დელფინები შავი ზღვიდან [ფოტო]

ავტორი, ფოტო: მანანა ქველიაშვილი

დელფინი ზღვის ვეშაპისებრთა ოჯახს მიეკუთვნება. შავ ზღვაში ამ ძუძუმწოვრების სამი სახეობა გვხვდება: თეთრგვერდა, ანუ ჩვეულებრივი დელფინი, შავი ზღვის აფალინა და შავი ზღვის ღორი. ეს დელფინები ენდემურ სახეობად მიიჩნევა, რაც ნიშნავს, რომ ისინი მხოლოდ შავ ზღვაში ბინადრობენ.

2016 წელს ჩატარებული კვლევის (შავი ზღვის გარემოს მონიტორინგის გაუმჯობესება – EMBLAS) მიხედვით, დელფინების გავრცელების ყველაზე პოპულარულ ადგილად შავი ზღვის სამხრეთ-აღმოსავლეთი ნაწილი და საქართველოს ტერიტორიული წყლები დასახელდა. ამ ადგილებში ორი სახეობის დელფინი ცხოვრობს – ზღვის ღორი და თეთრგვერდა დელფინი.

შავი ზღვის ეკოლოგიური მდგომარების შესახებ ჩატარებული უახლესი კვლევის თანახმად, შავ ზღვაში ჟანგბადის შემცველი წყლის ფენა მცირდება, გოგირდწყალბადის მოცულობის ფენა კი იზრდება. ზღვის უმეტესი ბინადრები – დელფინები და თევზები ჟანგბადით მდიდარ ფენაში ცხოვრობენ. როდესაც ჟანგბადის ფენა მცირდება, ეს ნიშნავს, რომ მათი საარსებო სივრცეც მცირდება. დადგენილია რომ ეს პირდაპირ კავშირშია კლიმატის ცვლილებასთან და გლობალურ დათმობასთან.

როგორც კვლევის ავტორები აღნიშნავენ, ზღვის ბინადართა საარსებო გარემოს დაცვა „არ არის მხოლოდ ჩვენი ზოგადსაკაცობრიო ვალი შავი ზღვის წინაშე, არამედ წარმოადგენს საქართველოსა და უკრაინის ევროკავშირთან ინტეგრაციის ერთ-ერთ საშუალებას“.

მას შემდეგ რაც თეთრგვერდა დელფინმა ღია ზღვაში მიმავალი გემი შეამჩნია, მისკენ გამოემართა. ცურვის დროს ჰაერში ხტებოდა, მერე ისევ წყალში ყვინთავდა და ასე დაეწია გემს. ფოტო: მანანა ქველიაშვილი/ბათუმელები

https://www.facebook.com/batumelebi/videos/697759643757099/

ფოტო: მანანა ქველიაშვილი/ბათუმელები

როდესაც დელფინები ზღვაში მიმავალ გემს „ხედავენ“, ისინი ჯერ გემისკენ მოიჩქარიან, შემდეგ კი გემს გასწრებაში ეჯიბრებიან. ისე ჩანს, თითქოს ადამიანის არ ეშინიათ. ფოტო: მანანა ქველიაშვილი/ბათუმელები

ფოტო: მანანა ქველიაშვილი/ბათუმელები

დელფინები იმდენად სწრაფად მოძრაობენ, მათი კადრში მოხელთება რთულია. ზოგჯერ კი გიმართლებს და პატარა “მფრინავი” დელფინი ხვდება ობიექტივში. ფოტო: მანანა ქველიაშვილი/ბათუმელები

შავ ზღვაში მობინადრე თეთრგვერდა დელფინი ფოტო: მანანა ქველიაშვილი/ბათუმელები

ფოტო: მანანა ქველიაშვილი/ბათუმელები

დელფინების ღია ზღვაში გადაღების შესაძლებლობა სამეცნიერო-კვლევით გემ Mare Nigrum-ზე მოხვედრისას მომეცა. გემზე მყოფი მეცნიერთა ჯგუფი შავი ზღვის ეკოლოგიურ მდგომარეობას სწავლობდა. მსგავსი შესაძლებლობა ქართველ და უკრაინელ მეცნიერებს 90-იანი წლების შემდეგ პირველად 2016 წელს მიეცათ. 2017 წლის სექტემბერში კი კვლევის მეორე ეტაპი ჩატარდა. „შავი ზღვის გარემოს მონიტორინგის გაუმჯობესება (EMBLAS II)“ ასე ჰქვია პროექტს, რომელსაც ევროკავშირი და გაეროს განვითარების პროგრამა (UNDP) აფინანსებს. პროექტის პარტნიორი საქართველოში გარემოს ეროვნული სააგენტოა.