მეცნიერებმა სხვადასხვა ქვეყნიდან პირველად სრულად გაშიფრეს 38 სახეობის კიბოს უჯრედის გენეტიკური ინფორმაცია და შეადგინეს სხვადასხვა ონკოლოგიური დაავადების გამომწვევი დნმ-ის მუტაციის კატალოგი.
კვლევა – „ყველა ტიპის კიბოს გენომის სრული ანალიზი“ 10 წელზე მეტხანს გრძელდებოდა და მასში 1300 გენეტიკოსი მონაწილეობდა 37 ქვეყნიდან. კვლევის შედეგები ხუთშაბათს გამოქვეყნდა ოცამდე სამეცნიერო ჟურნალში ერთდროულად – წერს BBC.
მეცნიერების თქმით, კიბოს განვითარება შეიძლება შევადაროთ პაზლს, რომელიც 100 ათასი ნაწილისგან შედგება. აქამდე ცდილობდნენ აეწყოთ პაზლი ყოველი მეასე ფრაგმენტით, ახლა კი შესაძლებელია საერთო სურათის დანახვა.
„კიბოს წარმოქმნასა და განვითარებაზე შეგროვებული ინფორმაციის დახმარებით ჩვენ შეგვიძლია შევიმუშაოთ კიბოს დიაგნოსტირების მეთოდები ადრეულ ეტაპზე, ასევე, თერაპიის უფრო ზუსტი მეთოდები და პაციენტებს წარმატებით ვუმკურნალოთ“, – განაცხადა ლინკოლნ სტაინმა, კვლევის საკოორდინაციო კომიტეტის წევრმა.
ნებისმიერი კიბოს მიზეზი დნმ-ის მუტაციაა, თუმცა მეცნიერებმა ცოტა იციან იმის შესახებ, ზუსტად სად და როგორ ხდება გენეტიკური კოდის „გატეხვა“, რომელიც კიბოს წარმოქმნას იწვევს.
კვლევის მონაწილეებმა სრულად გაშიფრეს 38 სახეობის კიბოსგან დაავადებული, თითქმის 2 800 პაციენტის კიბოს უჯრედების გენეტიკური ინფორმაცია.
მასშტაბური კვლევის შედეგი რამდენიმე ათეული აღმოჩენაა, დაწყებული კიბოს გამომწვევი, ე.წ. „წამყვანი მუტაციის“ ზუსტი მდებარეობიდან და რაოდენობიდან, სხვადასხვა ქსოვილის კიბოს უჯრედების მოულოდნელ გენეტიკურ დამთხვევამდე.
მათ შორის გაირკვა, რომ რამდენიმე სახეობის კიბოსადმი მიდრეკილება შეიძლება ჩამოყალიბდეს დიაგნოზის დასმამდე ათწლეულებით ადრე, ხანდახან ბავშვობაშიც კი.
„ეს აჩვენებს, რომ ჩვენ გვაქვს ბევრად იმაზე უფრო ადრე ჩარევის შესაძლებლობა, ვიდრე აქამდე ვფიქრობდით“, – ამბობს პროფესორი პიტერ კემბელი, კვლევის მონაწილე.
მისივე თქმით, ყველაზე საოცარი აღმოჩენაა ის, თუ როგორ განსხვავდება ერთი პაციენტის კიბოს გენომი მეორე პაციენტის გენომისაგან.
იყო მოულოდნელი დამთხვევებიც, მაგალითად, აღმოჩნდა, რომ ერთმა და იმავე „წამყვანმა მუტაციამ“ შესაძლოა გამოიწვიოს ძუძუს კიბო ქალში და პროსტატის კიბო – კაცში. ეს იმას ნიშნავს, რომ ძუძუს კიბოს მკურნალობის მეთოდები შესაძლოა ეფექტური აღმოჩნდეს პროსტატის კიბოს მკურნალობის დროსაც.
კვლევის შედეგად შედგენილი გენური მუტაციების კატალოგი შესაძლებლობას იძლევა თავიდან იქნას აცილებული არასწორი დიაგნოზი, რასაც ხანდახან აქვს ადგილი სხვა დაავადების სიმპტომების დამთხვევის გამო.
კვლევის შედეგად კიბოს უჯრედების ნიმუშების 5 პროცენტში „წამყვანი მუტაცია“ ვერ გამოვლინდა. ეს იმას ნიშნავს, რომ გენეტიკური კოდის კრიტიკული „გატეხვის“ ზუსტი ადგილი ჯერ კიდევ დასადგენია.
_________________
ფოტო: unsplash
