დღეს, 17 ივნისს, ევროპარლამენტმა საქართველოს ევროკავშირის კანდიდატის წევრობის სტატუსზე უარი უთხრა, თუმცა ასევე მოაყოლა პირობების გრძელი ჩამონათვალი. საქართველოს ევროპული პერსპექტივა მხოლოდ ამ პირობების შესრულების შემთხვევაში აქვს. რამდენად შესრულებადია ევროკომისიის მოთხოვნები და კიდევ უფრო ხომ არ გააძლიერებს ანტიდასავლურ განწყობებს? – ამ თემაზე „ბათუმელები“ ესაუბრა „საქართველოს რეფორმების ასოციაციის“ (GRASS) დამფუძნებელს და „ევროპული საქართველოს“ ყოფილ წევრს, სერგი კაპანაძეს.
- ბატონო სერგი, თქვენი აზრით, რა გვითხრა რეალურად დღეს ევროპამ?
ევროპამ ამით გვითხრა ის, რომ ძალიან მძიმე რეფორმები გვაქვს გასატარებელი ქვეყანაში, ბევრი რამ გვაქვს შესაცვლელი, თუ გვინდა, რომ გავხდეთ ევროპული ქვეყანა. გვითხრა, რომ შევხედავ დეკემბერში რას გააკეთებთ ამ ჩამონათვალიდან.
ჩამონათვალი კი ძალიან მძიმეა, რადგან აქ აღარ არის საუბარი მხოლოდ მედია პლურალიზმზე, სასამართლოს თავისუფლებაზე და ინსტიტუციების გამართულობაზე, დაემატა ახალი თემები, მათ შორის ანტიკორუფციული სააგენტოს შექმნა, ერთ-ერთი პირდაპირი მოთხოვნაა დე ოლიგარქიზაცია, ძალიან მძიმე ჩამონათვალია და ამ ყველაფერს უნდა უპასუხოს ქვეყანამ. ამ ყველაფერს აკეთებს და მიდის ევროპისკენ თუ არ აკეთებს და რჩება იქ, სადაც ვართ.
- დე ოლიგარქიზაციაზე მინდა გკითხოთ, ეს ნიშნავს საკანონმდებლო დონეზე ჩანაწერს, ისეთს, როგორიც გააკეთა ვთქვათ უკრაინამ, რომ ოლიგარქები ვერ მიიღებენ არჩევნებში მონაწილეობას? თუ არის მინიშნება იმაზე, რომ უნდა შეცვალოთ ხელისუფლება, რომელსაც აკონტროლებს ჩრდილოვანი მმართველი?
პოლიტიკური, ეკონომიკური და საზოგადოებრივი ცხოვრება არ უნდა მართოს არაფორმალურმა ოლიგარქმა. რა ფორმით? ეს შეიძლება ლეგალურადაც უზრუნველვყოთ რა თქმა უნდა და არჩევნებითაც.
ევროკავშირი ხომ არ გეტყვის ხელისუფლება შეცვალეთო. ის გეუბნება რა არის პრობლემა და რა უნდა მოვაგვაროთ. ეს უნდა გადაწყვიტონ საქართველოს მოქალაქეებმა. ამას გააკეთებს შეთანხმებით, არჩევნების გზით თუ სხვა რაღაცებით, ხალხის გადასაწყვეტია.
- რამდენად რეალურია ამ მოთხოვნების შესრულება წლის ბოლომდე?
არარეალურია, ჩემი აზრით. ამიტომ ვამბობ, რომ ძალიან მძიმე სიტუაციაში ვართ. ევროკავშირმა გვითხრა თავისი სათქმელი და ყველა დანარჩენი არის ქართველ ხალხზე. რა თქმა უნდა, პოლიტიკურ სპექტრზეც.
- როგორ ფიქრობთ, რა არის არსებითი განსხვავება იმ პირობებს შორის, რაც საქართველოს, უკრაინას და მოლდოვას წამოგვიყენეს, თუმცა ჩვენ უარი გვითხრეს კანდიდატის სტატუსზე, მათ კი არა?
ჩვენ არა მხოლოდ ივანიშვილის გამო მიგვიჩინეს ის ადგილი, სადაც მიგვიჩინეს. ბევრი თემაა, არა მხოლოდ მედია ან სასამართლო, ყველაფერია ერთობლიობაში.
- „ქართული ოცნების“ წარმომადგენლებმა კარგად გამოიყენეს ფრაზა, როცა მაკრონმა თქვა, რომ „საქართველო გეოგრაფიულად და გეოპოლიტიკურად სხვა ადგილასაა“. რა იგულისხმა ამაში?
გეოპოლიტიკა არ ნიშნავს გეოგრაფიას. გეოგრაფია არ უგულისხმია აქ მაკრონს, არამედ იგულისხმა ის, როგორც იქცევა დღეს ქვეყანა, როგორი პოლიტიკა აქვს, – ევროპულია თუ არა და ეს არ ნიშნავს მარტო გეოგრაფიულ მდგომარეობას.
ანა-ბანაა ეს იმ ადამიანების გასაგონად, ვინც ამბობს, რომ მაკრონმა გეოგრაფიაზე გააკეთა აქცენტი. ჩვენი ევროპულობა არ განისაზღვრება მხოლოდ გეოგრაფიით, არამედ იმით, როგორი მთავრობას გვყავს, როგორია საზოგადოება, როგორი რეფორმები ტარდება და რა ტემპით მივდივართ წინ.
მან ეს დიაგნოზი დასვა, გეოპოლიტიკა არის ის, რაც გამოვლინდა ევროკომისიის გადაწყვეტილებაში. ჩვენ მოგვცეს ევროპული პერსპექტივა და ეს რომ ეგულისხმათ, მაშინ არც პერსპექტივას მოგვცემდნენ.
- ერთ-ერთი პირობაა, რომ მოგვარდეს პოლიტიკური პოლარიზაცია, ეს როგორ წარმოგიდგენიათ, მას შემდეგ, რაც შარლ მიშელის შეთანხმება დატოვა „ქართულმა ოცნებამ“?
პოლიტიკური პოლარიზაციის პირველი გამომწვევი არის ოპოზიციის დემონიზაცია, რომელსაც დღეს მთავრობა ეწევა. როგორც კი ნაბიჯებს გადადგამს მთავრობა და კონკრეტულად გააკეთებს რაღაცებს ამის შესაცვლელად, მაშინვე მოგვარდება ეს პრობლემაც და პოლარიზაციაც შემცირდება.
შემდეგ მოუწევს ოპოზიციასაც ნაბიჯების გადადგმა, მაგრამ ჯერ მსხვერპლს ვერ გადაადგმევინებ ნაბიჯს.
- თუ „ქართული ოცნების“ განცხადებებით ვიმსჯელებთ, რაც მან ბოლო ოთხი თვის განმავლობაში გააკეთა, შეგვიძლია ვთქვათ, რომ მათ ინტერესებში არ შედის ევროპასთან დაახლოება. ასეთ პირობებში როგორ წარმოგიდგენიათ ამ რეკომენდაციების შესრულება?
არჩევნებით.
- ვადამდელი არჩევნები უნდა დაინიშნოს ქვეყანაში?
არა, 2024 წელს.
- მანამდე შესაძლოა კიდევ უფრო გააძლიეროს „ქართულმა ოცნებამ“ ანტიდასავლური რიტორიკა და გაძლიერდნენ პრორუსული ძალები ქვეყანაში.
კი, შეიძლება გაძლიერდეს ანტიდასავლური კამპანია, ამიტომ ვამბობ, რომ უმძიმეს მდგომარეობაში აღმოვჩნდით. არ არის მარტივად გადასაჭრელი ეს პრობლემა, მაგრამ ეს იქნება გრძელვადიანი „თამაში“, რომელიც კულმინაციამდე მივა და 2024 წელს ანტიევროპული ხელისუფლება უნდა ჩამოშორდეს არჩევნების გზით. ეს არის ერთადერთი გამოსავალი.
მანამდე, შეიძლება აქციაც იყოს, გამოსვლებიც, მე სხვა გზას ვერ ვხედავ.
- ოპოზიციას ჰყოფნის ცვლილებებისთვის რესურსი?
ესე იგი შეიქმნება სხვა ოპოზიცია. თუ ხალხს არ უნდა ევროპაში, მხოლოდ სხვაზე გადაბრალება ვერ იქნება გამოსავალი, რადგან საკითხი ასე დგას – გვინდა ევროპულ წიაღში ყოფნა? თუ გვინდა, მაშინ ყველაზე იმედგაცრუებული ამომრჩეველიც კი იპოვის თავის შესაფერის ოპოზიციურ პარტიას. თუ ეს მთავრობა გვინდა, რომელიც გამოჩნდა უკვე, რომ ამ პირობების შემსრულებელი არ არის და კიდევ უფრო გამოჩნდება, რომ ვერანაირ კანდიდატის სტატუსს ვერ მივიღებთ ამ მთავრობის პირობებში, მაშინ გამოდის ხალხს აურჩევია ეს მომავალი.
ევროპამ თქვა, რომ გვაძლევს პერსპექტივას, მაგრამ გვითხრა, რომ აი ამ მთავრობის და ამ პრობლემების პირობებში არ ვიმსახურებთ წინსვლას. ამიტომ ხალხმა უნდა შეცვალოს მთავრობა.
- თურქეთის მაგალითი მოჰყავთ ხოლმე ოპონენტებს, ამბობენ, რომ ევროპული პერსპექტივა, სინამდვილეში იგივეა, რაც თურქეთს აქვს. ეს ქვეყანა 15 წელზე მეტია კანდიდატია. რა განასხვავებს ჩვენი მდგომარეობა თურქეთისგან?
თურქეთმა შეგნებულად გადაწყვიტა, რომ არ უნდა ევროპულ პროექტში მონაწილეობა, ამიტომ ვერ გახდა ევროკავშირის წევრი. თუ ჩვენც გადავწყვეტთ, რომ არ გვინდა ევროპა, არავინ დაგვახევს კალთებს.
აქედან გამომდინარე მარტივია, თუ რა გადაწყვეტილება უნდა მიიღოს საზოგადოებამ, უნდა ისეთი მთავრობა, რომელსაც არ უნდა ევროპა თუ უნდა მთავრობა, რომელსაც უნდა ევროპა?
- გამოდის, რომ მთელი პასუხისმგებლობა ხალხს ეკისრება?
მე მჯერა, რომ ქართულ საზოგადოებას უნდა ევროპა და მიიღებს სწორ გადაწყვეტილებებს.
