ხელის კანკალი, იგივე ტრემორი ძირითადად ხანდაზმულთა პრობლემად მოიაზრება, თუმცა არის შემთხვევები, როცა ხელების კანკალი, სხვადასხვა ინტენსივობითა და სიხშირით, ახალგაზრდა ასაკშიც აწუხებთ.
ბათუმის სამედიცინო ცენტრის ნევროლოგი ინგა შავაძე ამბობს, რომ ხშირად ხელების კანკალი ესენციურია, არ არის დაკავშირებული გარკვეულ მიზეზთან და ჯანმრთელობისთვის საფრთხეს არ წარმოადგენს, თუმცა თუ ტრემორი გახანგრძლივდა, ეს ადამიანის შრომისუნარიანობაზეც აისახება.
- ქალბატონო ინგა, რა სახის ტრემორი არსებობს?
ტრემორი კუნთების უნებლიე რიტმული მოძრაობაა. ძირითადად გვხვდება:
სტატიკური (მოსვენებითი) ტრემორი, რომელიც ვითარდება კუნთების მოსვენების მდგომარეობაში. ასეთი ტრემორი დამახასიათებელია, მაგალითად, პარკინსონის დაავადების დროს. ასეთ შემთხვევაში, როგორც კი პაციენტს ხელში რაიმე ნივთს ვაძლევთ, ტრემორი მეტ ნაკლებად ჩერდება ან ნელდება;
მოძრაობის ტრემორი, რომელიც მოქმედების დროს იჩენს თავს;
ინტენციური ტრემორი, რომელიც წარმოიშობა განზრახული მოძრაობის (მაგალითად წერის, ან ობიექტთან თითის მიახლოების) ბოლოს და დასვენებისას ქრება;
ესენციური ტრემორი, რომელიც ასევე მოიხსენიება როგორც ოჯახური ტრემორი, რადგან ასეთ პაციენტებთან უმრავლეს შემთხვევაში ტრემორი ფიქსირდება ოჯახის წევრების ანამნეზში.
ხელის კანკალს შეტევის, პაროქსიზმული ხასიათი არ აქვს. ტრემორი იწყება და შეიძლება გაგრძელდეს მთელი დღის განმავლობაში, უბრალოდ იმატებს ან იკლებს, მაგალითად სტრესული სიტუაციის დროს. ამ შემთხვევაში უფრო კეთილთვისებიან ტრემორზე მაქვს საუბარი.
ვინაიდან ჩვენ ვცხოვრობთ აჭარის რეგიონში, რომელიც ენდემური ზონაა, აქ ხშირია ფარისებრი ჯირკვლის დაავადებებით გამოწვეული ტრემორები.
ასაკის მატებასთან ერთად, ტრემორის პროცენტული მაჩვენებელი იმატებს, იმიტომ, რომ ისეთი დაავადებები, როგორიცაა პარკინსონიზმი, თავის ტვინის სისხლის მიმოქცევის მოშლა, ცენტრალური ნერვული სისტემის ორგანული დაავადებები, ყოველთვის ასაკთანაა ასოცირებული.
- რა შეიძლება იყოს ხელის კანკალის მიზეზები?
მისი გამომწვევი ძალიან ბევრი მიზეზი შეიძლება იყოს, დაწყებული ისეთი სერიოზული დაავადებიდან, როგორიცაა თავის ტვინის სიმსივნე, დამთავრებული ჩვეულებრივი კეთილთვისებიანი ტრემორით, რომელიც ჯანმრთელობისთვის არანაირ საფრთხეს არ წარმოადგენს.
ხელის კანკალი შესაძლებელია გამოწვეული იყოს სხვადასხვა ნივთიერებით ინტოქსიკაციით; შეიძლება ეს იყოს მედიკამენტური წარმოშობის, მაგალითად, ისეთმა უსაფრთხო მედიკამენტებმა, როგორიცაა კორტიკოსტეროიდები, რომელთაც ძალიან ხშირად ნიშნავენ ხოლმე (ძვალსახსროვანი სისტემის მკურნალობისთვის), შეიძლება გამოიწვიოს თითების და ხელების კიდურების ტრემორი.
- ესენციური ტრემორი საზიანოა ჯანმრთელობისთვის?
ესენციური ტრემორი კეთილთვისებიანი ტრემორია, ის ხშირად ოჯახურ ანამნეზებში გვხვდება ხოლმე. მან შესაძლოა სხეულის სხვა ნაწილებზეც იმოქმედოს, თუმცა კანკალი ყველაზე ხშირად გამოხატულია ხელის მტევნებზე.
ესენციური ტრემორი უფრო ხშირია 40 წელზე უფროსი ასაკის ადამიანებში. ხელების ესენციური ტრემორი ჩვეულებრივ ჩნდება ხელების გამოყენებისას და არა მოსვენებული მდგომარეობისას.
მისი განსაზღვრისთვის არსებობს ასეთი უსაფრთხო ტესტი “ღვინის ტესტი” – ესენციური ტრემორის არსებობის შემთხვევაში ნახევარი ჭიქა ღვინის დალევის შემთხვევაში ტრემორი სრულად იხსნება.
MayoClinic: ესენციური ტრემორი, როგორც წესი, არ არის საშიში მდგომარეობა, მაგრამ ის, როგორც წესი, დროთა განმავლობაში უარესდება და ზოგიერთ ადამიანს შეიძლება მძიმე ფორმაც ჩამოუყალიბდეს.
- რამდენად მნიშვნელოვანი შეიძლება იყოს ტრემორის განვითარებაში სტრესული ფონი?
რა თქმა უნდა, სტრესი და დაღლილობა არის ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი მაპროვოცირებელი მიზეზი ხელის ტრემორისა, თუმცა ეს ხდება ტრემორის იმ სახეობისას, რომელიც არ არის ჯანმრთელობისთვის საშიში და არ საჭიროებს განსაკუთრებულ ჩარევას; ოღონდ ამის დიფერენცირება უნდა მოხდეს სპეციალისტის მიერ, რომ არ გამოგვეპაროს რაიმე სხვა პრობლემა და ის დაავადებები, რომლებიც იწვევენ ტრემორს და არ ჩავთვალოთ ეს კეთილთვისებიან ტრემორად.
სტრესის შემთხვევაში ხელის კანკალი უბრალოდ პროვოცირდება და ძლიერდება, სტრესი არ არის მისი ჩამოყალიბების მიზეზი.
- როგორ ხდება ტრემორის დიფერენცირება?
დიაგნოსტირებისას მნიშვნელოვანია ტრემორის სიხშირე, ამპლიტუდა, ასევე მაპროვოცირებელი ფაქტორი, რის გამო შეიძლება განვითარდეს (სტრესი, ბრაზი), რამდენ ხანს გრძელდება და ასაკი.
როგორც წესი, პაციენტი პირველი თვითონ გრძნობს ამას და ეს არის ის პრობლემა, რომელსაც გარშემომყოფებიც ადვილად ამჩნევენ, შესაბამისად რთულია, რომ გამოგვეპაროს, თუმცა სათანადო ყურადღების მიღმა შეიძლება დატოვოს პაციენტმა.
თუ ხელების კანკალი ხან არის და ხან არა – მივდივართ კეთილთვისებიანი ტრემორისკენ. მას შეიძლება ახლდეს ოფლიანობა, გულის აჩქარება, ანუ დანარჩენ სიმპტომატიკასაც უნდა მივაქციოთ ყურადღება. ესენციური ტრემორი აბსოლუტურად უსაფრთხოა, უბრალოდ მისთვის დამახასიათებელია კუნთების ხანმოკლე შეკუმშვები, რომელთაც სამწუხაროდ ვერაფერს ვშველით, ერთადერთი გვეხსნება მოდუნებული ორგანიზმის დროს, მაგალითად ალკოჰოლის ზემოქმედების ქვეშ.
პირველ რიგში დიაგნოსტირებისას ვარკვევთ, ხომ არ იღებს პაციენტი ალკოჰოლს, ნარკოტიკულ საშუალებებს ან რაიმე ფსიქოსტიმულატორს, ე.წ. ნეიროლეპტიკებს და ისეთ პრეპარატებს, რომლებიც მას ჯანმრთელობისთვის ესაჭიროება, რადგანაც არსებობს მედიკამენტური ტრემორებიც. გამორიცხვის მიზნით პირველ რიგში უნდა მოვხსნათ ეს მედიკამენტები და დავაკვირდეთ, რა ხდება.
სხვა შემთხვევაში, თუ რაიმე მასტიმულირებელი არ არის, კეთდება დიაგნოსტიკა და მკურნალობაზე გავდივართ იმის მიხედვით, თუ რა დიაგნოზი გვრჩება ხელში. თუ კეთილთვისებიანი ესენციური ტრემორია, მას არ სჭირდება მკურნალობა და თუ ჩარევას საჭიროებს დიაგნოზი – შესაბამისად, ვერევით.
- როგორია მკურნალობა?
რადგან ტრემორი ძალიან პოლიეტიოლოგიურია, მკურნალობაც მრავალგვარია.
თუ პარკინსონიზმია, უნდა ვუმკურნალოთ დოფამინის შემცველი პრეპარატებით და ანტიპარკინსონულით; თუ თირეოტოქსიკოზმა განაპირობა – ფარისებრი ჯირკვლის ჰორმონები უნდა მოვიყვანოთ წესრიგში; თუ ეს არის სტრესული, რა თქმა უნდა, ფსიქოთერაპია და შესაბამის მკურნალობა გვჭირდება; თუ მიზეზი მედიკამენტურია, ხდება მედიკამენტების მოხსნა და შესაბამისი კორექცია; თუ ინსულტი ან სიმსივნე იწვევს, ამა, ცხადია, უფრო სერიოზული ჩარევა სჭირდება.
