მთავარი,სიახლეები

რა აღჭურვილობაა საჭირო საქართველოს უსაფრთხოებისთვის – ინტერვიუ გადამდგარ გენერალთან

19.09.2022 • 15653
რა აღჭურვილობაა საჭირო საქართველოს უსაფრთხოებისთვის – ინტერვიუ გადამდგარ გენერალთან

„პირველ რიგში, ჩვენ გვჭირდება კოოპერაცია, ცალკე ჩვენ კი არა, ამერიკაც აღარ იბრძვის. ასევე უნდა გამოვიყენოთ ჩვენი თავისებურებები,“ – ამბობს გადამდგარი გენერალი გიორგი სურმავა, რომელსაც საქართველოს სამხედრო აღჭურვილობაზე ვესაუბრეთ და როცა  „თავისებურებების“ დაკონკრეტება ვთხოვეთ, ეს გვითხრა:

„მაგალითად, „შინდისის ბიჭები“ ხომ ვნახეთ ყველამ, როგორ იბრძოლეს, თქვეს, რომ სიკვდილი ჯობია თავისუფლების დაკარგვას,“ – აღნიშნა მან.

გიორგი სურმავას აზრით, ჩვენი რელიეფისა და არსებული შესაძლებლობების გათვალისწინებით, საქართველომ უპირველესად მტრის გადაადგილების შეზღუდვა უნდა შეძლოს ეფექტური დაზვერვით და საინჟინრო საშუალებებით. აუცილებელია საჰაერო თავდაცვის სისტემები, თუმცა ამ დროს საქართველოს ეროვნული უსაფრთხოების სტრატეგიაც კი არ აქვს შემუშავებული.

გადამდგარი გენერალი საუბრობს, რა აღჭურვილობაა საჭირო, ეფექტური თავდაცვისთვის. „ბათუმელებმა“ გიორგი სურმავასთან ინტერვიუ ჩაწერა. ის გენშტაბის უფროსის მოადგილედ მუშაობდა.

  • ბატონო გიორგი, პირველ რიგში, გვითხარით, რას აჩვენებს თქვენთვის ომი უკრაინაში: რამდენად გადამწყვეტია სამხედრო აღჭურვილობა რუსეთის აგრესიის მასშტაბის გათვალისწინებით და ჩვენ რა გვჭირდება ყველაზე მეტად ახლა? 

უკრაინასთან შედარება ჩვენთვის ცოტა არარელევანტურია, რადგან მინიმუმ უკრაინას დიდი თავდაცვითი სივრცე აქვს, ჩვენი დედაქალაქი კი, ფაქტობრივად პირველ ოპერატიულ ეშელონშია, პირველ ხაზზეა და განსხვავებული მიდგომაა საჭირო. უკრაინას მინიმუმ 1000 კმ აქვს სიღრმე და საშუალება, მოაწყოს თავდაცვითი ბაზები, რის საშუალებაც ჩვენ არ გვაქვს.

უკრაინას ჩვენთან შედარებით უპირატესობა ჰქონდა საჰაერო თავდაცვის საშუალებებშიც, ჩვენთან საერთოდ, ნულთან რომ შეადარო, ისე გამოდის, რადგან უკრაინას ასეულობით თვითმფრინავი მაინც ჰყავდა. ჩვენ 2008 წელს 13 ერთეული საფრენი საშუალება მაინც დავაკარგვინეთ რუსებს, თუმცა ეს არ იყო საკმარისი რუსეთის უპირატესობის ნიველირებისთვის. მთავარი პრობლემაა ჩვენი ნაკლებად ეფექტური საჰაერო თავდაცვის საშუალებები.

  • ჩვენი შესაძლებლობების და რელიეფის გათვალისწინებით ყველაზე მეტად საჰაერო თავდაცვის საშუალებები გვჭირდება? 

მნიშვნელოვანია ზუსტი დამიზნების და შორი დარტყმის საშუალებები. მაგალითად, „ისკანდერს“ მოქმედების რადიუსი აქვს 500 კილომეტრი, იყენებენ ასევე კალიბრს, რასაც აქვს 2 ათას კილომეტრამდე რადიუსი. 2008 წლის ომის დროს ჩვენთან, მაგალითად, ჩრდილოეთ კავკასიიდან გამოიყენეს „ისკანდერი“.

მეორე რიგის ამოცანაა არტილერიის საწინააღმდეგო აღჭურვილობა, ანუ კონტრბატარეული არტილერია, რაც ასევე ძალიან შეზღუდული რაოდენობით გვაქვს, არ გვაქვს ის ასორტიმენტი, რაც იქნება ეფექტური.

ისევ უკრაინას და რუსეთს თუ შევადარებთ: სარაკეტო საშუალებებში რუსეთს უკრაინასთან შედარებით დიდი უპირატესობა ჰქონდა. უკრაინელებს ჰქონდათ მხოლოდ საბჭოთა კავშირიდან შემორჩენილი „ტოჩკაუ“, ასევე თავიანთი ადგილობრივი წარმოებაც გამოიყენეს, გამოიყენეს სანაპირო დაცვის რაკეტები, რუსებს კი ჰქონდათ: „ისკანდერი“, „კალიბრი“, „კინჟალი“, თუმცა ახალი რაცაა, ამის დიდი მარაგი არ ჰქონდათ და გამოზოგვით იყენებდნენ.

არტილერიის მონაცემები რუსეთს და უკრაინას თითქმის ერთნაირი ჰქონდათ, განსაკუთრებით ზალპური ცეცხლის საარტილერიო სისტემები. ამ კუთხით ჩვენ გვაქვს მხოლოდ „გრადი“, ასევე ისრაელში დამზადებული „გრად-ლარი“ და ჩეხური RM – 70-ები, ესეც მცირე ოდენობით. სხვა ეფექტური საშუალებები ჩვენ არ გვაქვს.

  • საქართველოში ვაწარმოებთ ჯავშანმანქანებს „დიდგორი“, ასევე თვითმფრინავებს. რამდენად ეფექტურია ეს საბრძოლო საშუალებები? 

რამდენიმე ერთეული არის, მაგრამ ჯავშანმანქანა და ავტომატი აღარაა გადამწყვეტი დღევანდელ ომში. საფრენი აპარატები Su-25-ები, ვერ ვიტყვი, რომ გადასარევია, მაგრამ მათი მოდერნიზაცია შეიძლება. კოოპერირება შეიძლება, მაგალითად, შვედებთან, ან ჩეხებთან ერთად.

პირველ რიგში, ჩვენ გვჭირდება კოოპერაცია, ცალკე ჩვენ კი არა, ამერიკაც აღარ იბრძვის. ასევე უნდა გამოვიყენოთ ჩვენი თავისებურებები.

მაგალითად? 

მაგალითად, „შინდისის ბიჭები“. ხომ ვნახეთ ყველამ, რომ იბრძოლეს, თქვეს, რომ სიკვდილი ჯობია თავისუფლების დაკარგვას.

ჩვენთვის მნიშვნელოვანია სტრატეგიულად მობილურობის გადაადგილების შეზღუდვა მტრისთვის და ამისთვის საჰაერო თავდაცვის საშუალებების შემდეგ, განსაკუთრებით საჭიროა ეფექტური დაზვერვა და საინჟინრო საშუალებები, რომ მობილურობა შეუზღუდო მტერს. ამას ჩვენ მარტო ვერ მოვახერხებთ.

რამდენად არის ჩვენი არტილერიის ძლიერი მხარე ამერიკული „ჯაველინები“? 

„ჯაველინი“ არის ტანკსაწინააღმდეგო საშუალება, ეფექტურია, თანაც ბოლო თაობის „ჯაველინი“ გვაქვს, მაგრამ მისი მოქმედების რადიუსია 2 კილომეტრი, ანუ ტანკი როცა გამოჩნდება, შეგიძლია ესროლო. გადამწყვეტია საცეცხლე საშუალებები: რაკეტა, თვითმფრინავი, არტილერია. ეს ჯავშანტრასპორტიორები არის უფრო დაცვისთვის. მაგალითად, ხარკოვში შევარდნენ ზუსტად ჯავშანტრანსპორტიორებით უკრაინელები, თანაც სხვადასხვა მიმართულებით დაიფანტნენ, რომ ცეცხლის კონცენტრაცია აეცილებინათ თავიდან.

ანუ ჯერ არის საცეცხლე ზემოქმედება და შემდეგ გჭირდება ეს ჯავშანტრანსპორტიორი, რომ შეხვიდე.

უკრაინაში გამოჩნდა, რომ „ჰაიმარსებმა“ მოუტანა უკრაინელებს წარმატება. ბოლო პერიოდში აქტიურად იყენებენ ესკალიბურ ჭურვებს და თანამედროვე, ზუსტი დამიზნების აღჭურვილობას. ჩვენ ვახერხებთ რომელიმე აღჭურვილობის შეძენას, ან არის გააქტიურებული მოთხოვნა პარტნიორებთან? 

დიახ, რა თქმა უნდა, უმნიშვნელოვანესია უკრაინისთვის თანამედროვე სისტემების გამოყენება, ეს M 270-ები, „ჰაიმარსები“, ჩვენ არცერთი არ გვაქვს. უკრაინას რაც აქვს, ესეც ძალიან მცირეა, მაგრამ დაეტყო უკვე ხელი. განსაკუთრებით „ჰაიმარსს“ აქვს ჭურვი, რომლის მოქმედების რადიუსიც არის 300 კილომეტრი.

დღეს ომში აქტუალური გახდა განსაკუთრებით საცეცხლე ძალა, სისწორე, მუხტის სიდიდე, დამანგრეველი ძალა და მობილურობა, რადგან როცა გაისვრი, იქიდან უნდა წახვიდე, მეორეს ვეღარ ასწრებ უკვე. თუ არ წახვალ, მერე უკვე შენ მოგხვდება. მობილურობა განსაკუთრებით აქტუალურია კონტრარტილერიული ბრძოლის დროს. ამ ახალი თაობის აღჭურვილობას კი, როგორც ვხედავთ, უკრაინას დასავლეთიდან აწვდიან.

საქართველოს რელიეფიდან გამომდინარე, პირველ რიგში, გვჭირდება საჰაერო თავდაცვის საშუალებები და დაზვერვის შესაძლებლობები. გვაქვს ფრანგული რადარები, მაგრამ ეს არაა საკმარისი. წარმოიდგინეთ, როცა ის აფრინდება კავკასიონის ქედის ჩრდილოეთიდან, SU – 25 იანგარიშება წუთში 10 კილომეტრი, კავკასიონიდან მოვა დაახლოებით 15 წუთში და რეაგირებას ვერ ასწრებ. ამიტომაც, მნიშვნელოვანია, გქონდეს წვდომა დაზვერვის სისტემაზე, ინფორმაცია რომ მიიღო, კავკასიონის იქითაც უნდა ხედავდე საფრთხეს. ამისთვის საჭიროა, ჩართული იყო ამ სისტემაში.

  • რატომ არ ვართ ჩართული ამ სისტემაში? 

ამას სჭირდება, როგორ გითხრათ, შემხვედრი ნაბიჯები, დაჟინებით უნდა ვთხოვდეთ და გაგვიწიონ ანგარიში. ვიდრე ვიყავი გენშტაბში, არ იყო ეს პრობლემა მოგვარებული, მე 2017 წელს წამოვედი და იმის მერე, არ ვიცი, რა შეიცვალა. სამხედრო პირების დონეზე იყო შეხვედრები, მოთხოვნაც გვქონდა, თურქეთთან იყო ასევე მცდელობა, მონაცემების გაცვლაზე, მაგრამ ამას უნდა ჰქონდეს სისტემატური ხასიათი, საჭიროა მთავრობათაშორისი პროცესი. ეს საკითხი უნდა მოგვარდეს პოლიტიკურად.

  • 2021 წელს ირაკლი ღარიბაშვილი თავდაცვის მინისტრი იყო და ამბობდა: „ჩვენი ჯარი სრულად იქნება აღჭურვილი ნატოს სტანდარტების M 4 ტიპის შაშხანებით, თანამედროვე ტყვიამფრქვევებით, ყუმბარმტყორცნებით და სხვა საშუალებებით“. სრულდება ეს დაპირება, თქვენი ინფორმაციით?

როგორც უკვე ვთქვი, ახლო მოქმედების იარაღი არ არის გადამწყვეტი. M -4 ეფექტურად მოქმედებს რამდენიმე ასეულ მეტრზე, იქედან კი, უფრო შორის მანძილის საშუალებებით გესვრიან. ეს ჩამონათვალი ვერ გიშველის, არ ვიცი, ამ აღჭურვილობას მხოლოდ „პარადისთვის“ თუ გამოიყენებ, ეგაა.

არ ვიცი, რამე განსაკუთრებული იარაღი გვეყიდა, ან შემოდიოდეს, ღია წყაროებში მე არ მინახავს მსგავსი არაფერი.

  • რა აფერხებს ამ პროცესს ყველაზე მეტად, რომ ჩვენ ადეკვატურად ვიფიქროთ თავდაცვაზე? 

ყველაზე დიდი წინაღობა არის ის, რომ კარგი და თანამედროვე აღჭურვილობა ძალიან ძვირი ღირს. ვფიქრობ, ეს არ ეხება მხოლოდ მთავრობას, მოსახლეობასაც ჰგონია, რომ ომი არ იქნება, ან თუ იქნება, მაინც ვერაფერს გავაკეთებთ. ეს არის მთელი ფილოსოფია.

მთავარი პრობლემა იცით, რა არის, ჩემი აზრით? – სახურავიდან ვცდილობთ ქვეყნის აშენებას. ჩვენ არ გვაქვს ეროვნული უსაფრთხოების სტრატეგია. ჩვენ გვაქვს მხოლოდ ეროვნული უსაფრთხოების კონცეფცია და ისიც 2011 წელს მიღებული. 2011 წლის შემდეგ რამდენი რამ შეიცვალა? ყარაბაღის ომი, უკრაინა, თურქეთის და რუსეთის შეტაკება, მერე დაძმობილება, სირია და ჩვენ კიდევ იგივე კონცეფცია გვიდევს. ეს აჩვენებს მარტივად იმას, რომ კონცეფცია არც თავის დროზე მუშაობდა, არავინ ხელმძღვანელობდა ამით და ახლაც ფორმალურია ეს კონცეფცია.

ეროვნული უსაფღთხოების სტრატეგიაში გაწერილი უნდა იყოს ყველა ეროვნული ინსტრუმენტის სინერგიული მოქმედების საკითხები. სამხედრო , დიპლომატია, ეკონომიკა, ინფორმაცია და სხვა. სამხედრო ინსტრუმენტი ერთი ნაწილია მხოლოდ.

  • თავდაცვის სამინისტროს ოფიციალურ ვებგვერდზე გამოქვეყნებული აქვს „თავდაცვის სამინისტროს ხედვა 2030“, სადაც აღნიშნულია, რომ „აქცენტი გაკეთდება საჰაერო და კიბერგანზომილებების შესაბამისი კომპონენტების განვითარებაზე. საქართველოს თავდაცვის ძალებს უნდა ჰქონდეს აღნიშნულ განზომილებებში მოწინააღმდეგის გავლენის შემცირების უნარი, რათა შეძლოს სახმელეთო სრული სპექტრის ოპერაციებზე წარმატებით კონცენტრირება“. 

დიახ, ძალიან მნიშვნელოვანია კიბერგანზომილება, მაგრამ როგორ უნდა დაიწეროს კიბერუსაფრთხოების სტრატეგია [ან სხვა სტრატეგია], როდესაც არა გვაქვს იერარქიულად მათზე ზემდგომი დოკუმენტი – ეროვნული უსაფრთხოების სტრატეგია, რომელიც გადანაწილებს რესურსებს, ამოცანებს დარგებს შორის, დასახავს ერთობლივ და კერძო მიზნებს, უზრუნველყოფს ურთიერთქმედებას სინერგიული ეფექტის მისაღებად?

  • თქვენი დაკვირვებით, რა გათვლით მოქმედებს ხელისუფლება, რომელიც მინიმუმ თავდაცვის სტრატეგიასაც არ ამზადებს? 

მე როგორც ვიცი, ამაზე მუშაობა მიმდინარეობს, მაგრამ, გამომდინარე ტემპებიდან და შედეგებიდან, ვფიქრობ, პოლიტიკური ხელმძღვანელობა ვერ აფასებს ამ დოკუმენტის საჭიროებას. პოლიტიკური ხელმძღვანელობა ამის საჭიროებას უბრალოდ ვერ ხედავს… არის კვალიფიკაციის პრობლემაც. ხელისუფლებაშიც ფიქრობენ ასევე, რომ ომი არ უნდა გვქონდეს, ან თუ იქნება, ვერაფერს ვიზამთ.

დააკვირდით: წვეთ-წვეთად მოდის ახლაც გზავნილები, რომ უკრაინელები და რუსები მაინც ძმები არიან, ან ასე: ხომ ვხედავთ, უკრაინაც კი ვერაფერს უშვრება რუსეთს და ჩვენ რას გვიზამს? მე მგონია, რომ ეს ომი დიდი რუსეთის დიდი შერცხვენით დასრულდება.

ეს ფსიქოლოგიური და ინფორმაციული ოპერაციებია, ტელევიზიების და ინტერნეტსივრცის მიღმაც მუშაობს რუსეთი და ეს ყველაფერი იძლევა ამ ეფექტს. მახსოვს, ზუგდიდში როცა რუსის ჯარი შემოდიოდა, ფოტოებს უღებდნენ. 2014 წელსაც უკრაინას იგივე პრობლემა ჰქონდა, მაგრამ მერე ვხედავთ როგორ შეიცვალა, როგორ გაძლიერდა უკრაინა, გამოჩნდა, რომ სახელმწიფომ იმუშავა ამ მიმართულებით.

  • უკრაინის ომი რამდენად შეცვლის, თქვენი აზრით, ჩვენთან თავდაცვის კუთხით საზოგადოების დაკვეთას და შესაბამისად თავდაცვის პოლიტიკას? 

მე ამის ნიშნებს ჯერჯერობით ვერ ვხედავ. აშკარაა, რომ ჩვენ საფრთხის ქვეშ ვართ, თუმცა ამის მიუხედავად, შესაძლოა, მაინც არაფერი შეიცვალოს ან პირიქით, გვითხრან, რომ აი, მორჩა რუსეთის საკითხი და აღარაა საფრთხე.

მახსოვს, შევარდნაძის დროს პანკისი დაბომბეს ერთხელ და ბიუჯეტიდან გამოყვეს ფული ორი დივიზიონის მოსამზადებლად. შემდეგ აღმოჩნდა, რომ აღარ გამოყვეს ეს ფული და როცა ამის შესახებ მაშინდელ ფინანსთა მინისტრს, ღოღიაშვილს ბრიფინგზე კითხვა დაუსვეს, თქვა – ხომ მოვილაპარაკეთ უკვე რუსეთთან, გავარკვიეთ უკვე ყველაფერიო.

სხვათა შორის, მაშინ უკრაინიდან უნდა შეგვეძინა საზენიტო სარაკეტო საშუალებები.

  • გაქვთ ამ ისტორიის განმეორების მოლოდინი? 

კი, გვეტყვიან, რომ რუსეთის საკითხი მორჩა და რაღა გვინდა?.. არ ვიცი, ალბათ მუშაობა მიდის კიდეც სტრატეგიაზე, მაგრამ ფაქტი ესაა: ახლა 2022 წელია, ჩვენ კი, მხოლოდ 11 წლის წინ შემუშავებული კონცეფცია გვაქვს.

გადაბეჭდვის წესი


ასევე: