბავშვობა ერთ ოთახში გავატარეთ, არც გარეთ გვიშვებდნენ სათამაშობ, არც საბავშვო ბაღში – გერმანელის შვილები არიან და მოკლავენო“, – მტკივნეული წარსულის გახსენებაზე იოსებს ცრემლები ადგება. უკვე 58 წლისაა, სამი შვილი და შვილიშვილი ჰყავს, თუმცა წართმეული ბავშვობის გამო ახლაც ეტირება.

„სათამაშო განა სად იყო, ბოსლის ერთ კუთხეში თუ შევიქცევდით თავს. დედა და მამა მთელი დღე სამუშაოზე იყვნენ, ხან ჩაიში, ხან ბამბაში. მე და ჩემს დას მეზობლის თურქი ქალი გვზრდიდა. მისი ოჯახიც გადასახლებული იყო. ქალს უმიანა ერქვა. სულ მის კალთაში ვიყავი, ქმარი ხუმრობდა კიდეც, ცოლი წამართვაო. უმიანა ძალიან თბილად მახსენდება. გავიგე მისი და ცხოვრობს სადღაც ქობულეთში, მინდა ვნახო“.

იოსების მამა ომერი, ბრიგადირი ყოფილა. ბაბუა კი ძმასთან და ძმისშვილთან ერთად საცხოვრებლად თურქეთში გადასულა. ახლა გვარად ბაშები არიან: „ალბათ ამის გამო დაიჭირეს მამაჩემი, სხვა მიზეზი არ ვიცი. პირველად რომ გადაასახლეს მამაჩემი ტაშკენტში, გამოიქცა. მოღალატე ხარო და ამის გამო ხუთი წლით ციხეში ჩასვეს. დედაჩემი, ემმა გოფმანიც იქ გაუცნია. დედის მამა, ანუ ჩემი გერმანელი ბაბუა ციხის უფროსი ყოფილა და დედა ეხმარებოდა მამას ციხიდან გამოსვლაში. ასე დაახლოვდნენ და შემდეგ ოჯახიც შექმნეს. პირველად ჩემი და დაიბადა1956 წელს, მე კი 59-ში დავიბადე“.

იოსებ აბაშიძე მამის მონათხრობს იხსენებს: „გადასახლებაში პირუტყვის ვაგონებით წაიყვანეს ხალხი, აუტანელი პირობები ყოფილა თურმე. ტაშკენტში მიწურის მსგავს ბოსელში ცხოვრობდნენ ადამიანები. იმ პერიოდში დიდი მიწისძვრა მომხდარა და სახლებს იმხელა ნახვრეტები გასჩენია, ხელი გაეტეოდა კედლებშიო. საშინელი შიმშილი და მძიმე პირობები ყოფილა“.

გოფმანების ოჯახი – სამი და, ერთი ძმა და მშობლები, უზბეკეთში კისლავოდსკიდან გადაუსახლებიათ 1944 წელს, მეორე მსოფლიო ომის დროს. „დედა მიყვებოდა, რომ 40 დღე კასპიის ზღვაში გემზე გაატარეს სიცივეში, შიმშილსა და გაუსაძლის პირობებში. სასმელი წყალიც არ იყო და ზღვიდან ამოქაჩული წყლით ვიყავით გაჟღენთილებიო. გემზე დეიდა და ბიძა გარდაცვლილან. მიცვალებულებს კისერზე დიდ ქვებს შეაბამდნენ და ზღვაში ყრიდნენ თურმე. დედაჩემის და-ძმაც ასე გადაუგდიათ ზღვაში. ბაბუაჩემი მდიდარი, გავლენიანი გერმანელი ყოფილა. გააკულაკეს, მაგრამ დასახლებაში ოქროს წაღება მაინც მოუხერხებიათ და ამით კარგა ხანს გაიტანეს თურმე თავი. საშინელი შიმშილობის დროს, როცა ადამიანები ხის ქერქს აძრობდნენ და იმას ხარშავდნენ, ბაბუაჩემს ქარხნიდან ქატო გამოჰქონდა და ამით ირჩენდნენ თავს. ეს მაშინ დიდი ამბავი იყო.

გადასახლებაში ხუთი წელი გავატარეთ ბავშვებმა, ჩვენს მშობლებს კი გაცილებით დიდხანს მოუწიათ იქ ცხოვრება. როცა ჩვენი ოჯახების გათავისუფლების ბრძანება მოვიდა, დედა მაინც არ გამოუშვეს, რადგან გერმანელი იყო. მამა წამოვიდა და ჩემი და წამოიყვანა, მანამდე კი მე გამომაგზავნა საქართველოში. ერთი წლის შემდეგ კი დედაც ჩამოვიდა. თოდოგაურში, ბაბუას მიწაზე დავბრუნდით და აქ დავიწყეთ ცხოვრება. მამას აქ სხვა ცოლიც ჰყავდა, თუმცა მას გადასახლება არ შეხებია. მტრობა არ ჰქონიათ, ძველ ოჯახთან კარგი ურთიერთობა დედაჩემთან ქორწინების შემდეგაც შეინარჩუნა. ომის შემდეგ გერმანიამ თავისი მოქალაქეების გაწვევა დაიწყო, მაგრამ დედა ვეღარ წავიდა, უკვე ძალიან მოტეხილი იყო. დეიდა დაბრუნდა მხოლოდ და გემზე გარდაცვლილი დის შვილი თან წაიყვანა. დეიდა ორი წლის წინ ჩვენთან, საქართველოშიც იყო ჩამოსული ქმართან ერთად“.

ერთადერთი სიკეთე, რასაც იოსებ აბაშიძე ცვალებად გარემოს უკავშირებს, ენების ცოდნაა: „გადასახლებაში რუსული ენა ვისწავლე, დედისგან კი – გერმანული, ვიცი თურქული და ინგლისურიც. ალმაატაში ნათესავი მყავდა და საინჟინრო იქ დავამთავრე. მამამ ჩემი და არ გამოუშვა – ქალის განათლება არ შეიძლებაო. ბათუმშიც მაქვს დამთავრებული ტექნიკუმი, ასლან აბაშიძე ჩემი დირექტორი იყო. ბევრი ვისწავლე, მაგრამ რად გინდა, აქ სამუშაოს ვერ იშოვი, სულ თურქეთში ვიყავი, ჰესის მშენებლობაზე ვმუშაობდი და კარგად მიხდიდნენ. ბოლო ორი წელია ვეღარ წავედი. ხელებს ხედავთ? სულ „სვარკაში“ მაქვს… გათენდება თუ არა, ყველა მეზობელი ჩემს სახლშია: „იოსკა მანქანა შეგვიკეთე“, „იოსკა სვარკა“, „იოსკა ის, ეს… და ასე მიდის ცხოვრება“.