ის, რომ დღეში ორი ლიტრი წყალი უნდა დავლიოთ, პოპულარული რეკომენდაციაა, თუმცა ჯანდაცვის სპეციალისტები ამბობენ, რომ მიუხედავად წყლის მიღების აუცილებლობისა, მისი ჭარბი რაოდენობით მიღება რიგ შემთხვევებში საზიანოა.
ბათუმის საზღვაო ჰოსპიტლის ექიმი-თერაპევტი დიანა გორგოშაძე ამბობს, რომ არ არსებობს წყლის მიღების უნივერსალური რეკომენდაცია, რომელიც ყველას ერთნაირად ერგება; ექიმის განმარტებით, თქვენთვის საჭირო წყლის დღიური ნორმა დამოკიდებულია სხვადასხვა ფაქტორზე, მათ შორის არის ჯანმრთელობის მდგომარეობა, წონა, ასაკი და ის, თუ რამდენად აქტიური ხართ ფიზიკურად.
- ქალბატონო დიანა, რეალურად რა რეკომენდაცია აქვს მედიცინას წყლის ყოველდღიურ ნორმასთან დაკავშირებით?
ზოგადად, ჯანმრთელობის მსოფლიო ორგანიზაციის რეკომენდაციით, ჯანმრთელმა ადამიანმა, დღიური ნორმის ფარგლებში, თავისი წონის 1 კილოგრამზე დაახლოებით 30-40 მილილიტრამდე წყალი უნდა მიიღოს.
პირობითად, თუ ადამიანი არის 60 კგ. უნდა მიიღოს წყლის დღიური ნორმა 1800 მილილიტრი [1.8 ლიტრი]. ოღონდ ეს ნორმის შემთხვევაში, როდესაც რაიმე დაავადებასთან არ გვაქვს საქმე. ის შეხედულება, რომ ყველამ ერთი და იმავე მოცულობის წყალი უნდა მიღოს ყოველ დღე – მცდარია, ასეთი ფორმულა არ არსებობს. ბავშვის შემთხვევაში ეს სხვა რაოდენობა იქნება, მოხუცის შემთხვევაში – სხვა და ა.შ.
- სხვა რა ფაქტორები განსაზღვრავენ დღიურად მისაღები წყლის დოზას?
წყლის დღიური ნორმა დამოკიდებულია სხვადასხვა ფაქტორზე, მათ შორის და ჯანმრთელობის მდგომარეობაზე, ჰაერის ტემპერატურაზე, ფიზიკურ აქტივობაზე.
მაგალითად, ზაფხულში მეტია აორთქლების მაჩვენებელი, ადამიანი უფრო მეტად ოფლიანობს, ვიდრე ზამთარში და თერმორეგულაციისთვის უფრო მეტი რაოდენობით სითხე სჭირდება ორგანიზმს, რათა არ მოხდეს დეჰიდრატაცია ანუ გაუწყლოება. ასევე, თუ ადამიანი ფიზიკურად აქტიურია, ვარჯიშობს ან უწევს ფიზიკური შრომა, რა დროსაც დიდ ენერგიას ხარჯავს, შესაძლებელია მისი დღიური მოთხოვნილება სითხეზე მეტი იყოს.
- რა დაავადებების დროს არის საშიში სითხის ჭარბი რაოდენობით მიღება და რატომ?
სითხის მიღების აბსოლუტური უკუჩვენება, რა თქმა უნდა, არ არსებობს, მაგრამ არის რიგი დაავადებები, თირკმლის მწვავე უკმარისობა, გულის შეგუბებითი უკმარისობა, როდესაც აუცილებელია მიღებული და გამოყოფილი სითხის ოდენობის მონიტორინგი. გამოყოფილი სითხე უნდა იყოს მიღებულის ადეკვატური, ანუ თუ დღის განმავლობაში პაციენტმა მიიღო 2000 მილილიტრი სითხე, მინიმუმ 1800 უნდა გამოყოს.
თირკმლის მწვავე უკმარისობა თუ აქვს ადამიანს და არის სრული ანურია, ანუ შარდს ვერ გამოყოფს, ამ შემთხვევაში სითხეებით დატვირთვა არ შეიძლება. მაგალითად, როცა დიალიზზე არის პაციენტი, შარდის გამოყოფის მიხედვით, გაწერილია რა რაოდენობით უნდა მიიღოს სითხე. მარტივად რომ ვთქვათ, თუ არის თირკმლის მწვავე უკმარისობა, სრული ანურიის ფაზა, თირკმელი ზედმეტად არ უნდა დავტვირთოთ წყლით.
გულის უკმარისობის დროს, სისხლის სათანადო რაოდენობით გადატუმბვას ვერ ახერხებს გული და როცა ქვედა კიდურების შეშუპებისას, სითხე ვერ გამოიყოფა სათანადო ოდენობით, წყლის ჭარბი რაოდენობით მიღებამ შესაძლებელია გამოიწვიოს გულის უკმარისობის გაღრმავება და ორგანიზმის შეშუპება.
- რა განაპირობებს სითხის კარგვას ბავშვებთან და მოხუცებთან, რა დროსაც გასათვალისწინებელია მეტი სითხის მიღება?
შესაძლებელია სითხის კარგვასთან გვქონდე საქმე სხვადასხვა სახის ინფექციური პათოლოგიის დროს, ნაწლავური ინფექციების და ზემო სასუნთქი გზების/რესპირატორული ინფექციების დროს. ეს განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია ბავშვთა ასაკში (განსაკუთრებით 5 წლამდე), როცა არის დიარეის შემთხვევა, რომელიც ვითარდება ინფექციების დროს.
ამ შემთხვევაში ორგანიზმს მეტი სითხე სჭირდება, რომ ტოქსინების და მავნე ნივთიერებები გამოყოს. ასევე, მოხუცების შემთხვევაში მსუბუქი ხარისხის ბრონქიტიც რომ იყოს, შეიძლება გამოიწვიოს დეჰიდრატაცია, როცა იგივე ბრონქიტმა, 40 წლის ჯანმრთელ ადამიანში შეიძლება არ გამოიწვიოს გაუწყლოება.
პაციენტთან, რომელსაც აქვს ქრონიკული დაავადებები, მაგალითად დიაბეტი, მაღალია ალბათობა იმისა, რომ იყოს გაუწყლოება, რადგან შესაძლოა მას აღენიშნებოდეს გახშირებული შარდვა. ასეთი პაციენტისთვის რეკომენდებულია, მიუხედავად იმისა, აქვს თუ არა წყურვილის გრძნობა, სითხე მიიღოს სათანადო რაოდენობით, რადგან გახშირებული შარდვის ფონზე არ დააკლდეს სითხე ორგანიზმს.
დეჰიდრატაციის მიმართ განსაკუთრებით მგრძნობიარეები არიან მოხუცები და ბავშვები. ბავშვების შემთხვევაში თერმორეგულაციის სისტემა ბოლომდე ჩამოყალიბებული არ არის და უფრო მეტად მგრძნობიარენი არიან სითხის დანაკარგის მიმართ.
- რატომ არის საშიში გაუწყლოება?
ჩვენი ორგანიზმის სხეულის მასის 60-70%-მდე წყალია. ნებისმიერ უჯრედს, ქსოვილს, ორგანოებს, ორგანოთა სისტემას ესაჭიროება წყალი იმისთვის, რომ განვითარდეს ნორმალური მეტაბოლიზმი, ანუ ნივთიერებათა ცვლა. თუ ორგანიზმს აკლია სითხე, ნივთიერებათა ცვლაც დარღვეულია და შესაბამისი კლინიკური ნიშნებსაც ვხედავთ.
თვითონ დეჰიდრატაცია, მაგალითად, განვითარებული დიარეის დროს, შესაძლოა თავად გახდეს თირკმლის უკმარისობის მიზეზი, ამ შემთხვევაში, როცა ორგანიზმს სითხე აკლია, მაღალია მიდრეკილება შარდკენჭოვანი დაავადებების განვითარებისკენ.
შეიძლება ზოგჯერ დეჰიდრატაციამ დააპროვოციროს ზოგიერთი არითმია, მაგალითად, თუ ორგანიზმს ისეთი ელექტროლიტი აკლია, როგორიცაა კალიუმი. ძირითადად ეს ელექტროლიტური დისბალანსი მკვეთრად გამოხატულია მაშინ, როცა გაუწყლოება გამოწვეულია დიარეის მიზეზით (ნაწლავური ინფექციების დროს). გარდა ამისა, დასუსტებულ ორგანიზმში, ზოგადად, იზრდება ავადობის რისკები.
- რა არის დეჰიდრატაციის ნიშნები?
ვინაიდან გაუწყლოება მოქმედებს თავის ტვინზე, ცენტრალურ ნერვულ სისტემაზე, კლინიკურ ნიშანი შეიძლება იყოს დაბნეულობა, ე.წ. კონფუზი; დაღლილობა, კანის ელასტიკურობის დაქვეითება, ცნობიერების დარღვევა, მომატებული ძილიანობა; ასევე რასაც თავად შეიძლება დააკვირდეს ადამიანი – შარდის რაოდენობის შემცირება და კონცენტრირებული, ანუ მუქი ფერის შარდი (ფერი უნდა იყოს ღია ჩალისფერი).
გაუწყლოების ნიშანია სპაზმური კუნთები, ტკივილი და კრუნჩხვა კუნთებში.
- რა ხდება მაშინ, როცა ადამიანი არ სვამს წყალს, მაგრამ სვამს ყავას, ჩაის და სხვა სითხეებს?
ჩვენი ორგანიზმი სითხეს იღებს ბოსტნეულიდანაც, ხილიდანაც, მაგრამ რეკომენდებულია, რომ თუ ადამიანი დღეში იღებს პირობითად 2 ლიტრა სითხეს, აქედან 1 ან 1.5 ლიტრი უნდა იყოს უბრალო [ონკანის] წყალი, დანარჩენი სითხე შეიძლება მივიღოთ ბოსტნეულიდან, ხილიდან, ჩაისა და სხვა სითხეების სახით, მაგრამ შეეცადეთ ეს იყოს ჯანსაღი სითხეები.
გაზიანი სასმელებითა და ყავით წყალი არ ჩანაცვლდება, რადგან თავისი შემადგენლობით წყალი არის უნივერსალური სითხე, როცა შეიძლება ზედმეტმა ჩაიმ თირკმელზე დამაზიანებლად იმოქმედოს.
- უზმოზე წყლის დალევა რეალურად ეხმარება ორგანიზმს? როგორ?
ღამის განმავლობაშიც ხომ მიმდინარეობს ჩვენს ორგანიზმში მეტაბოლიზმის პროცესი, თუნდაც ფილტვების გზით გამოიყოფა დღე-ღამის განმავლობაში სადღაც 1 ლიტრი წყალი, ასე რომ დილით ორგანიზმს მეტ-ნაკლებად მაინც აკლია სითხე. თან წყალი ხელს უწყობს მეტაბოლიზმის აჩქარებას, ამიტომაც არის რეკომენდებული დილას წყლის დალევა. ჩვენ კი გავიღვიძეთ, მაგრამ სითხის მიღებით, ასე ვთქვათ, ბიოლოგიურად ვაღვიძებთ ორგანიზმს.
