„ეს ჰაიმარსისგან განსხვავებით მოძრავ სამიზნესაც არტყამს, ლაზერული ძიების და დამიზნების სისტემა გააჩნია…“ – ახალ აღჭურვილობაზე გვესაუბრება გადამდგარი გენერალ-მაიორი ვახტანგ კაპანაძე, M-270-ის ანალოგზე, რაც თურქეთს მიუწოდებია უკრაინისთვის. „ბაირახტართან“ ერთად იმუშავებს ეფექტიც შესაბამისი იქნებაო,“ – დასძენს ის.
გადამდგარი გენერლის აზრით, მდინარე დნეპრის გადალახვა ახლა უკრაინელებს გაუჭირდებათ. „მდინარის მეორე მხარეს მოწინააღმდეგეა, ეს მდინარის ფორსირება გამოდის… საპონტოვნე გადასასვლელები დასჭირდებათ, დაფარვა, დაკვამლიანებაც“, – გვიხსნის ის და თავის ვერსიაზეც გვიყვება: რა იქნება ამ ეტაპზე უკრაინელებისთვის უფრო მომგებიანი.
„უფრო რეალური იქნება, თუკი უკრაინელები განავითარებენ შეტევას ზაპოროჟიეს მიმართულებაზე და ეცდებიან აზოვის ზღვაზე გასვლას… ნაკლები ძალისხმევა დასჭირდება ამას. შემდეგ უკვე იქ გადასულები ხერსონსაც მარტივად გაათავისუფლებენ,“ – გვიყვება გადამდგარი გენერალი.
„ბათუმელებმა“გადამდგარ გენერალ-მაიორთან, ვახტანგ კაპანაძესთან ინტერვიუ ჩაწერა. ის სამხედრო მეცნიერებათა დოქტორია და საქართველოს გენერალური შტაბის უფროსი ორჯერ იყო. ვახტანგ კაპანაძე ანალიტიკური ორგანიზაცია „ჯეოქეისის“ მრჩეველია.
- ბატონო ვახტანგ, ომის კვლევის ამერიკული ინსტიტუტის (ISW) დაკვირვებით, „რუსი სამხედროები ვერ სწავლობენ წარსული ბრძოლებიდან, ძალებს ნაკლებად სტრატეგიულ მიზნებზე ხარჯავენ და უდიდეს დანაკარგებს განიცდიან“, ხოლო უკრაინის საგარეო საქმეთა მინისტრი კულება ღიად ამბობს: „თუ NATO იარაღის წარმოებას არ გააფართოებს, უკრაინა რუსეთთან ომში ვერ გაიმარჯვებს“. თქვენთვის რა ჩანს ამ ეტაპზე?
ასეც ვერ ვიტყვით, რომ რუსებმა ვერაფერი ისწავლეს. მაგალითად, ვეღარ ვხედავთ გადაჭიმულ კოლონებს, რუსებმა ისწავლეს ის, რომ საბატალიონო-ტაქტიკური ჯგუფების ფორმირებებით ნაკლებად უტევენ და შერჩეულ მიმართულებებზე ახდენენ კონცენტრირებას, სიღრმეებში ახორციელებენ დარტყმებს. როგორც იქნა, ჩამოაყალიბეს ცენტრალიზებული მართვა. გაჭიანურებულ ომს აქვს თავისი დამახასიათებელი თვისება: შეტევაში მყოფ ძლიერ დანაყოფს, ვიდრე თავის დანაკარგებს შეავსებს, უქვეითდება ხარისხი, ხოლო დაცვაში მყოფ სუსტ მოწინააღმდეგეს, რომელიც გადარჩება ამ დაპირისპირებაში, იღებს საბრძოლო გამოცდილებას. ამიტომაც მნიშვნელოვანია, რომ მუდმივად გაიზარდოს დანაყოფების ხარისხობრივი შემადგენლობა, როგორც შეიარაღებით, ისე წვრთნებით.
რაც შეეხება კულებას, ის არ ამბობს, რომ უკრაინა დამარცხდება. ის ამბობს, რომ უკრაინა ვერ გაიმარჯვებს იმ შინაარსით, როგორც უკრაინელები თვლიან, ანუ ვერ გაათავისუფლებენ ოკუპირებულ ტერიტორიებს სრულად, თუმცა უკრაინა რომ არ და ვერ დამარცხდება, ეს ფაქტია, როგორც ის, რომ რუსები ვერ განავითარებენ შეტევას, დამატებით ტერიტორიის დაკავებას.
არ უნდა დაგვავიწყდეს, რომ დანაკარგებს უკრაინაც იღებს, შეიარაღება უკრაინასაც გამოსდის წყობიდან, რომლის შეკეთება უკრაინელებს უფრო უჭირთ, ვიდრე რუსებს, ვინაიდან რუსეთის ტერიტორია არ იბომბება უკრაინისგან განსხვავებით. მიმდინარე საბრძოლო მოქმედებები რუსეთთან უფრო ახლოსაა, ვიდრე, მაგალითად, ლვოვის ოლქთან, ან პოლონეთის საზღვართან.
- დასავლეთი უკრაინისთვის რა სახის სამხედრო აღჭურვილობის მიწოდებაზე ვერ იღებს გადაწყვეტილებას და რა არის ამის რეალური მიზეზი? მაგალითად, აშშ-ის თავდაცვის სამინისტროს ოფიციალურმა წარმომადგენელმა, პეტ რაიდერმა თქვა, რომ განიხილება უკრაინისთვის თანამედროვე ანტისარაკეტო სისტემა Patriot-ების მიწოდება, თუმცა გადაწყვეტილება მიღებული ჯერ არ არის.
აქ მთავარი საკითხია: დასავლეთი რამდენად ჩამოყალიბდება, რა იგულისხმება რუსეთის დამარცხებაში. როგორც ჩანს, ამაში არ არიან ჩამოყალიბებული ამ დრომდე. რუსეთის დამარცხება უნდა იყოს მხოლოდ უკრაინის ტერიტორიის გათავისუფლება, თუ უფრო მეტი? ჩანს, რომ დასავლეთი უკრაინას აწვდის იმ იარაღს, რომელიც მოკლე და საშუალო მანძილზე მოქმედებისაა.
თუმცა უკრაინა აქტიურად იღებს შეიარაღებას, მაგალითად, უკვე მიიღო უკრაინამ თურქეთიდან რამდენიმე ერთეული TRLG – 230, M-270-ის ანალოგი, რაც ჰაიმარსისგან განსხვავებით, მოძრავ სამიზნესაც კი, არტყამს – მას ლაზერული ძიების და დამიზნების სისტემა გააჩნია. ეს კიდევ უფრო გაზრდის უკრაინის შესაძლებლობებს, იმის გათვალისწინებით, რომ აღნიშნული სისტემა იმუშავებს „ბაირახტართან“ ერთად. ამით სარაკეტო დარტყმითი კომლექტი შეიკვრება, შესაბამისად, ეფექტურობა მნიშვნელოვნად გაიზრდება. ამის გარდა, უკრაინა
უკვე აქტიურად იყენებს HIMARS, MLRS M-270, MARS II MLRS ზალპური ცეცხლის სისტემებს.
- ამას დაემატება ჰაერსაწინააღმდეგო საშუალებებიც – 8 ერთეული NASAMS. აშშ-ს თავდაცვის სამინისტრომ უკრაინისთვის თანამედროვე სარაკეტო სისტემების, NASAMS-ის შესაძენად კონტრაქტი უკვე გააფორმა ამერიკულ კომპანია Raytheon-თან.
დიახ, სხვა ჰაერსაწინააღმდეგო საშუალებებზეც არის საუბარი. ეს, რა თქმა უნდა, ძალიან მნიშვნელოვანია, მაგრამ ეს არ ზრდის შეტევით შესაძლებლობას. აი, ის თურქული შეიარაღება გაზრდის შეტევით შესაძლებლობას. NASAMS უფრო დაცვითი საშუალებაა. რა თქმა უნდა, ეს არის შეტევის მხარდაჭერაც, მაგრამ ძირითადად ობიექტის დაცვისთვის იქნება გამოყენებული ამ საბრძოლო დაპირისპირებაში.
მნიშვნელოვანია ასევე, რომ ამერიკელები მოამზადებენ 2500 უკრაინელს ახალი ტაქტიკით. ბრძოლის წარმოების გაღრმავებული მეთოდით შესწავლა მოხდება. შეიქნება ერთი ბრიგადა, რომელიც სრულად მომზადებული იქნება გაღრმავებული სწავლების სისტემით.
- რადგანაც გაიზარდა უკრაინის სამხედრო შესაძლებლობები, ხოლო რუსეთს ზუსტი დარტყმის საშუალებების მარაგი აღარ აქვს, ეს რამდენად აჩენს რესურსს, რომ უკრაინამ დაიცვას გადარჩენილი ენერგოობიექტები?
გაუჭირდება ეს უკრაინას, რადგან დიდია ტერიტორია, საკმარისი საშუალებები ჯერ არ აქვს უკრაინას.
გარდა ამისა, რუსებმა დაიწყეს გამოყენება ჰა-55-ების, რომელსაც ბირთვული ქობინები მოხსნეს, წონით შეავსეს სიცარიელე და ამას იყენებენ დარტყმით საშუალებად, მას კინეტიკური დარტყმა გააჩნია და დაზიანების ეფექტს იწვევს, თუმცა მთავარი მიზანია უკრაინის საჰაერო-თავდაცვითი სისტემების ყურადღების გადატანა. ე.წ. ყალბი რაკეტა, რომელსაც ახლა რუსები იყენებენ, ფაქტობრივად მნიშვნელოვან საფრთხეს არ წარმოადგენს, ამის საწინააღმდეგოდ კი, იხარჯება ძალიან ძვირადღირებული, უკრაინის ეფექტიანი ჰაერსაწინააღმდეგო საშუალება.
დრონების შესახებაც წერდნენ უკრაინელები, რომ უკვე ორი კვირაა აღარ გამოჩენილა.
300 ერთეული შეიძინეს ირანიდან, როგორც ვიცი და ამოიწურა მარაგი, თუმცა რუსები თვითონ აპირებენ ამ დრონების გამოშვებას. ასე რომ, არ მგონია, ეს ამოიღონ.
- დიდი ბრიტანეთის დაზვერვის ცნობით, რუსეთმა ხერსონის ოლქში არსებული ლოგისტიკური კვანძები, მათ შორის, სარკინიგზო გადაცემის პუნქტები, უფრო შორს, სამხრეთისა და აღმოსავლეთისკენ გადაიტანა. რამდენად გაიზარდა იმის ალბათობა, რომ უკრაინელებმა დნეპრიც გადალახონ და კონტრშეტევა უკვე აღმოსავლეთ ხერსონში დაიწყონ?
უკრაინელები ახლოს მივიდნენ რუსულ დანაყოფთან, მიწვდომადობა გაიზარდა და ლოგიკურია, რუსები სიღრმეში გადავიდნენ.
რაც შეეხება კონტრშეტევას, მე ჯერ ვერ ვხედავ ამის შესაძლებლობას უკრაინის ძალებში. ზოგიერთი ექსპერტი საუბრობს, რომ კინბურნის კონცხზე გადმოისხმება უკრაინული დესანტი, მაგრამ ვერ გადმოისხმება, ჩემი აზრით. ძალიან საშიშია, იმ ვიწრო ყელში თუ ჯარების თავმოყრას გააკეთებენ უკრაინელები. შესაძლოა, მოჰყვნენ „საცეცხლე ტომარაში“ და განადგურდებიან.
მდინარის გადალახვა კი, მაშინ, როცა მისი მეორე მხარე მოწინააღმდეგეს აქვს დაკავებული, მდინარის ფორსირებაა, რაც ძალიან რთული პროცესია: ამისთვის საჭიროა, რომ შეიქმნას თითო ბატალიონზე ორი გადასასვლელი, დაფარვა და გაკვამლიანებაც საჭიროა, თავმოყრა უნდა მოხდეს დანაყოფების ზუსტი გრაფიკით და თანმიმდევრობით, რომ ზედმეტი შექუჩება არ იყოს. საპონტოვნე გადასასვლელებიც დასჭირდებათ, მხოლოდ საიერიშო ხიდგამდებით ამას ვერ გააკეთებ, ვინაიდან დიდია მდინარის სიგანე.
უფრო რეალური იქნება ის, რომ თუკი უკრაინელები განავითარებენ შეტევას ზაპოროჟიეს მიმართულებაზე და ეცდებიან აზოვის ზღვაზე გასვლას.
- რატომ მიგაჩნიათ, რომ ეს უფრო რეალურია?
ნაკლები ძალისხმევა დასჭირდებათ და უფრო ეფექტურიც იქნება. შემდეგ უკვე იქ გადასულები ხერსონსაც უფრო მარტივად გაათავისუფლებენ.
- შეძლებენ უკრაინელები კონტრშეტევას ამ ზამთარს?
ვერ გეტყვით, ამას სჭირდება ძალების კონცენტრაცია, რაც ჯერ არ ჩანს, ჯერჯერობით ორივე მხარე არის ლოკალურ შეტევაზე და დაზვერვითი ბრძოლის წარმოებაზე. რაც წინა ინტერვიუებში ვთქვი, იგივე მოლოდინი მაქვს: გაზაფხულისთვის გამოჩნდება გარდამტეხი მომენტი – ორივე მხარე მნიშვნელოვანი წარმატების მიღწევას გაზაფხულზე ეცდება.
- რა ხდება ბახმუტთან? „რუსების შეტევითი ოპერაცია ბახმუტის გარშემო, რუსეთის არსებულ საბრძოლო ძალის დიდ ნაწილს მოითხოვს და მათი ერთ ადგილას კონცენტრირება პოტენციურად ხელს უწყობს უკრაინელთა კონტრშეტევას სხვა რაიონებში,“ – წერს ომის კვლევის ამერიკული ინსტიტუტი ISW. ამავე ორგანიზაციის შეფასებით, „ბახმუტამდე რუსეთის ჯარებს მოუწევთ, გადაკვეთონ დაახლოებით სამკილომეტრიანი ტერიტორია, მინდვრები, სადაც რანაირი თავშესაფარი და შესანიღბი საშუალება არ არსებობს, ამიტომ მათ ამ ამოცანის სწრაფად შესრულება ძალიან გაუჭირდებათ.“
ჩანს, რომ ამ დრომდე რუსებს აქვთ ნაბიჯ-ნაბიჯ, მცირე წინსვლა ბახმუტის მიმართულებაზე. როგორ გამოიყენებს ამას უკრაინა, ჯერ არ ვიცით. ფაქტია ის, რომ სვატოვოს მიმართულებით ჯერ უკრაინას წარმატებები არ აქვს.
აშკარაა, რომ რუსებს ტრიალი მინდვრის გადალახვაც ძალიან უჭირთ, თუმცა იგივე შეძლეს უკრაინელებმა ხერსონში.
- თქვენი დაკვირვებით, რატომ შეწყვიტა რუსეთმა საკუთარ არმიაში ბატალიონის ტაქტიკური ჯგუფების ფორმირება?
არ გაამართლა და იმიტომ. რეალურად ეს იყო ბატალიონი გაძლიერებული სხვადასხვა სახის შეიარაღებით, გაძლიერებული არტილერიით, ჯავშანტექნიკით, სადაზვერვო დანაყოფებით, საინჟინრო დანაყოფებით… ასეთ დანაყოფებს ნატო იყენებს, მაგრამ მათ სხვა შესაძლებლობები აქვთ და რაც მთავარია – მართვის უნარი. ამ მიდგომამ კი, რუსეთის არტილერიის დაქუცმაცება გამოიწვია… ამავე დროს დაიკარგა მისი მთავარი უპირატესობა – ცეცხლის მასირების უნარი. რუსებმა ვერ მართეს ეს მცირე დანაყოფები. ამ დროს მეთაურებს მოეთხოვებათ ინიციატივების გამოჩენა, გადაწყვეტილებების საკუთარ თავზე აღება, დამოუკიდებლად მოქმედება.
რუსები დაუბრუნდნენ ისევ ძველ მეთოდებს: ბრიგადა, დივიზია და ასე შემდეგ, მათ მოინდომეს ამერიკულად ეომათ რუსული შესაძლებლობებით, ეს არ გამოუვიდათ, მიხვდნენ, რომ დიდი ზარალი მიიღეს და შეეშვნენ.
უკრაინელებს ახლა აქვთ მზარდი ხარისხობრივი უპირატესობა, რაც არის რუსებისთვის ყველაზე დიდი რისკი. სტრატეგიული ინიციატივა ისევ უკრაინელების ხელშია, რაც გულისხმობს იმას, რომ უკრაინა არჩევს დარტყმის ადგილს, მეთოდს და დროს. ამავე დროს, რუსებმა თანდათან მიაღწიეს ტაქტიკურ ინიციატივას დონეცკის და ზაპოროჟიეს ჩრდილო აღმოსავლეთ რაიონებში.
- ამ მოცემულობაში რამდენად შეიძლება შეცვალოს რუსეთმა სარაკეტო თავდასხმის სტრატეგიაც, რადგან მას ზუსტი დარტყმის შესაძლებლობაც არ აქვს?
ჯერ კიდევ როდის ვამბობდი თქვენთან ინტერვიუში, რომ სარაკეტო თავდასხმები გაიზრდებოდა ზამთრის მოსახლეობასთან ერთად. ასეცაა.
ის, რომ ზუსტი დარტყმის შესაძლებლობა არ გააჩნია რუსეთს, არ ნიშნავს იმას, რომ მას არაზუსტი იარაღი არ აქვს: ერთი ზუსტი რაკეტის ნაცვლად, გაუშვებს 10 რაკეტას და გარკვეული ეფექტი აქვს ამას. ამას ვხედავთ ჩვენ დღეს. იცით როგორ არის: რაოდენობას თავისი ეფექტი აქვს: შენ ერთს ისვრი და მოარტყამ მიზანში, თუ 10 რაკეტას ისვრი და მიახლოებით მოარტყამ, დაახლოებით იგივე შედეგს იღებ. საბჭოთა წარმოების შეიარაღების ხარჯი კი, რუსებს ჯერ არ აწუხებთ. მათ მოახერხეს და უკრაინის ენერგომომარაგების ინფრასტრუქტურის 70 პროცენტის განადგურება შეძლეს. ამიტომაც ვამბობ, რომ ყველაფერს ვერ მოახერხებს უკრაინა, თუ შესაბამისად და დროულად არ დაეხმარება მას დასავლეთი.
უკრაინას აქვს ზამთარში ბრძოლის გამოცდილებაც, თუმცა ეს დარტყმები ხორციელდება ძირითადად მოსახლეობაზე, უკრაინის სიღრმეში. ეს სარაკეტო თავდასხმებიც მიმართულია უფრო მოსახლეობის გამძლეობისკენ ზამთრის გაძლიერებასთან ერთად და არა უკრაინის შეიარაღებულ ძალებზე. მიდის მორალურ – ფსიქოლოგიური ზეწოლა, როგორც უკრაინის, ასევე დასავლეთის ქვეყნების მოსახლეობაზე.
