ფატიჰ მეიდანი, ქართული გვარით ცვარიძე, თურქეთის ართვინის პროვინციიდანაა, ისტორიული შავშეთის იმერხევის ხეობიდან. ფატიჰს ბევრი ქართველი მეგობარი ჰყავს, საქართველოში ხშირად ჩამოდის და მიმდინარე მოვლენებსაც მუდმივად აკვირდება:
„სულ ვადევნებ თვალს საქართველოში რა ხდება, ბევრ რამეს ვერ ვიგებ, რა რატომ ხდება პოლიტიკაში და ვურეკავ მეგობრებს და ვეკითხები ბევრ რამეს – რა იქნა, რა ხდება, რა უნდა პოზიციას და ოპოზიციას ერთმანეთთან-მეთქი.
ყველაფერს ვადევნებ თვალს. ვინ არ იცის, რომ პუტინს ყოფილი საბჭოთა ქვეყნების კვლავ ხელში ჩაგდება სურს. ყველამ იცის აქ, რომ პუტინმა ცხინვალი წაართვა საქართველოს და ახლაც, როცა საქართველოში დაიძინებს ადამიანი საზღვრისპირა სოფლებში, შეიძლება გაიღვიძოს დილას და რუსი ჯარისკაცი დაადგეს თავზე. ეს ხომ უსამართლობაა, ყველა თავის საზღვრებში უნდა დაეტიოს“, – ამბობს ფატიჰი.
ფატიჰ მეიდანი ახლა ართვინის პროვინციის სოფელ ხოფაში მუშაობს, სკოლაში დაწყებითი კლასების მასწავლებელია. 10 წელი სოფელ მურღულში იყო მასწავლებლად, საჯარო სკოლაში ქართულ ენას ასწავლიდა არჩევით საგნად ბავშვებს.
ფატიჰ მეიდანი/ცვარიძე მოსწავლეებთან ერთად
მისი წინაპრები შავშეთის იმერხევის სოფელ ბაზგირეთიდან არიან.
ხოფა საზღვრისპირა ქალაქია და ფატიჰიც ხშირად ჩამოდის საქართველოში. გვიხსნის, რომ საქართველოში მისი ბაბუაც დადიოდა ხოლმე. საქართველოში ბევრი მეგობარი ჰყავს: თბილისშიც, ბათუმშიც. როცა მათ თურქეთში აქვთ საქმე, ფატიჰთან რჩებიან, თუ ფატიჰია საქართველოში, მათი სტუმარია.
პირველად საქართველოში თბილისს ესტუმრა 2010 წელს.
„ბედნიერი ვიყავი, ვგრძნობდი, რომ სახლში ვიყავი, ჩემს ქვეყანაში და ყველა ჩემს ენაზე საუბრობდა ირგვლივ“, – იხსენებს ფატიჰი.
თურქეთში მცხოვრები ქართველი გვიხსნის, როგორ მოახერხა ენის შენარჩუნება. გვიყვება, რომ მამა ართვინიდან სტამბოლში წავიდა სამუშაოდ ჯერ კიდევ ფატიჰის ბავშვობაში, როცა ის 5 წლის იყო. ოჯახი სტამბოლში გადასახლდა, ფატიჰიც იქ სწავლობდა სკოლაში, მაგრამ არდადეგებს ყოველთვის ართვინში, მშობლიურ სოფელში ატარებდა და სულ ქართულად უწევდა საუბარი.
„სანამ სტამბოლში გადავსახლდებოდით მხოლოდ ქართული ვიცოდი. მერე ცოტა თურქული ვისწავლე სკოლაში, მაგრამ სახლშიც, მეგობრებთანაც, სულ ქართულად ვლაპარაკობდით. მხოლოდ სკოლაში და უბნის იქით გვიწევდა თურქულად საუბარი. სტამბოლშიც ვცხოვრობდით უბანში, სადაც სულ ართვინიდან წამოსული ქართველები გვყავდნენ მეზობლად. საღამოს ვახშმად ერთმანეთთან ვიკრიბებოდით და ვსაუბრობდით ჩვენს ენაზე“, – იხსენებს ფატიჰი სტამბოლში ცხოვრების წლებს.
მისი მონათხრობის მიხედვით, ისტორიულ შავშეთში მის ბავშვობაშიც ამზადებდნენ ქართულ კერძებს, აღნიშნავდნენ ტრადიციულ დღესასწაულებს და უფრთხილდებოდნენ ფოლკლორს.
ფატიჰი გვიამბობს, რომ ქართულ ცეკვას: ხორუმს, განდაგანას და სხვებს ბავშვები ქორწილებში აკვირდებოდნენ და ასე სწავლობდნენ ძირითადად.
იხსენებს, რომ მის ბავშვობაში სოფელში ხშირად ამზადებდნენ აჭარულ კერძებს – ხავიწს, სინორს, ჰასუთას, ყველის მოხრაკულს, იგივე ბორანოს, ყორაიას, ბიშს და ზოგადად ცხიმის, რძის პროდუქტებისა და ცომეულისგან მომზადებულ კერძებს. ყველა ზემოთ ჩამოთვლილს აჭარაში დღემდე ამზადებენ.
ფატიჰ მეიდანი/ცვარიძე
„ჩემს ბავშვობაში აღვნიშნავდით შუამთობას და მარიამობას, ალბათ იცით, რომ შუამთობას მთაზე მიდის ხალხი და ზეიმს იქმან.
მარიამობასაც აგვისტოში დიდი ზეიმი იყო, ცეკვავდა, მღეროდა სოფელი. ლხინი გრძელდებოდა ერთ კვირას. მე ბავშვობაში ორ, სამდღიანი მარიამობა მახსოვს, ჩემი წინაპრები კი ერთ კვირასაც ზეიმობდნენ, ვიცი გადმოცემით“, – გვიყვება ფატიჰი.
შავშეთი მაღალმთიანი ხეობაა. ფატიჰის აღწერით ჰგავს სვანეთს და ტყეებიც აქვს ზოგან. აქ მცხოვრებლები მესაქონლეობას ეწევიან, თავს ძირითადად რძის პროდუქტებისა და ხორცის გაყიდვით ირჩენენ. სახნავ-სათესი ადგილები ბევრი არ არ აქვთ, ოჯახებს მხოლოდ თავისთვის საკმარისი ბოსტნეული მოჰყავთ: კარტოფილი, ჭარხალი, სტაფილო და სხვა. შავშეთში ჭალა ბევრია, საქონლის გამოსაკვები ზამთრის მარაგისთვის ამ ჭალებში თიბავენ ბალახს.
