მარტი ენდომეტრიოზის ცნობიერების ამაღლების თვეა. რა უნდა ვიცოდეთ დაავადების შესახებ

მარტი ენდომეტრიოზის ცნობიერების ამაღლების თვეა. რა უნდა ვიცოდეთ დაავადების შესახებ – გვესაუბრება ირინა ირემაძე, მაღალტექნოლოგიური ჰოსპიტალ „მედცენტრის“ გინეკოლოგი.

[checklist]

• რა არის ენდომეტრიოზი?

[/checklist]

ენდომეტრიოზი ქრონიკული, მორეციდივე დაავადებაა, რომლისთვისაც დამახასიათებელია ენდომეტრიული ქსოვილის ჩაზრდა და განვითარება საშილოსნოს ღრუს გარეთ ორგანოებში. დაავადება არის რთულად  ვერიფიცირებული და პრაქტიკულად განუკურნებელი, რომელიც არსებობს მანამ, სანამ ქალს აქვს მენსტრუაციული ციკლი. ენდომეტრიოზით შექმნილი სამედიცინო პრობლემები შესაძლოა ორ დიდ ჯგუფად განვიხილოთ. ესენია ტკივილის სინდრომი და მასთან ასოცირებული ცხოვრების ხარისხის მკვეთრი დაქვეითება, უნაყოფობა.

ირინა ირემაძე, გინეკოლოგი, მაღალტექნოლოგიური ჰოსპიტალი „მედცენტრი“ .

[checklist]

• რა  იწვევს ენდომეტრიოზის განვითარებას?

[/checklist]

ენდომეტრიოზის გამომწვევი ზუსტი მიზეზის დადგენა საკმაოდ რთულია, თუმცა შეგვიძლია ვთქვათ, რომ დაავადებას იწვევს ენდომეტრიუმის მსგავსი ქსოვილის ექტოპია-რეგურგიტაცია, ადჰეზია, იმპლანტაცია სხვა ქსოვილებსა და ორგანოებში, რომელსაც თან სდევს ნეოანგიოგენეზი სისხლძარღვოვან-ეპითელიალური ზრდის ფაქტორის (სეზფ) აქტივობის ზრდის ხარჯზე და ენდოთელური უჯრედების უსისტემო ტრანსლოკაციური პროლიფერაცია.

[checklist]

• ენდომეტრიოზის რა სახეები არსებობს?

[/checklist]

გენიტალური, იმპლანტაციური, მეტაპლაზიური, ნეოპლაზიური, ჰორმონული, იმუნური, გენეტიკური, დიზონტოგენეზური ექსტრაგენიტალური ენდომეტრიოზი.

[checklist]

• რა სიმპტომებით ვლინდება ენდომეტრიოზი?

[/checklist]

ყველაზე მთავარი სიმპტომი დისმენორეა(მტკივნეული მენსტრუაცია), თუმცა ტკივილის ხარისხი არ მიუთითებს ენდომეტრიოზის ხარისხზე. ენდომეტრიოზის შემთხვევაში, მენსტრუაციის დროს მცირე მენჯის ღრუში ტკივილი შეიძლება ბევრად უფრო ხანგრძლივი იყოს, ვიდრე ეს ჩვეულებრივი მიმდინარეობისას ხდება. ასევე, შეიძლება აღინიშნოს სპაზმური ტკივილი მენსტრუაციული სისხლდენის დაწყებამდე და ამას თან დაერთოს წელის ქვედა ნაწილისა და მუცლის ტკივილიც. ენდომეტრიოზის შემთხვევაში ქალებს ხშირად აღენიშნებათ ტკივილი სქესობრივი აქტის დროს. ხანდახან ძლიერი  ხასიათის ტკივილი გენიტალიის არეში აქტის შემდეგაც შეიძლება გაგრძელდეს. სწორედ ამ ტკივილის გამო ხშირად ქალი სქესობრივი ცხოვრების სურვილსაც კარგავს. ასევე, ხშირად აღენიშნებათ ტკივილის შეგრძნება კუჭის მოქმედებისა და შარდვის პროცესში, გაძლიერებული მენსტრუალური სისხლდენა (ე.წ. მენორაგია). სისხლდენა მენსტრუაციის შუა პერიოდში ასევე ხშირი სიმპტომია ენდომეტრიოზის მქონე ქალებში.

[checklist]

• რას იწვევს დაავადება?

[/checklist]

ენდომეტრიოზის უმთავრესი გართულება ჩასახვის უნარის დაქვეითებაა. ენდომეტრიოზის მქონე ქალების უმრავლესობას სწორედ ეს პრობლემა აქვთ. კვლევების საფუძველზე დასტურდება ენდომეტრიოზის უარყოფითი გავლენა ინ- ვიტრო განაყოფიერების გამოსავალზე. ორსულობის მისაღწევად მათ ხშირად რამდენიმე განმეორებითი ცდის ჩატარება უწევთ. ამიტომ, ბევრად უფრო ეფექტურია ინ- ვიტრო განაყოფიერების ჩატარება  ენდომეტრიოზის მკურნალობის ბოლომდე დასრულების შემდგომ. მსუბუქი და საშუალო სიმძიმის ენდომეტრიოზის მქონე ქალებს ჩასახვის უნარი უკეთ გამოხატული აქვთ, თუმცა წლების განმავლობაში მოსალოდნელია მათი მდგომარეობის დამძიმება. ამიტომ, ენდომეტრიოზის მსუბუქი ფორმის მქონე ქალებს ხშირად ურჩევენ არ გადადონ ბავშვის ყოლა, რადგან დროთა განმავლობაში უნაყოფობის ალბათობა, სავარაუდოდ, მოიმატებს.

ენდომეტრიოზის ყველაზე გავრცელებული ფორმა გახლავთ ადენომიოზი, რომლის დროსაც  მიმდინარეობს საშვილოსნოს კუნთოვან შრეში ენდომეტრიუმის მსგავსი ქსოვილოვანი ელემენტების დესქვამაციის პროცესი, ქსოვილშიდა ჰემორაგია და ტკივილის ქიმიური მედიატორების – პროსტაგლანდინების, ჰისტამინის, კინინების გამოთავისუფლება უჯრედშორის სივრცეში. საშვილოსნოს კუნთების სპასტიური შეკუმშვა, არტერიების სპაზმი, საშვილოსნოსშიდა წნევის მატება ენდომეტრიალური სავალების ღრმა ინფილტრაცია და ქსოვილების, მათ შორის, ნერვის დაზიანება.

[checklist]

• როგორ ხდება ენდომეტრიოზის დიაგნოსტიკა?

[/checklist]

ტრანსვაგინალური ულტრაბგერითი კვლევა ერთადერთი ხელმისაწვდომი არაინვაზიური მეთოდია; ჰისტეროსალპინგოგრაფია ინფორმაციულია მხოლოდ  კერების ღრმა ჩაზრდის დროს მიომეტრიუმში; MRT – უაღრესად ინფორმაციულა ადენომიოზის და კისტების დროს; ჰისტეროსკოპია – ქსოვილების ჰისტოლოგიური გამოკვლევით; ლაპაროსკოპია ქსოვილების  ჰისტოლოგიური გამოკვლევით, თუმცა ევროპული და ამერიკული მაღალი ხარისხის გზამკვლევების  მიხედვით ენდომეტრიოზის დიაგნოსტიკის ,,ოქროს  სტანდარტი“ კვლავ ლაპაროსკოპიაა. გარდა დიაგნოსტიკისა, ლაპაროსკოპია ენდომეტრიოზის ქირურგიული  მკურნალობის მეთოდს წარმოადგენს, ამჟამად მიმდინარეობს მრავალი  კვლევა ენდომეტრიოზის დიაგნოსტიკის არაინვაზიური მეთოდების დანერგვისთვის.

[checklist]

• დაავადების მკურნალობა და პრევენციული ღონისძიებები:

[/checklist]

მკურნალობის ინდივიდუალური შემუშავება სიმპტომებიდან დაწყებული, ქალის ასკიდან  და რეპროდუქციული გეგმებიდან გამომდინარე – ეს არის ტკივილის შემცირება, ენდომეტრიოზის ზომებისა და კერების რაოდენობის შემცირება, ფერტილობის შენარჩუნება და ასევე აღდგენა, რეციდივების პრევენცია, ცხოვრების  ხარისხის გაუმჯობესება.

ენდომეტრიოზის მკურნალობა ხდება მედიკამნეტოზური გზით ან ქირურგიული ჩარევით.

მედიკამენტოზური თერაპია გულისხმობს ტკივილგამაყუჩებელ საშუალებებსა და ჰორმონულ თერაპიას.

ქირურგიული ჩარევა შეიძლება იყოს დამზოგავი და მოიცავდეს მოხლოდ ზედმეტი ქსოვილის ამოკვეთას ან საშვილოსნოს სრულ ამოკვეთას.

ირინა ირემაძე, მაღალტექნოლოგიურ ჰოსპიტალ

„მედცენტრის“ გინეკოლოგი