ზემოთ აღწერილი პოროცედურების შედეგად მაია კ-ს სხვა სახის პრობლემებიც დაეწყო. გართულებები იმ ანტიბიოტიკებისა თუ სხვა მედიკამენტების გვერდითი ეფექტებით იყო გამოწვეული, რასაც პაციენტი მთელი ეს პერიოდი ექიმების რჩევით სვამდა. მაიას აზრით, სავარაუდო დიაგნოზებითა და ბუნდოვანი განმარტებებით ექიმები თავს არიდებენ იმ პასუხისმგებლობას, რაც შესაძლოა მათ უყურადღებობასა და გულგრილობას მოჰყვეს.
„ყველა მათგანი მეუბნებოდა სავარაუდო დიაგნოზს, რომელსაც ოფიციალურად ვერც დამიწერდა, ისინი მაგზავნიდნენ ერთმანეთთან სხვადახვა გამოკვლევაზე და ბოლოს მეუბნებოდნენ, რომ დიაგნოზს ვერ დამისვამდნენ, რადგან მე მათი პაციენტი არ ვიყავი. ვფიქრობ, უბრალოდ ფულს მახარჯინებდნენ და დიაგნოზის არ დაწერით თავს იზღვევდნენ“, – ამბობს ის.
ოჯახის ექიმი ნატა ჩაკვეტაძე ამბობს, რომ, როცა პაციენტი ექიმთან ამბოლატორიულ მიღებაზე მიდის, მას ჯერ გარკვეული გამოკვლევები უტარდება, ამიტომ ყოველ მისვლაზე პირდაპირ დიაგნოზი ვერ გაიცემა, თუმცა ექიმი ვალდებულია პაციენტის ყოველი ვიზიტის შემდეგ, მისი ჯანმრთელობის შესახებ ჩანაწერები გააკეთოს პაციენტის ისტორიაში, ანუ ამბოლატორიულ ბარათში.
ნატა ჩაკვეტაძის თქმით, ამბოლატორიულ მიღებაზე, პაციენტები იშვიათად ითხოვენ დიაგნოზს. ეს მაშინ ხდება, როცა პაციენტს სასწავლებელში, სამსახურში ან სხვა დაწესებულებაში წარსადგენად სჭირდება ასეთი ცნობა. მან უნდა მოითხოვოს ფორმა #100, სადაც იწერება პაციენტის ჯანმრთელობის მდგომარეობის შესახებ ყველაფერი – რა ჩაუტარდა, რა დაენიშნა და რა დიაგნოზი აქვს ამჟამად. „ეს არის ე.წ. ამონაწერი პაციენტის ამბოლატორიული ბარათიდან. ამბოლატორიული ბარათები განადგურებას არ ექვემდებარება და ისინი წლობით ინახება სამედიცინო დაწესებულებაში. თუ პაციენტს მკურნალობის დროს ან მომავალში დასჭირდა ამონაწერი ამ ამბოლატორიული ბარათიდან, ის აკითხავს სამედიცინო დაწესებულებას, სადაც ამ ამონაწერს მას აძლევენ ფორმა #100-ის სახით“.
ფორმა #100 არის ერთგვარი სასაუბრო დოკუმენტი, როგორც ექიმსა და პაციენტს, ისე ექიმებს შორისაც. „ამ დოკუმენტით ერთი ექიმი მეორეს აწვდის კონკრეტულ ინფრომაციას პაციენტის ჯანმრთელობის შესახებ“, – ამბობს ნატა ჩაკვეტაძე. შესაბამისად, წერილობითი ფორმით ზუსტი დიაგნოზის ქონა, აუცილებელია მკურნალობის შემდეგი ეტაპების გასავლელად.
საქართველოს კანონი ჯანმრთელობის შესახებ ავალდებულებს ექიმს, რომ მან პაციენს ჯანმრთელობის შესახებ სრული, ობექტური, დროული და გასაგები ინფორმაცია მიაწოდოს, თუმცა კანონი არ ავალდებულებს ექიმს პაციენტის ყოველ ვიზიტზე გასცეს წერილობითი დიაგნოზი, თუ ის ამას არ მოითხოვს.
„ამბოლატორიულ მიღებებზე ზეპირ ინფორმაციას ვაწვდით პაციენტს იმის შესახებ, თუ რა დაავადებაა, რომ ამ წუთას არაფერი საგანგაშო არ არის, რა გართულებებს შეიძლება ველოდოთ. ამ დროს იურიდიული დოკუმენტი პაციენის ისტორიაა, იგივე ამბოლატორიული ბარათი“, – ამბობს ნატა ჩაკვეტაძე.
მაიას თქმით, არსებობს იმის საფრთხე, რომ რიგ შემთხვევებში პაციენტის ამბოლატორიული ბარათი საერთოდ არ გაიხსნას, რადგან ერთ-ერთ კონკრეტულ ექიმთან იგი პირდაპირ ლაბორატორიიდან გადაამისამართეს, რომელთანაც რეგისტრატურის გვერდის ავლით შევიდა. `ვფიქრობ, ასეთ დროს ის არანაირ ოფიციალურ დოკუმენტაციას, კერძოდ კი ჩემს ისტორიას არ აწარმოებდა. ფულიც მხოლოდ მასთან გადავიხადე და არა რეგისტატურაში. შესაძლოა იმ ექიმმა სულ არ გამოაჩინოს ჩემი არსებობა თავის ბაზაში“, – ამბობს ის.
ასოციაცია `უფლება ჯანმრთელობისთვის“ ხელმძღვანელი მაკა კვაჭაძე ამბობს, რომ გარდა დიაგნოზის გაცემისა, ძალიან მნიშვნელოვანია პაციენტისათვის ინფორმაციის მიწოდება, რომელიც უფრო ფართოა, ვიდრე დიაგნოზის გაცემა. მაკა ამბობს, რომ ინფორმაციის მიწოდება, ისევე როგორც დიაგნოზის წერილობით დაფიქსირება, საშუალებას აძლევს პაციენტს (მის ახლობელს) არა მარტო მიიღოს ინფორმაცია, არამედ მოიძიოს მეორე აზრი საკუთარი ჯანმრთელობის მდგომარეობის შესახებ, რაც იმას ნიშნავს, რომ პაციენტს შეუძლია მიმართოს სხვა სამედიცინო მომსახურების გამწევს და აჩვენოს დასმული დიაგნოზი: `დასანანია, მაგრამ საქართველოში, ზოგ შემთხვევაში, ექიმები მტკივნეულად აღიქვამენ პაციენტის სურვილს დიაგნოზის დასაზუსტებლად მიმართოს სხვადასხვა დაწესებულებას თუ სხვა ექიმს“.
მაკა კვაჭაძის თქმით, ჯანდაცვით არასამთავრობო ორგანიზაციებსა და სახალხო დამცველის აპარატში, ხშირია პაციენტთა განცხადებები, რომლებიც არასწორი დიაგნოზის დასმის პრობლემას შეეხება. `გარდა ამისა, არაერთი საქმე იქნა განხილული სასამართლოში, როდესაც პაციენტები ჩიოდნენ დიაგნოზის არასწორად დასმაზე, სამედიცინო შეცდომის თაობაზე, არასწორი მკურნალობის ჩატარებაზე“, – ამბობს ის.
კითხვაზე შესაძლებელია თუ არა არასწორი მკურნალობის შემთხვევაში მიყენებულ ზიანზე, პაციენტმა სამედიცინო დოკუმენტაციის გარეშე იდაოს სასამართლოში, მაკა პასუხობს: „ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნისას სავალდებულოა სამედიცინო დოკუმენტაციის წარდგენა ან ასეთის არ არსებობის შემთხვევაში, სამედიცინო ექსპერტიზის დანიშვნა და სხვა მტკიცებულებათა (მოწმეთა ჩვენებები, მკურნალობის დამდასტურებელი დოკუმენტები და სხვა) წარდგენა“.
აჭარის ჯანდაცვის სამინისტროს სამედიცინო მედიაციის დეპარატმენტის უფროსი ანზორ ბალაძე ამბობს, რომ მათ პრაქტიკაშიც ყოფილა ათეულობით მომართვა, როცა პაციენტს ფორმა #100-ის და სხვა სამედიცინო დოკუმენტაციის აღებასთან დაკავშირებით გარკვული პრობლემები შექმნია. „ეს პრობლემები გაუგებრობებთან იყო დაკავშირებული და ყოველ ჯერზე მარტივად მოგვარებულა“, – ამბობს ის. თუმცა, მისივე თქმით, ისეთი მომართვები, რომ დიაგნოზი ყოფილიყო სადავო და ამის დასამტკიცებლად გასჭირვებოდა ვინმეს ფორმა #100-ის აღება – არ ყოფილა.
მაკა კვაჭაძის თქმით, პაციენტსა და სამედიცინო მომსახურების გამწევს შორის დავების დიდი რაოდენობა პაციენტთა ინფორმირებულობის ნაკლებობითაა განპირობებული: „პაციენტთა უფლებების ზედმიწევნით ცოდნა იცავს არა მხოლოდ მათ ჯანმრთელობასა და უფლებებს, არამედ სამედიცინო პერსონალსაც“.
პაციენტის უფლებების შესახებ საქართველოს კანონის მე-18 მუხლის თანახმად, პაციენტს უფლება აქვს მკურნალობის დანიშვნამდე იცოდეს ყველაფერი საკუთარი ჯანმრთელობისა და მისთვის სამედიცინო მომსახურების გაწევის შესახებ. კერძოდ, რა შედეგები მიიღეს სამედიცინო გამოკვლევების საფუძველზე; როგორია დიაგნოზი და რას ნიშნავს ეს პაციენტისთვის (როგორია პროგნოზი); რა მიზნით იგეგმება ესა თუ ის სამედიცინო ჩარევა; რა არის მოსალოდნელი ეფექტი, რამდენად სარისკოა ჩარევა პაციენტის ჯანმრთელობისა და სიცოცხლისათვის; არსებობს თუ არა მკურნალობის სხვა, ალტერნატიული მეთოდები, როგორია ამ მეთოდების მოსალოდენლი ეფექტი და ახლავს თუ არა რისკი მას.
