უკრაინელმა ჟურნალისტმა, ოლეგ ბატურინმა, რუსი სამხედროების ტყვეობაში 8 დღე გაატარა. გათავისუფლებიდან ორი კვირის შემდეგ, მისი ისტორია ბრიტანულმა The Observer-მა გამოაქვეყნა.
______________
12 მარტს, სადილის დრო იქნებოდა, როდესაც ოლეგ ბატურინს, ოკუპირებულ ხერსონში მცხოვრებ ჟურნალისტს, უცხო ნომრიდან დაურეკეს. აქტივისტი სერგი ციგიპა იყო. „ძალიან მჭირდება შენი ნახვა, კახოვკაში მოვალ“, – უთხრა მშვიდი ხმით. შეთანხმდნენ, რომ ასე, საღამოს 5 საათისთვის, ქალაქში, ავტობუსის გაჩერებასთან შეხვდებოდნენ.
43 წლის ოლეგ ბატურინმა, რომელიც დამოუკიდებელი გამოცემა Novyi Den-ის ჟურნალისტია, ოჯახი გააფრთხილა სადაც მიდიოდა, პირადობის მოწმობა და ტელეფონი შინ დატოვა და შეხვედრის ადგილისკენ გაემართა. თუმცა ციგიპა არ დახვდა. ეს ხაფანგი იყო. როგორც კი უკან დაბრუნდება დააპირა, მიკროავტობუსის კარის მიჯახუნებისა და მისკენ მიმავალი რამდენიმე ადამიანის ფეხის ხმა გაიგონა.
მომდევნო 8 დღე ტყვეობაში იმყოფებოდა. წყალს, საკვებსა და მედიკამენტებს ძალიან მცირე რაოდენობით აძლევდნენ. ორი კვირა ხდება, რაც გაათავისუფლეს. ოთხი ნეკნი აქვს გატეხილი. იხსენებს, როგორ კითხავდნენ, აწამებდნენ, ემუქრებოდნენ და აშინებდნენ, რომ არც მის ოჯახს დაადგებოდა კარგი დღე.
„დაიჩოქე, ძუკნა!“, – დაუყვირეს რუსმა სამხედროებმა დაკავებისას. ძირს დააგდეს, ხელები უკან გადაუგრიხეს და ხელბორკილები დაადეს. ვიდრე მიკროავტობუსში შეათრევდნენ, ზურგსა და მუხლებში კონდახებს ურტყამდნენ და დაჰყვიროდნენ – „რა გქვია? სადაა შენი მოწმობა? სადაა შენი ტელეფონი?“.
„პირველი დაკითხვის დროს, ჩემმა ჯალათებმა მითხრეს, რომ მეძებდნენ, რომ შურისძიება სურდათ ჩემზე, როგორც ჟურნალისტზე, ჩემი პროფესიული საქმიანობის გამო.“
„მაწამებდნენ, მემუქრებოდნენ, რომ დამასახიჩრებდნენ და მომკლავდნენ. უამრავ სულელურ შეკითხვას მისვამდნენ – ვინ არის უკრაინული პროტესტების ორგანიზატორი ხერსონში, ვის აქვს ტელეგრამის არხები, ვის აქვს იარაღი ან არიან თუ არა აქ აქტივისტები და დამოუკიდებელი ჟურნალისტები ბელარუსიდან“, – იხსენებს ჟურნალისტი.
ამბობს, რომ „რუს ოკუპანტებს მხოლოდ ერთი მიზანი აქვთ – როგორმე დააშინონ და გატეხონ უკრაინის მოქალაქეები, ფიზიკურად და ფსიქოლოგიურად გაანადგურონ დამოუკიდებელი ჟურნალისტები და სამოქალაქო აქტივისტები.“
იარაღის მუქარით ხელი მოაწერინეს დოკუმენტზე, რომლითაც „ის მზადაა რუსეთის ხელისუფლებასთან ითანამშრომლოს“. იმ ღამით, ნოვა კახოვკის პოლიციის განყოფილებაში ოლეგს სცემეს და რადიატორზე მიაბეს. დილით ხელი საშინლად გაუსივდა. იცოდა, რომ შეიძლებოდა იმ განყოფილებაში მომკვდარიყო.
ოლეგ ბატურინს ყოველთვის უსამართლობის, კორუფციისა და ადამიანის უფლებათა დარღვევების წინააღმდეგ მებრძოლი, უკომპრომისო, მამაცი ჟურნალისტის სახელი ჰქონდა.
ზუსტად დაკავებამდე ელაპარაკა კოლეგებს, რომლებმაც რუსეთის ახალი კანონისა და 15 წლით ციხეში მოხვედრის შიშით სოციალური მედიის გვერდები და ვებსაიტები დახურეს. ბატურინი ფიქრობდა, რაში შეიძლებოდა დაედანაშაულებინა რუსეთის ხელისუფლებას, თუმცა როგორც ამბობს, მისთვის კონკრეტული ბრალდება არ წაუყენებიათ.
შემდეგი დილა წინაზე უარესი გამოდგა. თავს არიდებს დეტალების მოყოლას, მხოლოდ ამბობს, რომ ფიზიკურად გაუსწორდნენ, მოკვლით დაემუქრნენ და სხვა ადგილას გადაიყვანეს.
ბატურინი იხსენებს, რომ სხვა დაკავებულებთან ერთად წაიყვანეს ნოვა კახოვკის მერიისკენ, სამოქალაქო მანქანით, რომელშიც უკრაინული მუსიკა იყო ჩართული. უჩვეულო სიმშვიდეს გრძნობდა, მიუხედავად იმისა, რომ ყოველ წუთს ელოდა, აი, ახლა მიაყენებდნენ კედელთან ან მინდორში გაიყვანდნენ და იქ დახვრეტდნენ. ერთადერთი, რაც იმ მომენტში ადარდებდა, მისი ოჯახი იყო.
დანიშნულების ადგილას ორსაათიანი მგზავრობის შემდეგ მივიდნენ. იქაურობა სამხედროების საწვრთნელ ბაზას ჰგავდა. ესმოდა ჯარისკაცები ლაპარაკი და წამლების მკვეთრი სუნი სცემდა. ალკოჰოლისა და საჭმლის მყრალი სუნი იდგა ოთახშიც, რომელშიც შეიყვანეს.
ციგიპას ხმა გაიგონა და მიხვდა, რომ ისიც გაიტაცეს და აიძულეს მისთვის დაერეკა. შეეშინდა, ხომ შეიძლებოდა, ისიც ეიძულებინათ ვინმესთვის დაერეკა და ხაფანგში შეეტყუებინა. პირველად მისცეს უფლება, ტუალეტში შესულიყო და ერთი ჭიქა წყალი დაალევინეს. დაკავებიდან 45 საათის განმავლობაში არაფერი უჭმევიათ.
დაიწყო ხელახალი დაკითხვები – ვინ იყო ხერსონის საპროტესტო აქციების ორგანიზატორი, ვის ჰქონდა ტელეგრამ არხები ქალაქში, თუ იცნობდა ბელარუს ჟურნალისტებსა და აქტივისტებს. შეკითხვები მეორდებოდა, თუმცა თანდათან ეჩვენებოდა, რომ ეს ინფორმაცია რუსებს დიდად არ აინტერესებდათ. ეს ყველაფერი ფარსი იყო, თითქოს თამაშობდნენ დაკითხვას. „გაგიმართლა, რომ მე მშვიდი ადამიანი ვარ“, – უთხრა ეფ-ეს-ბე-ს ოფიცერმა და დაამატა, რომ გვერდით ოთახში უფრო სასტიკი მეთოდებით მიდიოდა გამოძიება.
მომდევნო დღეებში საკნები ახალი მიყვანილებით გაივსო – ძირითადად ვეტერანებით, ვინც დონეცკსა და ლუგანსკში იბრძოდა. ესმოდა მათი განწირული ყვირილი, რადგან ყოველდღე სცემდნენ. ამ ხმების მოსმენა ცალკე წამება იყო.
დაკითხვები ქაოსური გახდა, „გამომძიებლები“ ყოველ ჯერზე იცვლებოდნენ, დაკითხვის დროც მუდმივად იცვლებოდა, არასდროს იცოდა, როდის შევიდოდნენ და გაიყვანდნენ. საღამოობით დაცვა ჩამოივლიდა და ყველას ეკითხებოდა, – „ყველაფერი რიგზეა?“ – ვისგანაც პასუხს ვერ მიიღებდნენ, საკანში უვარდებოდნენ და სცემდნენ.
საკანში მხოლოდ წყლის ონკანი და იატაკში ამოჭრილი ორმო იყო. არც საწოლი, არც ტუალეტის ქაღალდი.
18 მარტს, კოვიდ ტესტის საბაბით, მისი დნმ და თითის ანაბეჭდები აიღეს და ბაზაში შეიტანეს. ფოტოც გადაუღეს. ორი დღის შემდეგ, 20 მარტს უთხრეს, – „აიღე შენი ნივთები, სახლში უნდა წაგიყვანოთ“.
პროტესტი კახოვკაში. ფოტო ოლეგ ბატურინის ფეისბუკის გვერდიდან.
როდესაც შინ დაბრუნდა, ბედნიერი იყო, რომ შეეძლო ქუჩაში გასულიყო, ჰაერი ჩაესუნთქა, უკრაინის დროშებისთვის შეეხედა და ოჯახს ჩახუტებოდა. პირველ ღამეს ვერ დაიძინა. ცოტათი მხოლოდ მას შემდეგ დამშვიდდა, რაც თავისი 8-დღიანი ტყვეობის ამბავი მის სანახავად მისულ მეგობრებს მოუყვა.
___
მთავარი ფოტო: ოლეგ ბატურინი
