უკრაინა მალე მიიღებს ჰაერსაწინააღმდეგო თავდაცვის რამდენიმე ახალ სისტემას – მათ შორის ორ საზენიტო-სარაკეტო კომპლექსს NASAMS, რომლებმაც უკრაინის ქალაქები რუსული თვითმფრინავების, რაკეტებისა და კამიკაძე დრონებისგან უნდა დაიცვას.
ზუსტად როდის ჩავა კომპლექსები უკრაინაში ან სად და როგორ გამოიყენებენ მათ, ამაზე არც ვაშინგტონი და არც კიევი არ ლაპარაკობენ. უკრაინის საჰაერო ძალებმა უკვე გააფრთხილა მედია, რომ NASAMS კომპლექსების მუშაობაზე ჟურნალისტებისთვის დეტალების მიწოდებას არ აპირებენ.
რატომ ასაიდუმლოებენ სამხედროები და პოლიტიკოსები ამ მნიშვნელოვანი შეთანხმების დეტალებს? როგორც Настоящее Время წერს, სავარაუდოდ, იმის გამო, რომ არ სურთ რუსეთმა იცოდეს, სად და როგორ იმუშავებს ეს კომპლექსები.
სპეციალისტები მიიჩნევენ, რომ ერთი ასეთი კომპლექსიც კი საკმარისია, რათა უკრაინამ დახუროს ცა მაგალითად, ხარკოვის, უკრაინის ერთ-ერთი ყველაზე დიდი ქალაქის თავზე.
10 ოქტომბრის შემდეგ მოსკოვი მეთოდურად ცდილობს უკრაინის ქალაქების ენერგოინფრასტრუქტურის განადგურებას. რა მოხდებოდა, უკრაინას რომ ამ დაბომბვის დასაწყისშივე ჰქონოდა თავის არსენალში ისეთი სისტემები, როგორებიცაა NASAMS-ი და IRIS-T-ი, რომელსაც მას გერმანია აძლევს; შეძლებდა, რომ ის რაკეტებიც მოეგერიებინა, რომლებმაც სამიზნეებამდე მიაღწია?
NASAMS – ეს არის ჰაერსაწინააღმდეგო თავდაცვის სისტემა, რომელსაც ნებისმიერი საჰაერო სამიზნის განადგურება შეუძლია „ჰაერი-ჰაერის“ ტიპის რაკეტით, ოღონდ მიწიდან. ამის გამო მისი მოქმედების რადიუსი ნაკლებია, ვიდრე იმ შემთხვევაში იქნებოდა, ეს რაკეტა რომ თვითმფრინავიდან გაეშვათ. მეორე მხრივ, თვითმფრინავი მუდმივად ვერ იმორიგევებს ჰაერში, მისგან განსხვავებით კი კარგად შენიღბულ გამშვებ დანადგარს შეუძლია მუდმივად საბრძოლო მზადყოფნაში იყოს.
როდესაც პოლიტიკოსები და ჟურნალისტები ამბობენ, რომ უკრაინას ორი კომპლექსი გადასცეს, ეს არ ნიშნავს, რომ შეიარაღებულ ძალებს მხოლოდ ორი გამშვები დანადგარი ექნება. ერთი სისტემა – ეს საშუალოდ ერთი ბატარეაა – რომელშიც შედის სამი საბრძოლო დანაყოფი, თითოეულში სამი საბრძოლო მანქანით და ექვსი რაკეტით, სამი რადიოლოკაციური სადგურით, სამეთაურო ავტომანქანით, გლობალური პოზიციონირების ავტომობილით და სხვა დამხმარე ტრანსპორტით. ტექნიკის საერთო რაოდენობა შეიძლება იცვლებოდეს სამხედროების კონკრეტული ამოცანებისა და შესაძლებლობების მიხედვით. ერთ ბატარეას შეუძლია დახუროს ცა ისეთი ზომის ქალაქის თავზე, როგორიც ხარკოვია, ორს – როგორიც კიევია.
AMRAAM რაკეტები, რომლებსაც NASAMS-ი იყენებს, გასული საუკუნის ბოლოდან იწარმოება და ისინი იშვიათობას არ წარმოადგენს, თუმცა რაკეტებისგან განსხვავებით დეფიციტურია თვითონ გამშვები დანადგარები. მსგავსი ვითარებაა გერმანულ IRIS-T-სთან დაკავშირებითაც, რომელიც შეიარაღებაში 2000-იანი წლებიდან გამოჩნდა.
ექსპერტების თქმით, სრული კომპლექსის შეკვრას ხშირად თვეები სჭირდება. სამხედრო ექსპერტი, უკრაინის შეიარაღებული ძალების თადარიგის პოლკოვნიკი სერგეი გრაბსკი Настоящее Время-სთან ინტერვიუში ხსნის, რა შეუძლია ჰაერსაწინააღმდეგო თავდაცვის სისტემებს, რომლებსაც უკრაინა მიიღებს.
- NASAMS-ის ორ მოწყობილობას კიევის დაცვა შეუძლია, რამდენად რეალურია ეს. ეს ხომ არ ნიშნავს ცის მთლიანად დახურვას?
დიახ, ეგრეა. უნდა გვესმოდეს, რომ არ არსებობს ჰაერსაწინააღმდეგო თავდაცვის არც ერთი სისტემა, რომელიც 100%-იანი დაცვის გარანტიას იძლევა. ჩვენ შეგვიძლია ვილაპარაკოთ მაღალ ეფექტიანობაზე 85-90%-მდე. სრულ გარანტიას ვერავინ მოგცემთ. ამიტომაც აქ ლაპარაკია იმაზე, რომ უკრაინა მიიღებს ჰაერსაწინააღმდეგო თავდაცვის შეიარაღების ფართო სპექტრს, რომელიც საშუალებას მისცემს მას, რაც შეიძლება მეტად დაიცვას ქვეყანა, მაგრამ საფრთხის ლიკვიდაციის სრული გარანტია, ბუნებრივია, ვერ იარსებებს.
- თქვენი შეფასებით, სად გამოიყენებენ ამ ამერიკულ საზენიტო-სარაკეტო დანადგარებს?
ძალიან რთული სათქმელია. უკრაინა დიდი ქვეყანაა, ყველა სამიზნე, ყველა კომპლექსი, ყველა ადგილი პრიორიტეტული შეიძლება იყოს. რთულია შეაფასო საფრთხე, რომელსაც სარაკეტო დარტყმები ან დრონების დარტყმები წარმოადგენს ატომური ელექტროსადგურის წინააღმდეგ, ან საფრთხე ისეთი ინფრასტრუქტურული ობიექტების წინააღმდეგ, როგორებიც დამბებია. ამიტომაც ორი – ეს კარგია, თუმცა არც ბევრია დღეისთვის.
- მუშაობს უკრაინა იმაზე, რომ ჰაერსაწინააღმდეგო თავდაცვის სისტემები თავად აწარმოოს? შესაძლებელია ეს?
ჯერჯერობით, ამაზე ლაპარაკი ძალიან ადრეა. უკრაინის საწარმოო და ტექნოლოგიური ბაზა და სამხედრო-სამრეწველო კომპლექსები ჯერ კიდევ საბჭოთა კავშირის დროს იქმნებოდა, თუმცა ჰაერსაწინააღმდეგო თავდაცვის შეიარაღების წარმოება ამ სამხედრო-სამრეწველო კომპლექსის ძლიერი მხარე არ ყოფილა. უკრაინაში ცოტა სხვა მიმართულებით მიდიოდა წარმოება. ამიტომაც, ვეჭვობ, რომ უკრაინა თავისით შეძლებს ასეთი სისტემების გამოშვებას. საერთო ჯამში, ეს არცაა საჭირო.
არის ასეთი ტერმინი „სამხედრო-ტექნიკური ინტეგრაცია“, რაც ნიშნავს, რომ იმ შეიარაღების სანაცვლოდ, რომელსაც თავად აწარმოებს, უკრაინას შეუძლია მოელაპარაკოს სხვა ქვეყნებს ისეთი შეიარაღების მოწოდებაზე, რომლის წარმოებაც თვითონ არ შეუძლია. ეს დღეს ნორმალური პრაქტიკაა ნებისმიერი ქვეყნისთვის. მე არ მეგულება არც ერთი ქვეყანა, რომელსაც შეიარაღების სრული სპექტრის წარმოება დამოუკიდებლად შეუძლია.
- როგორც ვხვდები, მსოფლიოში დღეს უბრალოდ ვერ ასწრებენ აუცილებელი რაოდენობით ჰაერსაწინააღმდეგო თავდაცვის სისტემების გამოშვებას. ასეა?
დიახ, ასეა და არამხოლოდ ჰაერსაწინააღმდეგო თავდაცვის სისტემების. ეს შეეხება ნებისმიერი ტიპის შეიარაღებას. მოდი, გულახდილები ვიყოთ – მსოფლიო არ ემზადებოდა ასეთი ომისთვის ბოლო 30 წლის განმავლობაში. არ იწარმოებოდა ისეთი რაოდენობის შეიარაღება, არ იქმნებოდა ისეთი კოლოსალური მარაგები, რომლებიც ისეთ საფრთხეებზე რეაგირების საშუალებას მისცემდა მსოფლიოს, რომელთა წინაშეც ახლა დადგა.
გავიხსენოთ Insider-ის სტატია, რომელშიც აღწერილი იყო, რომ, მაგალითად, HIMARS-ისთვის საჭირო რაკეტები წელიწადში დაახლოებით 9 ათასი ცალი იწარმოება. უკრაინის შეიარაღებული ძალებმა, ყველა საჭიროება რომ დააკმაყოფილონ, წელიწადში უნდა გამოიყენონ დაახლოებით 5 ათასი რაკეტა. გასაგებია, რომ დღეს ამდენი ფიზიკურად არ არსებობს, ამიტომაცაა გარკვეული შეზღუდვები გამოყენებისას.
მე მხოლოდ ერთი მაგალითი მოვიყვანე, იგივე ეხება ნებისმიერი ტიპის შეიარაღებას, რადგან მსოფლიო ისეთ საფრთხეს შეეჩეხა, რომელიც წარსულიდან მოვიდა. რუსეთი იყენებს იმ მარაგებს, რომლებსაც საბჭოთა კავშირის დროს და ბოლო 50 წლის განმავლობაში აგროვებდა.
- მაგრამ მსოფლიო დღეს ახალ სამხედრო რელსებზე გადადის და უფრო მეტის წარმოებას იწყებს, არა?
რასაკვირველია. გერმანიაც კი ჩაერთო ამ პროცესში. ჩვენ დავიწყეთ ჰაერსაწინააღმდეგო თავდაცვის უზრუნველყოფის პროგრამა, მაგრამ თავადაც გვესმის, რომ ყოველი კომპლექსის დამზადებას რამდენიმე თვე მაინც სჭირდება. ეს ხანგრძლივი პროცესია. მსოფლიო საზოგადოებამ უნდა გააცნობიეროს საფრთხე, რომელიც ახლა კრემლის რეჟიმისგან მოდის და ყველაფერი გააკეთოს თავდაცვისუნარიანობის გასაძლიერებლად. ეს ესმით ბალტიის ქვეყნებს, პოლონეთს – რუსეთის ფედერაციის უახლოეს მეზობლებს. ვიმედოვნებ, რომ ამას გააცნობიერებენ უფრო შორს მყოფი ქვეყნებიც, რომლებსაც პირდაპირი საზღვარი არ აქვთ რუსეთთან.
- HAWK-ის სისტემები, რომელთა გადმოცემაზეც გავრცელდა ინფორმაცია, რამდენად ეფექტიანია?
იცით, საქმე არამხოლოდ ეფექტიანობაში, არამედ რაოდენობაშია. რამდენად მჭიდრო იქნება უკრაინის ჰაერსაწინააღმდეგო თავდაცვის საბრძოლო მწყობრი.
- რას ნიშნავს „მჭიდრო საბრძოლო მწყობრი“? რამდენად ბევრი რაკეტა იქნება?
არა, არა რაკეტა, არამედ ეს სისტემები, ყველა ტიპის.
უკრაინა NASAMS-ის კომპლექსებს მალე მიიღებს – რა შეუძლია ამ სისტემას
