სიახლეები

აშშ-ს საარქივო ფონდებში დაცული საიდუმლო დოკუმენტები 9 აპრილის შესახებ

08.04.2016 • 20212
აშშ-ს საარქივო ფონდებში დაცული საიდუმლო დოკუმენტები 9 აპრილის შესახებ

ინფორმაციის თავისუფლების განვითარების ინსტიტუტმა (IDFI) 9 აპრილთან დაკავშირებით ამერიკის შეერთებული შტატების (აშშ) საარქივო ფონდებში დაცული საიდუმლო დოკუმენტები გამოაქვეყნა. დოკუმენტები მოიცავს შეერთებული შტატების შესაბამისი სამსახურების მიერ (დაზვერვის დირექტორატი, აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტი, მოსკოვში აშშ-ის საელჩო) 1989 წლის აპრილის თვეში საქართველოში მომხდარი მოვლენების შესახებ მომზადებულ ანალიტიკურ ცნობებს.

დოკუმენტები, ინფორმაციის თავისუფლების განვითარების ინსტიტუტის პარტნიორმა ამერიკულმა არასამთავრობო ორგანიზაციამ, ჯორჯ ვაშინგტონის უნივერსიტეტთან არსებულმა ეროვნული უსაფრთხოების არქივმა გამოითხოვა. დოკუმენტები წლების განმავლობაში გრიფით საიდუმლო ინახებოდა აშშ-ის სახელმწიფო არქივებში.

IDFI-ის ცნობით, დოკუმენტები, ეხება არა მარტო 1989 წლის 9 აპრილის მოვლენებს, არამედ იმ პოლიტიკურ დაძაბულობას, რომლის პიკიც იყო 9 აპრილის ტრაგედია. “ეს არის ერთ-ერთი პირველი შემთხვევა, როდესაც ქვეყნდება შეერთებული შტატების სახელმწიფო არქივებში დაცული და გასაიდუმლოებული დოკუმენტები საქართველოს უახლესი ისტორიის შესახებ” – აღნიშნულია IDFI-ის ანგარიშში.

დოკუმენტებში განხილულია 1989 წლის 9 აპრილამდე განვითარებული მოვლენები, რომლებმაც სიტუაციის ესკალაცია გამოიწვიეს:

დოკუმენტი 1. 1989 წლის 6 აპრილი – „პოლიტიკური არეულობა საქართველოში აფხაზეთთან დაკავშირებით
დოკუმენტი 2. 1989 წლის 7 აპრილი – “აფხაზეთის პირველი მდივანი გადაყენებულია; თბილისში დემონსტრაციები გრძელდება”
დოკუმენტი 3. 1989 წლის 8 აპრილი – „საქართველოს რესპუბლიკაში ეთნიკური კონფლიქტი იწყება“

ასევე, 9 აპრილის ტრაგედიისა და მისი თანმხლები მოვლენების ანალიზი:

დოკუმენტი 4. 1989 წლის 10 აპრილი – „საპროტესტო აქციები ძალადობაში გადაიზარდა“
დოკუმენტი 5. 1989 წლის 11 აპრილი – „საქართველოში სიტუაცია უკიდურესად დაძაბულია“
დოკუმენტი 6. 1989 წლის 12 აპრილი – „საქართველოში დაძაბული სიმშვიდეა“
დოკუმენტი 7. 1989 წლის 15 აპრილი – „საქართველოს კომპარტიის ახალი მდივანი“

დოკუმენტი 8. 1989 წლის 26 აპრილი – „პროტესტის კონტროლისთვის თბილისში მომწამლავი ნივთიერებები გამოიყენეს“
IDFI-ის მიერ გამოქვეყნებული ერთ-ერთი დოკუმენტიდან, რომელშიც ლენინგრადში შეერთებული შტატების საკონსულოს ოფიცრის 1989 წლის 27 მაისს თბილისში ვიზიტის ამსახველი მოხსენებაა, გადმოცემულია საკონსულოს წარმომადგენლის და ეროვნული მოძრაობის ლიდერ ზვიად გამსახურდიას შორის გამართული საუბრის შინაარსი (დოკუმენტი 9. 1989 წლის 27 მაისი – “საუბარი ქართველ დისიდენტთან“). საუბრის ჩანაწერის მიხედვით, გამსახურდიამ ღიად გააკრიტიკა იმ დროინდელი საბჭოთა მთავრობა, მათ შორის პრეზიდენტი გორბაჩოვი და საქართველოს საგარეო საქმეთა მინისტრი ედუარდ შევარდნაძე, და ორივე მათგანი მოიხსენია, როგორც საქართველოს მტრები.

დოკუმენტის მიხედვით – “გამსახურდია ირწმუნებოდა, რომ მთელი თბილისი მოწამლული იყო ქიმიური ნივთიერებით, რომელიც 9 აპრილის აქციის დასაშლელად გამოიყენეს. მისი თქმით, ეს საკითხები საქართველოს სამედიცინო საგამოძიებო კომისიისა და გაეროს ყურადღების ქვეშ მოექცა.

9 აპრილის ტრაგედიასთან დაკავშირებით, გამსახურდია ამბობდა, რომ 100-ზე მეტი ადამიანი დაიღუპა სამხედროების მიერ ხალხის დიდი მასის სამხედრო ნიჩბებით დარბევის დროს. 450-ზე მეტი ჰოსპიტალიზებულ იქნა, მათგან 200 კი 27 მაისსაც საავადმყოფოში იმყოფებოდა გაზით მოწამლვისა და სამხედრო ნიჩბებით მიყენებული ზიანისა და ჭრილობების გამო. გამსახურდიას თქმით, ცნობილი 21 მსხვერპლის გარდა იგი ვერ დაასახელებდა სხვების ვინაობას, რადგან ხელისუფლებამ დააშინა მსხვერპლთა მშობლები, რათა ამ გზით დაეფარა სამხედრო დანაშაულის მასშტაბები” – წერია IDFI-ის ანგარიშში.

 

IDFI-ის ცნობით დოკუმენტებიდან ირკვევა, რომ ამერიკის სახელმწიფო დეპარტამენტი და სპეცსამსახურები ინტენსიურად აკვირდებოდნენ საბჭოთა საქართველოში დაწყებულ ისტორიულ ძვრებს, თუმცა არ ჰქონდათ ადგილზე მიღებული ფაქტობრივი ინფორმაცია და მეტწილად ეყრდნობოდნენ საბჭოთა და საერთაშორისო პრესის მიერ წარმოდგენილ ცნობებს.

9 აპრილის ტრაგედიაზე აშშ-ის საარქივო ფონდებში დაცული საიდუმლო დოკუმენტების უკეთ გასაცნობად გადადით ბმულზე.

 

გადაბეჭდვის წესი


ასევე: