უკრაინელი ჟურნალისტი, ოლექსანდრა კუვშინოვა, რომელიც Fox News-ის კონსულტანტად მუშაობდა, 14 მარტს, კიევთან ახლოს მოკლეს. მასთან ერთად მოკლეს Fox News-ის ოპერატორი პიერ ზაკრზევსკი.
CNN ოლექსანდრას მეგობრის, უკრაინელი ჟურნალისტის, მარგო გონტარის წერილს აქვეყნებს. მარგო გონტარი „7,62 პროექტისა“ და StopFake-ის ერთ-ერთი დამფუძნებელია.
______________
„ოლექსანდრა კუვშინოვას, საშას, როგორც მე მას ვიცნობდი, ბოლოს 5 მარტს ველაპარაკე.
Fox News-ის უკრაინელმა კონსულტანტმა მითხრა, რომ რუსეთის სამხედრო აგრესიის გაშუქებამ უკვე ისე დაღალა, დილაობით თვალებს ძლივს ახელდა.
გამომიგზავნა სელფი, რომელშიც ჩაფხუტი და ჯავშანჟილეტი ეცვა და თავის ამბებსაც მომიყვა. ის-ის იყო ირპინის, რუსული იერიშებით დანგრეული ქალაქის, დატოვება მოეხერხებინა. ამბობდა, რომ გაუმართლა და ქალაქიდან უვნებლად გააღწია.
საფრთხის მიუხედავად, რამდენჯერმე იხუმრა და მიმებიც გამომიგზავნა. „იმიტომ, რომ იუმორის გარეშე შორს ვერ წახვალ“, – ასე თქვა.
ცხრა დღის შემდეგ, 14 მარტს, საშა, ირლანდიელ ოპერატორთან, პიერ ზაკრზევსკითან ერთად მოკლეს. რუსმა სამხედროებმა მათ მანქანას, კიევის გარეუბანში, საარტილერიო ცეცხლი გაუხსნეს. ამ სროლისას დაშავდა Fox News-ის კიდევ ერთი კორესპონდენტი, ბენჯამინ ჰოლი.
როცა მისი სიკვდილი გავიგე, ძალას ვერ ვიკრებდი. პირველ საათებში არ მჯეროდა. მინდოდა, ტელეფონი ამეღო და მისთვის დამერეკა.
გონებაში მიტრიალებდა მოვლენათა ისეთი განვითარება, როგორიც მსურდა. დავურეკავდი, ის კი გაიცინებდა და მეტყოდა, რომ ყველა შეცდა. შევთანხმდებოდით ყავის ერთად დალევაზე, მომიყვებოდა კიდევ ერთ გადარჩენაზე და იმაზე, თუ როგორ უნდა შეესრულებინა თავისი საქმე რუსული ნაღმების წვიმაში – მოეყოლა ისტორია მსოფლიოსთვის.
შემდეგ რეალობამ საპასუხო დარტყმა დამახვედრა: ვიცოდი, რომ ყურმილის მეორე მხარეს მხოლოდ დუმილი იქნებოდა.
შემდეგ შეკითხვები დაიწყო. ხალხი რეკავდა, მეკითხებოდა, ვიცნობდი თუ არა საშას. გავაცნობიერე, რომ მის შესახებ ოდნავ ცუდის თქმაც კი არ შემეძლო. იგი ლამაზი, ჭკვიანი და ხალისიანი იყო, იღებდა ფილმებს, უყვარდა პოეზია და კინო. ყოველთვის ეძებდა ფაქტებს და გაბედულად შეუერთდა Fox News-ის გუნდს, რათა ამბები ფრონტის წინა ხაზიდან მოეყოლა.
მასთან დროის გატარება ყოველთვის კარგი იყო, იქნებოდა ეს მუშაობა თუ ერთი ჭიქა ღვინის დალევა. კარგი იყო უბრალოდ მის სიახლოვეს ყოფნა. საშა მხოლოდ 24 წლის იყო.
აქამდე არასოდეს მესმოდა, როგორ წერდა ხალხი ნეკროლოგს საყვარელი ადამიანისთვის, მაგრამ ახლა ისეთი გრძნობა მაქვს, რომ მომხდარის გადასატანად ეს ერთადერთი გზაა.
არ უნდა დავივიწყო მოგონებები საშაზე, ქალზე, ვისთან ერთადაც ვმუშაობდი მუსიკალურ პროექტებზე, ვსვამდი ღვინოს ჩვენს საყვარელ ბარებში; მეგობარზე, რომელიც ყველა სხვა უკრაინელი ჟურნალისტის მსგავსად, ომის რეპორტიორი გახდა. და ომმა ეს სინათლე ჩააქრო.
სიურრეალისტურია ამაზე ფიქრი, რომ ომის შესახებ ჩემი ბოლო ნამუშევარი მეგობრის დაღუპვაზეა. ჩემი ჟურნალისტური საქმიანობის განმავლობაში, ძირითადად ვწერდი რუსეთის იერიშებზე ჩემი ხალხის წინააღმდეგ. 2014 წელს გავხდი StopFake-ის, ფაქტ-ჩეკინგ ორგანიზაციის თანადამფუძნებელი. მაშინ ომი მხოლოდ უკრაინის აღმოსავლეთში მიმდინარეობდა. ახლა კი, უკრაინის საზღვრებთან რუსეთის ჯარების მობილიზაციაზე ამბების მოყოლიდან ომის ყოველდღიურ გაშუქებაზე გადავედი.
უკრაინელი ჟურნალისტები, უცხოელი კოლეგების მსგავსად, ძალიან ბევრს მუშაობენ წარმოუდგენლად მტრულ გარემოში, რათა მსოფლიოს აქ მომხდარის ნათელი სურათი ჰქონდეს.
სამწუხაროდ, ამ ომში მხოლოდ საშა და პიერი არ მოუკლავთ. ევგენი საკუნი, უკრაინელი ოპერატორი, 1 მარტს დაიღუპა, როცა კიევის ტელეანძას რუსულმა არტილერიამ გაუხსნა ცეცხლი. ბრენტ რენო, ამერიკელი დოკუმენტალისტი, სროლისას მოკლეს, მაშინ დაიჭრა ფოტოგრაფი ხუან არედონდოც. რუსი კორესპონდენტი ოკსანა ბაულინა, რომელიც ომს დამოუკიდებელი საგამოძიებო გამოცემისთვის აშუქებდა, კიევში დაიღუპა. ცნობილ უკრაინელ ფოტოჟურნალისტ, მაქს ლევინს ორი კვირა ეძებდნენ და პარასკევს, კიევის ჩრდილოეთით, სოფელში იპოვეს მკვდარი.
არიან ტყვედ ჩავარდნილებიც. უკრაინელი ჟურნალისტები ვიქტორია როშჩინა ოკუპირებულ ბერდიანსკში ჰყავდათ რუს სამხედროებს. „რადიო ფრანსის“ ფიქსერი და თარჯიმანი რუსმა ჯარისკაცებმა 5 მარტს დაატყვევეს და ცხრა დღე არ უშვებდნენ. ორგანიზაციის, „რეპორტიორები საზღვრებს გარეშე“, ცნობით, ამ დროის განმავლობაში ის გაყინულ სარდაფში ჰყავდათ – სცემდნენ ცეცხლსასროლი იარაღით, აწამებდნენ დანისა და ელექტროენერგიის გამოყენებით. ჩაატარეს მისი მოჩვენებითი სიკვდილით დასჯა და არ აძლევდნენ საკვებს 48 საათის განმავლობაში.
როგორც ჩანს, რიგ შემთხვევებში რუსები ჟურნალისტებს მიზანმიმართულად დასდევდნენ.
როგორც მარიუპოლის მერის მრჩეველმა მითხრა, რუსების მიერ ქალაქის შეუჩერებელი დაბომბვა შეიძლება იმით აიხსნას, რომ ისინი ცდილობენ, ხალხს, მათ შორის ჟურნალისტებს, ქალაქიდან გასვლისადა იქიდან ამბის გატანის საშუალება არ მისცენ.
მთელი მსოფლიოდან უამრავი ჟურნალისტი ჩამოვიდა ომის გასაშუქებლად, მაგრამ უკრაინელი ჟურნალისტებისთვის ეს პირადულია. ბევრი ჩვენგანი ახლა სწავლობს, როგორ გააშუქოს რუსული ძალების მიერ ჩვენი ულამაზესი სახლებისა და საყვარელი ქალაქების განადგურება; როგორ გააშუქოს რუსი სამხედროების მიერ ჩვენი მეგობრების მკვლელობა.
ომი თვეზე მეტია გრძელდება. ყველა შიშითაა შეპყრობილი, დაზაფრულია, თავს ცუდად გრძნობს. ჩვენ, უკრაინელები, უკვე 800 საათზე მეტია, წინა რიგებიდან ვუყურებთ ამ საშინელებას, რომელსაც დასასრული არ უჩანს. არ ვიცით, როდის დაიწყებენ იერიშს იმ ადგილებზე, რომლებიც გვიყვარს და გვახსოვს – ყავის მაღაზიები, სადაც ადრე მეგობრებთან ერთად ვიკრიბებოდით; ქუჩის კუთხეები, სადაც პირველი კოცნა გვქონდა; სკვერები, სადაც ბავშვობაში ვთამაშობდით.
არ ვიცით, როდის და სად დაგვეწევა ტყვია ჩვენ და ჩვენს საყვარელ ადამიანებს.
საშიში ისტორიები და საშინელებათა ფილმები ახლა ასეთებად სულაც აღარ ჩანს. ისინი ნამდვილმა საშინელებამ გადაფარა.
საშას დაღუპვამდე, ყველაფერი სიურრეალური ჩანდა. ასე იქცევა ტვინი: თითქოს, რაც ხდება, რეალური არაა.
იცი, რომ რეალურია, მაგრამ დაჯერება არ შეგიძლია. თითქოს არსებობს ბარიერი, რომელიც გიცავს.
თითქოს შენსა და ამ უზარმაზარ ტანჯვას შორის თხელი მინაა. ხედავ დამანგრეველ ტალღას, რომელიც მზადაა ჩაგყლაპოს, მაგრამ ის ოდნავ შორსაა. ხელს თუ გაიწვდენ, გეჩვენება, რომ შეგიძლია შეეხო კიდეც იმას, რაც სინამდვილეში ხდება.
მაგრამ გრძნობების წამლეკავ ტალღას მინა აკავებს.
და ეს საკმაოდ კარგად მუშაობს.
ვიდრე შენი საყვარელი ადამიანი დაიღუპება.
უარყოფა ძლიერია. გაფიქრებაც კი ისეთი მტკივნეულია, რომ გონება ბოლომდე არ გიშვებს.
ვიცი, რომ გაბრაზებაც მოვა.
მეტი გლოვაც იქნება.
შემდეგ კი, ამას მივიღებ.
ალბათ.
თუმცა ვიცი, რომ არასდროს შეივსება სიცარიელე, რომელსაც ვგრძნობ – სიცარიელე, სადაც საშა იყო, – ისევე, როგორც არასდროს დამტოვებს გრძნობა, რომ ეს არასდროს უნდა მომხდარიყო, არც აქ და არც სადმე სხვაგან.
და ამიტომაც, პატიებას ვერასდროს შევძლებ. არამარტო იმიტომ, რომ საშა მკვდარია, ჩემი დამცველი თხელი მინაც დაიმსხვრა.
სამუდამოდ.
აწი გონებას აღარ შეუძლია ჩემი დაცვა, ისევე, როგორც ყველა იმ ადამიანის, ვინც საყვარელ ადამიანს გლოვობს. მოკლულს ომში, რომელიც რუსეთმა უკრაინაში დაიწყო.
ადამიანთა სიკეთისადმი რწმენას შენობასავით ვერ აღადგენ. ვერ აღადგენ ისე, როგორც იტალია აპირებს მარიუპოლის დრამატული თეატრის აღდგენას.
მე საშას ვერ დავაბრუნებ.
ჩვენი ბოლო საუბრისას, მითხრა, როგორი დაღლილი იყო და როგორ უნდოდა ბლინები. ოდნავ მოგვიანებით მომწერა, – „არ დაიჯერებ. სასაუზმოდ ჩავედი და ბლინები ჰქონდათ!“ მერე მომწერა, რომ მთელი დღე ბედნიერი ბავშვივით გაღიმებული დადიოდა.
როცა გავიგე, რომ მოკლეს, უცნაურმა აზრმა გამიელვა: სადაც უნდა იყოს, სამოთხეში თუ ვალჰალაში, ურჩევნიათ, იქ გემრიელი ბლინები ჰქონდეთ.
საშა დაიღუპა, რადგან ცდილობდა, ეთქვა მსოფლიოსთვის სიმართლე იმაზე, რაც უკრაინაში ხდება. მან თავისი სამუშაო შეასრულა. ბრძოლის გაგრძელება ახლა ჩვენი საქმეა.“
თარგმანი: ნიკა ბურდული
