ათეულობით ქალი ყოველ დილით სარფში, საქართველო-თურქეთის საზღვარს კვეთს და სამუშაოდ ქემალფაშაში გადადის. საღამოს იგივე გზის გავლა უკან – საქართველოსკენ უწევთ. ეს ქალები ცდილობენ საზღვართან ახლოს იცხოვრონ. ზოგს ბინა აქვს ნაქირავები, ზოგიც საკუთარ სახლში ცხოვრობს. მეზობელი ქვეყნის საზღვრისპირა ქალაქის მაღაზიებში დასაქმებული ქართველების პოვნა ნამდვილად არ არის რთული საქმე, მაგრამ ინტერვიუზე თითქმის ყველა უარს ამბობს. მიზეზი – არ სცალიათ. ბოლოს ერთ-ერთი ლაზი ბიჭი დამტვრეული ქართულით მთავაზობს მეგზურობას – სწორედ მისი დახმარებით ვპოულობთ რესპონდენტს, რომელიც სამუშაო საათებში ინტერვიუსთვის დროის გამონახვას ახერხებს.
ეს რესპონდენტი ოზურგეთელი ნათია ბერიძეა. ქემალფაშაში მეუღლესთან ერთად მუშაობს. რადგან ყოველდღე ოზურგეთიდან სიარული შეუძლებელი იყო, ბინა სარფში იქირავეს.
“ნათია, უთხარი, რას ფიქრობ შენს უფროსზე, როგორი უფროსი ვარ? კარგი ბიჭი ვარ ხომ მე?” – ეკითხება რიფათ ბაშარი ნათიას ქართულად, ლაზური აქცენტით. რიფათი იმ თევზის მაღაზიის მეპატრონეა, რომელშიც ნათია მუშაობს.
„ძალიან კარგი ხალხია, როცა გვჭირდება ყველაფერში გვეხმარებიან და ხელს გვიწყობენ. მეგობრები ვართ,“ – ამბობს ნათია, იღიმის, თევზის რჩევას აგრძელებს და თან თავის ისტორიას ყვება.
ნათია ბერიძე, რიფათ ბაშარი. ფოტო: მანანა ქველიაშვილი/ბათუმელები
„პირველად 13 წლის წინ წამოვედით თურქეთში სამუშაოდ. სეზონურად დავდიოდით ჩაის საკრეფად. ექვსი თვეა, რაც ქემალფაშაში დავიწყე მუშაობა. კი, საქართველოში ყოველდღე გადავდივარ, მაგრამ ძალიან რთულია, მაინც ემიგრანტი გქვია, წამოსული ვართ ოჯახიდან“, – იწყებს ნათია თავისი ამბის მოყოლას.
ნათიას ისტორიას ისმენს რიფათ ბაშარიც, მაგრამ ეს დიდ ხანს არ გრძელდება – ის ტერიტორიას ტოვებს. ცოტა ხანში კი ისევ ბრუნდება ჭიბონით ხელში და ლაზური ფოლკლორის შესრულებას იწყებს. თანდათან მუსიკის ხმაზე სხვა ადამიანებიც გროვდებიან. ნათიას დამსაქმებლის რეპერტუარიც იცვლება…
https://www.facebook.com/batumelebi/videos/276883076523838/
ნათია ბერიძე კი ერთგვარი კონცერტის ფონზე აგრძელებს თავისი ისტორიის მოყოლას: „ჩემთვის მთავარი სირთულე საზღვრის გადაკვეთაა – დილას მოდიხარ აქეთ შვიდ საათზე, საღამოს მიდიხარ დაღლილი, არაფრის თავი აღარ გაქვს. მაგრამ რა უნდა ქნა? პენსიონერები ჩვენ არ ვართ, სხვა შემოსავალი და სამუშაო ჩვენ არ გვაქვს და ხომ უნდა ვირჩინოთ თავი რაიმეთი?
კი გითხარით, კარგ ხალხთან ვმუშაობ, კარგი უფროსები მყავს, მაგრამ რომ შემეძლოს, არჩევანის საშუალება რომ იყოს, დავსაქმდებოდი ჩემს ქვეყანაში. დღიურად 30 ლარი რომ მრჩებოდეს, არც ვიყოყმანებ ისე დავტოვებ აქაურობას და წავალ საქართველოში“.
ლია ტუღუში ფოტო: მანანა ქველიაშვილი/ბათუმელები
„რობოტად ვარ გადაქცეული – დილის შვიდის ნახევარზე ვდგები და აქეთ მოვდივარ. სახლში რომ ვბრუნდები ღამის 11-ის ნახევარია. ბალიშის დანახვის მეტი არაფერი მინდა. ფიქრის დროც კი არ მაქვს. ჩემი ერთადერთი სურვილი დედაჩემის გვერდით ყოფნაა. ასაკოვანი დედა მყავს. მინდა ამ ასაკში მაინც შევუმსუბუქო ყოფა,“ – ეს ლია ტუღუშის ისტორია.
ლია ტუღუშის დამსაქმებელი ქართულად ვერ ლაპარაკობს, მაგრამ თარჯიმნის მეშვეობით გვთხოვს, რომ თუკი ლიას ჩავწერთ, მაშინ მისი „ლოკანტას“ ფასადიც გადავიღოთ – გეგმავს უფასო რეკლამის შანსი ხელიდან არ გაუშვას. აშკარაა, რომ საქართველოდან ჩასული კლიენტურა მის ბიზნესისთვის არ არის უმნიშვნელო.
ლია 49 წლისაა. თბილისში ცხოვრობდა. ეკონომიურად გაუჭირდა. უთხრეს, რომ შეეძლო ბათუმში ჩასულიყო და საზღვართან ახლოს, დაბაში მუშაობა დაეწყო. მართლაც, რამდენიმე წლის წინ ჩამოვიდა ბათუმში, ბინა დაიქირავა და ახლა ყოველდღე, ბათუმიდან ქემალფაშაში დადის სამუშაოდ.
ლია ჭურჭლის მრეცხავია. ქემალფაშაში, პატარა სასადილოში მუშაობს დილიდან საღამომდე. ზოგჯერ 12 საათიც კი უწევს მუშაობა.
„ძალიან მძიმეა ყოველდღიურად საზღვრის კვეთა. ჯერ რიგები, მერე სამუშაო, მაგრამ ესაა ჩვენი ყოფა, რა უნდა ქნა. დალაგება, დასუფთავება. საკმაოდ რთული სამუშაოს შესრულება მიწევს ყოველდღიურად. დღის მანძილზე 70 ლირას მიხდიან, დღეში 30-32 ლარი გამოდის,“ – ამბობს ლია.
ზოგჯერ ფიქრობს, რომ ყველაფერი მიატოვოს და დედასთან ერთად იცხოვროს, თუმცა იმის გამო, რომ საარსებო ფული სჭირდება, ამ ნაბიჯს ჯერ ვერ დგამს.
„არანაირად არ ვხედავ, რომ რამე შეიცვლება, ალბათ ესაა ჩემი ყოფა… თუმცა საბოლოოდ ვაპირებ ყველაფერი მივატოვო, სოფელი მაქვს, ჩემს სოფელს, ჩემს მეურნეობას მივხედავ. ალბათ რაღაც გამომივა…“ – ამბობს ის.
https://www.facebook.com/batumelebi/videos/280289649522405/
„იცით რა არის ყველაზე რთული? საბაჟო და დილით რიგი საბაჟოზე,“ – ამბობს ნონა ხორავა. ის ქემალფაშაში ერთ-ერთ კაფეში მუშაობს მიმტანად. ნონასთან ინტერვიუის ჩაწერის დროს კაფე სრულიად შეივსო სტუმრებით. ინტერვიუს დასრულების შემდეგ კი ბევრი დაინტერესდა, თუ რომელ ვებგვერდზე გამოქვეყნდებოდა მათ ქალაქში დასაქმებულ ქართველებთან ინტერვიუ.
თავად ნონას წუხილი, სხვა ქალების მსგავსად, ძირითადად, სამუშაოს სიშორეს უკავშირდება. „ყოველდღე, დილის შვიდი საათიდან საღამოს შვიდ საათამდე აქეთ [ქემალფაშაში] ვარ. დილას გადმოვდივართ, საღამოს გადავდივართ. ასე ვართ აქ მომუშავე ქალების უმრავლესობა,“ – ამბობს ის.
ნონა, ისევე როგორც ათეულობით სხვა ქალი საქართველოდან სიღარიბეს და უმუშევრობას გამოექცა.
„საქართველოში დღეს 700-800 ლარი ხელფასი უმაღლეს დამთავრებულებს არ აქვთ. აქ კიდევ უბრალო ჭურჭლის მრეცხავსაც კი შეუძლია ეს თანხა აიღოს ხელფასის სახით. საქართველოში რომ იპოვო სამსახური ჯერ ისაა რთული და მეორეც, რომც იყოს, ასეთი ხელფასი მაინც არ იქნებოდა,“ – ამბობს ნონა.
„სამსახური რომ მეპოვა ჩემს ქვეყანაში, უფრო ადვილი იქნებოდა,“ – ამბობს ლია ჯიჯავაძე. ისიც იმ კაფეში მუშაობს, სადაც ნონაა დასაქმებული. ნონას მსგავსად ისიც ყოველდღე კვეთს საზღვარს. ქალებს ყოველდღე დატვირთული სამუშაო დღე აქვთ.
ლია ჯიჯავაძე და ნონა ხორავა
ლელა ცინცაბაძე უკვე 7 წელია ქემალფაშაში მუშაობს. ადრე საჯარო მოხელე იყო, თუმცა რეორგანიზაციის შემდეგ სამსახური დაკარგა.
„საჯარო მოხელე აღარ ვარ. თან ჩემი ასაკის ადამიანისთვის რთულია საქართველოში სამსახურის შოვნა. ამ მაღაზიაში გამყიდველად ოთხი წელია ვმუშაობ. ჩემი უფროსი ქალია. არ მახსოვს რამე დამჭირვებოდა და არ დამხმარებოდა. გვერდში დგომა იციან სასწაული. ერთი ოჯახივით ვართ. საჩუქრები გინდა, კვება გინდა, ყველანაირად გვეხმარებიან დასაქმებულებს.
სამომავლოდ ბათუმში მსგავსი ანაზღაურებით რამეს თუ ვიპოვი, ალბათ გადავალ, მაგრამ ახლა არსად არ ვფიქრობ წასვლას. აქაურ სიტუაციას შევეჩვიე, ურთიერთობას შევეჩვიე, ძალიან ბევრი ადამიანი გავიცანი. მათ შორის ბათუმელები. ჩემთვის ეს მარტო სამსახური არაა. ჩემი ცხოვრების ნაწილი გახდა. ყოველ შემთხვევაში სხვაგან წასვლას და შორს მუშაობას, მირჩევნია აქ გადმოვიდე ყოველდღე,“ – ამბობს ლელა.
ლელა ცინცაბაძე
ზუსტი მონაცემი, თუ რამდენი ადამიანი გადადის ყოველდღიური სამუშაოს შესასრულებლად საქართველოდან თურქეთში, არ არსებობს.
ამავე თემაზე:
https://batumelebi.netgazeti.ge/news/140911/
