მთავარი,სიახლეები

გურჯი სიაუში – გატაცებული ბიჭი, რომელიც ირანის შაჰის კარზე ცნობილი ილუსტრატორი გახდა

03.02.2020 • 5026
გურჯი სიაუში – გატაცებული ბიჭი, რომელიც ირანის შაჰის კარზე ცნობილი ილუსტრატორი გახდა

XVI-XVII საუკუნის სეფიანთა ირანის სამხედრო, პოლიტიკურ თუ ლიტერატურულ სფეროში ქართველები აქტიურად იყვნენ ჩართული. ამ პერიოდის მხატვრებს შორის მნიშვნელოვანი იყო სიაუშ ბეგ გურჯის როლი – მისი ნამუშევრები დღემდე ერთ-ერთ ყველაზე დახვეწილ და გამორჩეულ სპარსულ მინიატურებადაა მიჩნეული. წყაროების ცნობით, სიაუში საქართველოდან ჯერ კიდევ ბავშვობაში გაიტაცეს, რის შემდეგაც ის ირანის შაჰის, შაჰ-თამაზის კარზე მოხვდა. შაჰს მისი ნიჭი შეუნიშნავს და სამეფო კარის სამხატვრო სახელოსნოში მიუბარებია.

სტამბოლში მცხოვრები ლიტერატორი და მკვლევარი, წარმოშობით ქართველი ფარნა-ბექა ჩილაშვილი საქართველოდან თურქეთსა და ირანში გადახვეწილი ქართველების საკითხს იკვლევს. სიაუშისა და მისი პერიოდის ირანს ეხება მისი ერთ-ერთი სტატიაც.  ტორონტოს AGA KHAN MUSEUM -ის ვებგვერდზეც ფირდოუსის ,,შაჰნამეს” ერთ-ერთ ილუსტრატორად სიაუშია მოხსენიებული.

,,გურჯი” სიაუში ხუთ საუკეთესო ირანელ მხატვარს შორის ერთ-ერთი იყო, ვინც განთქმული სპარსული ეპოსის ,,შაჰნამეს” 1576-1577 წლებში გადაწერილი ხელნაწერი მინიატურებით გააფორმა.

ისმაილ მეორემ, ბაბუის, ისმაილ I-ის მსგავსად, 1576-1577 წლებში ფირდოუსის ,,შაჰნამე” გადააწერინა. ,,შაჰნამე” ვრცელი ეპოსია სპარსი მეფეების შესახებ – მითიური დროიდან დაწყებული მეშვიდე საუკუნემდე.

ფირდოუსის ისმაილისეული ხელნაწერის მინიატურებზე სიაუშის გარდა სამეფო მხატვართა სახელოსნოს ოთხი მხატვარი მუშაობდა: სადიქ ბეი, ნაქდი, მურად დაილამი და მიჰრაბი. ისკანდერ მუნშის მიხედვით შაჰ-აბას I-ის დროს სიაუში იყო არა მხოლოდ მხატვარი, არამედ სახელმწიფო მოხელეც და 1610-1616 წლებს შორის გარდაიცვალა. სიაუშის სპარსული მინიატურები მსოფლიოს მუზეუმებსა და საცავებშია გაფანტული. მათი უმრავლესობა კი ირანში ინახება.

,,შაჰნამეს” ხელნაწერისთვის სიაუშმა სულ 22 მინიატურა შექმნა. მხატვრის ცხოვრების შესახებ ცნობები დაცულია XVI საუკუნის დასასრულისა და XVII საუკუნის დასაწყისის ირანელი ისტორიკოსის, ისქანდერ მუნშის თხზულებაში “ქვეყნის დამამშვენებელი ისტორია აბასისა”.

წყაროების თანახმად, სიაუშის ქართული სახელი უცნობია. უცნობია მისი დაკრძალვის ადგილიც.

გადაბეჭდვის წესი