ხორავას ქუჩაზე მოკლული არასრულწლოვანების საქმის არაობიექტურად გამოძიებას საზოგადოებაში დიდი პროტესტი მოჰყვა. რამდენიმე დღეა თბილისში და საქართველოს სხვა ქალაქებში ხალხი სამართლიანი გამოძიების მოთხოვნით ქუჩაში დგას. მოკლული დავით სარალიძის მამა, ზაზა სარალიძე თავდაპირველად ხელისუფლებას მისი შვილის მკვლელების დასჯას სთხოვდა, თუმცა პროცესებმა ბოლო პერიოდში სხვა მიმართულება მიიღო. ხელისუფლება სამოქალაქო პროტესტის დემონიზებას, „ნაციონალური მოძრაობა“ კი ამ პროცესების ხელში აღებას ცდილობს. როგორ შეიძლება განვითარდეს მოვლენები რუსთაველზე და რა აჩვენა ამ დღეების სამოქალაქო აქტივიზმმა? ამ თემაზე „ბათუმელებთან“ ისტორიკოსი გრიგოლ გეგელია საუბრობს.
გრიგოლ, ვის აძლევს ხელს ის მოცემულობა, რაც შეიქმნა რუსთაველზე ზაზა სარალიძის და მისი მხარდამჭერების ირგვლივ. ვინ ცდილობს სამოქალაქო პროტესტის დემონიზირებას?
ზოგადად, ქვეყანაში გვაქვს საშინელი მოცემულობა ყველა გაგებით, მაგრამ პოლიტიკურ ვითარებას თუ შევაფასებთ, ვხედავთ, რომ პოლიტიკური პარტიების მიმართ ხალხის ნდობა არის ძალიან დაბალი, პრეზიდენტის მიმართაც ნდობა არის დაბალი, რადგან თვითონ პრეზიდენტი არის ინერტული – სწორედ ის უნდა ყოფილიყო ასეთ დროს მორალური ავტორიტეტი პოლიტიკური გაგებით, რადგან პარტიული კრიზისი ცალსახაა.
მთავრობა თავისთავად არის ძალიან დისკრედიტირებული და რეალურად, არცერთი პოლიტიკური ინსტიტუცია არ იმსახურებს ხალხის ნდობას.
დღეს ხელისუფლება ცდილობს ყურადღება გადაიტანოს „მარტივ -მარტივ“ გნიასზე. მე არ ვამბობ, რომ სარალიძის საქმეა მარტივი, უდიდესი ტრაგედიაა ეს, მაგრამ თვითონ პარადიგმა, რითიც „ქართული ოცნება“ ქვეყნის მართვას ცდილობს, ეს არის მარტივი გნიასების პარადიგმა, ამაში კი მას ხელს უწყობს „ნაციონალური მოძრაობა“.
თუ დავაკვირდებით, ეს ორი ძალა რეალურად ძალიან შეხმატკბილებულია, რადგან მათ ერთმანეთი სჭირდებათ, ერთი მეორეს აძლევს ხელს. ისინი ორივე არიან ამ კრიზისული ვითარებების შემქმნელები და ორივე ამითი იწერს ქულას. მაგრამ შედეგად ის ხდება, რომ ყველაზე არსებითიდან გადადის ყურადღება, მათ შორის სოციალური პრობლემებიდან, ეროვნული უსაფრთხოებიდან და სხვა უამრავი მწვავე პრობლემებიდან, რომელიც ქვეყნის წინაშე დგას.
თქვენ ამბობთ, რომ დღეს არსებული პოლიტიკური კრიზისი სჭირდება ორივე მხარეს – „ქართულ ოცნებას“ და „ნაციონალურ მოძრაობას“. ანუ დღეს არსებული ვითარება ამ ხელისუფლებისთვის საფრთხის შემცველი არ არის?
ახლა „ქართული ოცნება“ საქმეს ისე წარმოაჩენს, თითქოს პატრიოტი, ეროვნული ხელისუფლებაა და ყველაფერს აკეთებს სამართლიანობის აღსადგენად, იძიებს სარალიძის საქმეს და ა.შ. თითქოს არავითარ გადაცდომას არ აქვს ადგილი და ეს აჟიოტაჟი „ნაციონალების“ მიერ არის გამოწვეული.
„ნაციონალები“ კი თავის პოლიტიკურ ქულებს იწერენ და აჩვენებენ, რომ აი ნახეთ, ასეთი უსამართლობა ხდება „ქართული ოცნების“ დროს. სწორედ ამიტომ ვამბობ, რომ ისინი ერთმანეთს აძლიერებენ, ერთმანეთი ჰყავთ, რადგან არ არის მესამე ძალა, რომელიც მათ ეტყვის, თუ რამდენად სამარცხვინოდ იქცევიან ამ პროცესში.
ეს ნიშნავს იმას, რომ არც „ქართულ ოცნებას“ და არც „ნაციონალურ მოძრაობას“ რეალურად სარალიძის საქმეზე სიმართლის დადგენა, ადამიანის უფლება არ აინტერსებთ?
რა თქმა უნდა, მათ აინტერესებთ ძალაუფლების შენარჩუნება, არსებული მდგომარეობის შენარჩუნება, რომელშიც ერთი მეორეს ხელს უწყობს. თუ დააკვირდებით ამ ორ პოლიტიკურ ძალას ყველა მიმართულებით განაწილებული აქვთ სფეროები. იქნება ეს ბიზნეს ინტერესები თუ პოლიტიკური ძალაუფლება.
რა როლი ჰქონდათ ამ პროცესებში დესტრუქციულ ძალებს, – მმკ-ს და ფაშისტურ დაჯგუფებებს, ვის მოთამაშეები არიან ისინი?
ამ პატარა და ექსტრემისტულ ჯგუფებს ხელისუფლება იყენებდა სათავისოდ და ახლა კიდევ უფრო გამოიკვეთა ეს თანმიმდევრული თარგი. განსაკუთრებით ეს ეხება ქართულ მარშს, რომელიც ყოველთვის შავბნელ პოლიტიკას უჭერს მხარს – ანტიქართულ, ანტიქრისტიანულ და ძირითადად პრორუსულს. ამას ვამბობს სრული პასუხისმგებლობით, რადგან მე ვიკვლევ პოპულიზმს ევროპაში და შემიძლია ვთქვა, რომ ეს მარში ერთი ერთში იმეორებს ნარატივს, რომელიც აქვთ ნეონაცისტურ ჯგუფებს რუსეთში.
ეს ჯგუფები ხელისუფლებას ირიბად აძლიერებს, ამით აჩვენებენ ზომიერ კონსერვატორ ამომრჩეველს, რომ მე თუ არა, მაშინ ისინი. მეორეს მხრივ კი, მათი პირით აჟღერებენ ისეთ რამეს, რაც ხელისუფლებას აწყობს.
რელიგიური ექსტრემისტული ჯგუფის მმკ-ს გამოჩენას ამ პროცესში იყო თუ არა პირდაპირ კავშირში სარალიძის შვილის მკვლელების დაფარვასთან? რადგან ჩანაწერები, რომელიც რუსთავი 2-მა გაავრცელა, აჩვენებდა ამ დაჯგუფების ერთ-ერთი სასულიეროს პირის შვილის თანამონაწილეობას ამ ამბავში.
თუ ეს ყველაფერი დადასტურდება, მაშინ ახალი ვარიანტი ჩნდება, რომ ქრისტეს სახელით მოსაუბრე ადამიანები სინამდვილეში ხელს აფარებენ დანაშაულში შესაძლო მონაწილეს და თუ ეს ასეა, არის ორმაგი სირცხვილი მმკ-ს ანგარიშზე, რომელიც ისედაც შერცხვენილია და ისედაც პერმანენტულად იცავს ანტიქრისტიანულ პოზიციებს. თუ დამნაშავესაც აფარებენ ხელს, მგონი დროა ვერდიქტი გამოიტანოს აბსოლუტურად ყველა ჩვენგანმა იმაზე, თუ რა არის ე.წ. მართლმადიდებლური კავშირი.
საპატრიარქოს პოზიცია იყოს საკმაოდ ნეიტრალური საპროტესტო აქციების მიმართ – ამ სასულიერო პირის გამო ხომ არა. როგორ ფიქრობთ, შესაძლოა სცოდნოდათ საპატრიარქოში ეს ამბავი?
საპატრიარქო ისტორიულად ყოველთვის იკავებს ზომიერ პოზიციებს და ყოველთვის ელოდება მოვლენების განვითარებას. ახლაც მან დაიჭირა ზოგადი პოზიცია, ტიპიურად ასე ხდება ხოლმე თუ საპატრიარქო, მოცემულ კონკრეტულ მომენტში არ აპირებს, რომ ხელისუფლებას წყალი შეუყენოს.
საპატრიარქოში მმკ-ს ჰყავს თავისი დასაყრდენი, რიგი იერარქების სახით, თუმცა, ამავე დროს ჰყავს მტრებიც. საპატრიარქოც არ არის ერთგვაროვანი და სხვადასხვა ტიპის იერარქები სხვადასხვა მომავლისთვის იბრძვიან.
მეორეს მხრივ, შესაძლებელია, რომ სცოდნოდა ეს ამბავი საპატრიარქოს, მით უმეტეს, როცა რუსთავი 2-იდან გვესმის, რომ ორი თვეა მათ იციან ამის შესახებ, რომ დეკანოზის შვილი მონაწილეობდა სისხლიან გარჩევაში. თუ იმასაც გავითვალისწინებთ, რომ რუსთავი 2-ის დირექტორი იყო პატრიარქთან შეხვედრაზე, მაშინ მარტივი დასაშვებია ვივარაუდოთ, რომ რაღაც იცოდა საპატრიარქომ.
ამ ძალებს – მმკ-სა და ნეოფაშისტებს კიდევ სხვა დატვირთვაც ჰქონდათ. როგორ ფიქრობთ, რატომ იყვნენ ისინი ამ აქციებიდან თითქმის ორი დღე ჩუმად?
სამართლიანობის მხარეს ან დგახარ ან არა. ხელისუფლებამ ჯერ თქვა, რომ საპროტესტო მუხტი „ნაციონალების“ აგორებულია, შემდეგ კი ეს დაჯგუფებები გამოჩნდნენ და ცდილობენ, რომ პროტესტის მუხტი გაწყდეს.
როგორ შეიძლება განვითარდეს პროცესები, რამდენად პროგნოზირებადია ის სიტუაცია, რაც გვაქვს დღეს?
აქ რამდენიმე სცენარია: პირველი ის, რომ ამ საქმეს გადაჭრიან ისე, როგორც საჭიროა და დააპატიმრებენ, ვინც დასაპატიმრებელია. ჩემი რჩევა იქნებოდა, რომ გადადოს გვერდზე „ქართულმა ოცნებამ“ თავისი მერკანტილური მოტივები და გახსნა სარალიძის საქმე. მეორე, ეს აჩვენებს, რომ აქამდე გამოძიების პროცესი იყო პოლიტიკურად მართული, რაც გამოიწვევს საპროტესტო მუხტის აწევას.
ამას დაემატება სხვა ტიპის ოპოზიციური არგუმენტები და ეს პროცესი გაგრძელდება. შესაძლებელია ამან ბევრად შეუქცევადი სახეც მიიღოს.
გვახსოვს, როგორ დაასრულა სააკაშვილმა, რომელიც ბევრად უფრო ძლიერი იყო პოლიტიკურად, „ქართული ოცნება“ კი უფრო უარესად დაასრულებს თუ არ მიჰყვება სამართლებრივ გზას.
და კიდევ ერთი, ქართველი ხალხი აღარ იღებს ამ რაღაცეებს მარტივად, აღარ ტყუვდება. ჩვენ გავიზარდეთ როგორც ჩანს, ამაზე მეტყველებს ამდენი ადამიანის ქუჩაში გამოსვლა და აშკარაა, რომ ხალხი ახალ პოლიტიკას ემხრობა.
