ოჯახები მსგავსი ისტორიებით სომხეთსა და საქართველოში [ფოტო-ვიდეო]

ავტორები ნელი შიშმანიანი და ანაჰიტ ჰაირაპეტიანი /4plus/

კონსულტანტი თამარ ნერგაძე /„ბათუმელები”, „ნეტგაზეთი”/ 

სოფელი ვარდენიკი, სომხეთი.

ისტორიებს ქალებზე, რომლებიც საკუთარი ნების წინააღმდეგ დააქორწინეს, სომხეთის სოფლებში ხშირად მოისმენთ. მსგავსი ამბები კაცებზე თითქოს უჩვეულოა, თუმცა ხშირად ისინიც საკუთარი ნების წინააღმდეგ ქმნიან ოჯახს.

ვარდენიკიდან სოფელ ვერინამდე მთაგორიანი გზა – რთულად სავალი 7 კილომეტრია, ვერინში დაგხვდებათ აქა-იქ გაბნეული ქვის რამდენიმე სახლი და ბორბლებზე შემდგარი ფურგონები, ნიშნად იმისა, რომ ჯერ კიდევ ცხოვრობენ ვერინში ადამიანები.

მთის ამ სოფელში წელიწადში 4, 5 თვეს ატარებენ. სოფლის მცხოვრებლებს პატარა სამყოფელში მხოლოდ აუცილებელი ნივთები და ავეჯი აქვთ – მაგიდა, სკამი, საწოლი და გაზქურა.

გზა სოფელ ვარდენიკიდან ვერინამდე.

ვაჰანი სოფელ ვარდენიკში დაიბადა 1963 წელს. 20 წლის იყო, როცა ჯარიდან დაბრუნდა და მალევე დაქორწინდა – ოჯახს საცოლე მისთვის უკვე შერჩეული ჰყავდა და უთხრეს, რომ დრო იყო დაქორწინებულიყო.

„დაქორწინება დამაძალეს” – იხსენებს ის. ვაჰანის მშობლები გოგოს მშობლებთან ხელის სათხოვნელად მივიდნენ, რაზეც უარი მიიღეს. ეს ნიშნავდა, რომ ვაჰანს თავმოყვარეობა შეელახა, რის შემდეგაც გოგოს მოტაცება გადაწყვიტა. მეორე დღეს მან მომავალი ცოლი – არეგნასი თხების წველისას, თავლაში ნახა. მანქანა გააჩერა და დაჯექიო – უთხრა.

„ხეებით და ყვავილებით გარშემორტყმულ მთებში ვცხოვრობთ და საქონელს ვუვლით,” – ამბობს არგენასი. ვაჰანი და არგენასი უკვე რამდენიმე ათეული წელია ერთად ცხოვრობენ, ხშირად მღერიან და ძველ ამბებს იხსენებენ. ჰყავთ 4 შვილი და სამი შვილიშვილი. ვაჰანი ამბობს, რომ განსაკუთრებით ბედნიერი მაშინ იყო, როცა შვილიშვილი შეეძინა – გოგო.

საუზმე მთაში – მაწონი, ნაღები და თაფლი.

ვარდენიკი სომხეთის ყველაზე დიდი სოფელია, სადაც დაახლოებით 1500 ოჯახი ცხოვრობს.

ყოველი გაზაფხულის დასასრულს სოფლის მცხოვრებლები პირუტყვს ვერინ გიუს მთაზე მიერეკებიან, სადაც 4,5 თვის განმავლობაში რჩებიან. ვაჰან და არეგნას ოგანიანები მათსავე სოფელში მცხოვრები მიშა პეტროსიანის პირუტყვსაც მწყემსავენ.

საძოვარზე მიერეკებიან ძროხებს, წველიან და ამუშავებენ რძეს. არგენასი და მიშას ცოლი –  გორახი დღეში 24 ძროხას წველიან დილა-საღამოს, დანარჩენი ძროხებისთვის კი მათი ქმრები საწველ აპარატებს იყენებენ.

სოფელ ვარდენიკიდან დაბრუნებისას 72 წლის იშხან სნდოიანს ვხვდებით.

„ჩვენს ოჯახში თვრამეტნი ვიყავით, მათ შორის 10 ბავშვი. არმიაში 3 წელი ვმსახურობდი, შემდეგ კი შინ დავბრუნდი.  იქამდე შახტშიც ვმუშაობდი და ერთხელაც, როცა სახლში მივედი, დედაჩემმა არაყი გამომიტანა, ბიძაჩემიც დაჯდა სუფრასთან და მითხრა: „დღეს შენი დღეა, ინიშნებიო”. აღმოჩნდა, რომ ბაბუაჩემს დაუნახავს სირანუში და მოსწონებია, მე ის ნანახიც არ მყავდა, არც დედას უთქვამს რამე ნიშნობაზე. ავდექი და გავყევი ჩემებს გოგოს მშობლებთან. ასე დავინიშნეთ. ორ თვეში კი დავქორწინდით”, – იხსენებს იშხანი.

იშხანის ცოლი, სირანუში აგრძელებს მოყოლას: „დავქორწინდით, მაგრამ მამაჩემი და ჩემი მამამთილი ქორწილში არ იყვნენ, არ უყვარდათ თავყრილობები. მამას არაფერი უთქვამს ჩემს დაქორწინებაზე, ყველაფერი მამამთილმა დაალაგა, ჯერ მათ სახლში წამიყვანა და შემდეგ ქორწილი გამართა. ასე იყო. ასეთი დრო იდგა. ახალგაზრდები ჩვენს პირობებზე და სურვილებზე ხმას ვერ ამოვიღებდით. ყველაფერი ჩვენი მშობლების სურვილით მოხდა.

18 წლის დავქორწინდი და რახან ოჯახში პირველი რძალი ვიყავი, ტრადიციის მიხედვით ბევრი რამ დამევალა – ოჯახის მთელი ტვირთი დამაწვა მხრებზე. ვაკეთებდი ყველაფერს, რასაც მიმითითებდნენ. ოთხი შვილი მყავს, ორი გოგო, ორიც ბიჭი, გოგოები 17 წლისანი იყვნენ, როცა სკოლის დამთავრებისთანავე დაქორწინდნენ, განათლება ვეღარ მიიღეს. ახლანდელი დრო სჯობს ძველს, ახლა სიყვარულით ქორწინდებიან, მიუხედავად ამისა, განქორწინების შემთხვევები ბევრია, ჩვენს დროს ასე არ იყო, ვინ ანგრევდა ოჯახს.

ელენა ტოროსიანი 21 წლის დაქორწინდა

„ჩემი ქმრის ოჯახი მოვიდა ჩვენთან და მომავალი მეუღლე პირველად მაშინ ვნახე. ორი შვილი მყავს, არსენი მესამე კურსზე სწავლობს, რაფი – მეხუთეზე, ჩემი ბავშვობა უკრაინასა და ვარდენიკში გავატარე”, – ამბობს ელენა. როცა შვილები პატარები ჰყავდა, ვარდენიკში დაბრუნდა და იქ დასახლდა.

ელენა ტოროსიანი შვილთან ერთად

ელენას დედამთილი, 69 წლის ასმიკ შაჰინიანი 16 წლის იყო, როცა მასზე 10 წლით უფროს კაცზე დაქორწინდა. ახლა ვარდენიკში შვილთან, რძალთან და ორ შვილიშვილთან ერთად ცხოვრობს. „ქმარი ჩემზე 13 წლით უფროსია, გადაწყვეტილებებს ოჯახში ის იღებს. ვიცხოვრებთ უკრაინაში, თუ ის მოინდომებს, ან სომხეთში დავბრუნდებით, მის ნებაზეა. მე მხოლოდ რამდენიმე საკითხზე შემიძლია საკუთარი აზრის გამოხატვა და რაღაცებში ისიც მეთანხმება, თუმცა ტრადიციული, სომხური შეხედულებები აქვს ყველაფერზე”, – ამბობს ელენე.

სოფელი თაგო, საქართველო

აქ ქალები ამბობენ, რომ ნაადრევი ქორწინება და ძალადობა ოჯახებში წარსულს ჩაბარდა. თუმცა 15, 17 წლის ასაკში დაქორწინება სოფელში გამონაკლისად არ მიიჩნევა. ბათუმიდან ხულომდე თითქმის ორსაათიანი გზაა. ხულოს ცენტრიდან თაგომდე კი საბჭოთა პერიოდისდროინდელი საბაგირო გზით გადახვალთ, რომლის სიგრძეც 1719 მეტრია. სოფელში 64 ოჯახი ცხოვრობს. როგორც თაგოელები ამბობენ, რომ არა ეს საბაგირო გზა, სოფელს ყველა მიატოვებდა – მოუხერხებელი სამანქანო გზის გავლას სოფლამდე 20- 25 წუთი სჭირდება, საბაგიროთი კი ხულოს ცენტრიდან თაგოში 8 წუთში იქნებით.

თაგოელები საბაგიროთი ხულოში მიდიან

სახლი სოფელ თაგოში

საბაგირო სოფლისთვის უმნიშვნელოვანესია. თაგოდან ხულოს საბავშვო ბაღში მიმავალი ბავშვებისთვის ერთადერთი ტრანსპორტი სწორედ საბაგიროა. საბაგიროთი გადადიან უფროსებიც ხულოს პროდუქტების მაღაზიაში თითქმის ყოველდღე, ხანდახან კი დღეში რამდენჯერმეც.

მარიკა დავლაძე და ნათესავები

16 წლის მარიკა დავლაძეს ეს-ესაა ნათესავები ესტუმრნენ, ეზოში შემწვარ კარტოფილს ერთად შეექცევიან. მარიკა 14 წლის დაინიშნა, 15-ის კი დაქორწინდა. ახლა 16 წლისაა და პირველ შვილს ელოდება. სოფელს ადვილად შეეგუა და პრეტენზიები არ აქვს.

„მინდოდა განათლება მიმეღო, მაგრამ ახლა ეს შეუძლებელია, ბავშვს ველოდები. სამომავლოდ ალბათ კერძების კეთებას ვისწავლი, შეიძლება რამე სხვა საქმეც გამომივიდეს. სამი წელი გვიყვარდა მე და ჩემს ქმარს ერთმანეთი და აი, დავქორწინდით. მას 16 და-ძმა ჰყავს. მათგან 4 ჩვენთან ერთად ცხოვრობს”, – ამბობს მარიკა.

16 წლის მარიკა დავლაძე პირველ შვილს ელოდება

მზისადარ ცეცხლაძე მეზობლებისთვის ყავას ამზადებს, დილის ყავა და საუბრები მეზობლებისთვის ტრადიციაა თაგოში. ასეთი შეკრებების დროს ქალები ძირითადად საკუთარი ოჯახზე, სოფლის ყოველდღიურ ამბებზე ყვებიან.

მზისადარს სამი შვილი ჰყავს – ორი გოგო და ერთი ბიჭი. გოგოები დედას საოჯახო საქმეებში ეხმარებიან.

თამილა ქარცივაძეც ერთ-ერთია იმ ახალგაზრდა ქალებს შორის, ვინც თაგოს დილის ყავის ტრადიციას არასდროს აკლდება. თამილას ქმარი სამუშოდ თურქეთში დადის სეზონურად. თამილა ბავშვებთან ერთად თაგოში რჩება. 17 წლის იყო, როცა დაქორწინდა, ახლა 2 შვილი ჰყავს.

თამილა ქარცივაძე 17 წლის დაქორწინდა

ყველაზე ასაკოვანი ქალი თაგოში – 100 წლის შადიე ცეცხლაძე და მისი ოჯახი

პროექტი მომზადებულია 4Plus.org-ისა და batumelebi.netgazeti.ge-ს მიერ MEC Multimedia Education Center მულტიმედია განათლების ცენტრის ფინანსური მხარდაჭერით. მასალის შინაარსი არ გამოხატავს დონორის პოზიციას.