ავტორი: ლია ლიქოკელი
გათენდა. ვზივარ და ვფიქრობ, ვის შეიძლება დაველაპარაკო. ვინ შეიძლება დამეხმაროს. ჯერ ადრეა. ჯერ ალბათ ყველას სძინავს.
მერე ვფიქრობ – უკვე მერამდენედ – დავწერო გრძელი წერილები და გავუგზავნო ადამიანებს, ვინც მიყვარს და ვუთხრა ყველაფერი, რის თქმაც პირდაპირ მიჭირს და რის მოსმენაც არ უყვართ. ცუდი ის არის, რომ ვერასოდეს იღებ ისეთ პასუხებს, როგორიც გჭირდება. თუ ელაპარაკები, ადამიანები თავს ვალდებულად გრძნობენ, გიპასუხონ და, ხშირად, უბრალოდ, დაიძვრენენ ხოლმე თავს, მარტივად, მარტივი, გაცვეთილი, ათასგზის გადაღეჭილი სიტყვებით, შინაარსი რომ დაუკარგავთ უკვე და ფორმულებად ქცეულან: „მესმის შენი, ვიცი ძნელია, ყველაფერი კარგად იქნება“. ამ დროს დგება ყველაზე სასტიკი მარტოობა. დაიძახე, იყვირე, შველა ითხოვე, მოვიდნენ, დაგხედეს, თავი გადააქნიეს და თქვეს: „ჰო, ცუდად არის, მაგრამ არ მოკვდება“. და წავიდნენ.
ან უარესი: შენი თავი განსაკუთრებული ხომ არ გგონია? ხომ არ ფიქრობ, რამე ისეთი გჭირს, რაც სხვას არ მოსვლია, სხვას არ გადაუტანია?
ვიცი, ვიცი, მაგრამ ეს ცოდნა რატომღაც არ ამსუბუქებს ტკივილს.
ჩემი აივნიდან ჭრელი ხედია: დაბალი და მაღალი, ძველი და ახალი სახლები. ჭუჭყიანი და ახალშეღებილი საცხოვრებელი და უცხოვრებელი კორპუსები. ხეები. ხეები გამწვანდნენ. სულ პირდაპირ ახალი სახლი შენდება. მრავალსართულიანი. მაღალი, წითელი ამწე დგას და აშენებს. მშვენიერია ეს ამწე. ჩემი შეყვარებულია ეს ამწე. ვზივარ და დილიდან საღამომდე ვუყურებ. ნელა მოძრაობს. ისე, თითქოს ეშინია, ჩემი ფიქრების ჯაჭვი არ გაწყვიტოს, ჩემი ნელი წესრიგი არ დაარღვიოს. უნებურად იქცა ჩემი მონოლოგების მსმენელად.
ალბათ გაიღვიძებდნენ, – ვეუბნები. გაიღვიძებდნენ ჩემი ადამიანები. მაგრამ დილაა, ყველას თავისი საქმე აქვს, ჩემთვის ვის ეცლება ახლა. მოდი, ცოტა მერე დაველაპარაკები.
მერე შუადღეა. ვის ეცლება ჩემთვის, ვამბობ მე. ამწე დგას უძრავად გაზაფხულის გრილ შუადღეში.
საღამოს მივწერ, ვამბობ მე. საღამოს ვილაპარაკებ.
ჩემი ამწე ნელ-ნელა იკარგება საღამოს ბინდში და მე ისევ არ ვლაპარაკობ.
ერთ გოგოს ვიცნობდი სტუდენტობისას. ვიცნობდი კი არა, ერთად ვსწავლობდით მთელი ოთხი წელი. თავისთვის იყო ხოლმე შებუდებული, არ ერეოდა ჯგუფურ მხიარულობებში, არც მეგობრობებში. რომელიღაც მშიშარა მღრღნელივით მიჯდებოდა აუდიტორიის კუთხეში, ჩვენს ზურგებს ამოფარებული, ლაპარაკობდა ძალიან ხმადაბლა, იცინოდა ასევე ხმადაბლა, პირზე ხელის აფარებით. თითქოს რცხვენოდა, რომ არსებობდა. ეცვა სულ ერთი და იგივე ტანსაცმელი. მაჯაზე სამაჯურგადაქექილი საათი ეკეთა და მას ვეკითხებოდით, რომელი საათი იყო, დროის გაგება თუ გვინდოდა. კიდევ, ყოველთვის ჰქონდა კევი. ყოველთვის პიტნის გემოთი. მეც ბევრჯერ მითხოვია, კევი ხომ არ გაქვს-მეთქი. ყოველთვის ჰქონდა, ყოველთვის.
ახლოს ცხოვრობდა და ლექციების შემდეგ მაშინვე სახლში გარბოდა. ერთხელ მოვხვდი იმ სახლში, ან რატომ მოვხვდი. სარდაფი იყო, ერთი უფანჯრო ოთახი, სქელი, ნესტიანი კედლებით. ობის სუნი იდგა და თაგვი კუდს ვერ მოიქნევდა, ისეთი სივიწროვე იყო. იაფად ჰქონდა ნაქირავები, თან ახლოც არის და მაწყობსო, თქვა მაშინ.
ერთ შემოდგომაზე ნელ-ნელა გაქრა. ჯერ ლექციების გაცდენა დაიწყო აქა-იქ, მერე სულ უფრო და უფრო იშვიათად მოდიოდა. ბოლოს საერთოდ შეწყვიტა სიარული. თითქმის მთელი ზამთარი არ გამოჩენილა. მერე დაბრუნდა, დაბრუნდა რა – მოვიდოდა ხოლმე, ჩამოდგებოდა დერეფანში და იმ ლექტორებს ელოდებოდა, ვის საგნებშიც გამოცდები ჰქონდა დარჩენილი. მთელი გაზაფხული გაცდენილ გამოცდებს აბარებდა. ისეთივე ჩუმი მღრღნელი იყო, ოღონდ შესამჩნევად მოსუქებული და კიდევ უფრო საშინლად ეცვა, თითქოს მეზობლის თოკიდან ჩამოეხსნა დეიდური ქვედაბოლოები და სახელდახელოდ ჩამოეფხატებინა.
იმ წელს დამთავრდა კიდეც ჩვენი სტუდენტობა. გავიფანტეთ, რამდენიმე შემოვრჩით და ვმეგობრობთ ხანდახან. ის კი დიდხანს აღარ მინახავს.
წლები გავიდა და შემთხვევით შევხვდით. შეცვლილი იყო, მხიარული, ისე გადამეხვია, გამიკვირდა კიდეც. თუ გცალია, სადმე დავსხდეთ, ვილაპარაკოთ-მეთქი, შევთავაზე. საღამო იყო, გრილი, მშვენიერი საღამო. წავედით და ცოტა წითელი ღვინო დავლიეთ. შევთვერით. ვიცინოდით, ამბებს ვიხსენებდით. მე ვიხსენებდი უფრო. მომენატრა ის წლები, რა კარგები ვიყავით, რა მშვენიერი იყო-მეთქი ყველაფერი.
რა იყო მშვენიერიო, მითხრა. და მოყოლა დაიწყო.
იჯდა და ყვებოდა, როგორ გაატარა ის მშვენიერი წლები სიმარტოვეში, ტელევიზორთან. მოდიოდა დილას, გვიყურებდა, გვისმენდა, ვერაფრით ერთვებოდა ჩვენს სიცილში და ლაპარაკში, მერე მიდიოდა სახლში, ჩართავდა ტელევიზორს, აიღებდა პულტს, გადადიოდა არხიდან არხზე და ცდილობდა, დაევიწყებინა ყველა და ყველაფერი.
ჩვენ ნელ-ნელა ვეცნობოდით და ვუახლოვდებოდით ერთმანეთს, ჩვეულებრივად, რამდენადაც გვჭირდებოდა, და როგორც შეუძლიათ ადამიანებს ასეთ სიტუაციაში, მას კი თანდათან უფრო ეშინოდა ჩვენი, იჯდა ტელევიზორთან და გადიოდა დრო.
მერე თანდათან გაუჭირდა სახლიდან გამოსვლა. თანდათან უფრო შეუძლებელი მოეჩვენა ჩვენთან მოსვლა. თუ შეამჩნიეთ საერთოდ, რომ არ დავდიოდიო. მახსოვს-მეთქი, როგორ არა. როგორ არ მახსოვს, გამიკვირდა კიდეც, ისე ბეჯითად დადიოდა მანამდე, სწავლობდა კიდეც.
და იჯდა მთელი ის ზამთარი და კროსვორდებს ავსებდა. გამოვიდოდა სახლიდან, ყიდულობდა საჭმელს და გაზეთებს, სადაც კროსვორდები იბეჭდებოდა, განსაკუთრებით – სადაც ბევრი სუდოკუ იყო. იჯდა მერე ჩართული ტელევიზორის წინ, ჭამდა გაუჩერებლად და ავსებდა ამ კროსვორდებს თავაუღებლად. კარჩაკეტილი. ბნელ, დაობებულ სახლში. გარეთ კი მიდიოდა ჩვეულებრივი ცხოვრება.
გარეთ იყო ცხოვრება და მე არ ვიყავი იქ, მივხვდი, რომ არ იყო ჩემი ადგილი იმ ცხოვრებაშიო, ყვებოდა. არ ვიცოდი არაფერი, არ მესმოდა თქვენი წესები, არ ვიცოდი, როგორ გავმხდარიყავი თქვენნაირი. და თქვენიანი. თქვენ ისე ცხოვრობდით, თითქოს თავისთავადი იყო ეს ცხოვრება, თითქოს თქვენთვის შეიქმნა სამყარო. მე კი შემთხვევით მოვხვდი, შემთხვევით შემოვაღე რომელიღაც კარი და აღმოვჩნდი აქ, სადაც საერთოდ არ იყო ჩემი ადგილი და არავინ ლაპარაკობდა ჩემს ენაზე. ვცდილობდი, ძალიან ვცდილობდი, მაგრამ ვერაფრით ვისწავლე, როგორ მელაპარაკა თქვენსავით ადვილად, როგორ ჩამეცვა, როგორ მეცინა, როგორ ვყოფილიყავი ისეთი, რომ ჩემთან გემეგობრათ, მომეყოლა ჩემი ამბები, რაც ხდებოდა ჩემს თავს, რაც მიხაროდა თუ ავად მხდიდა, მომესმინა თქვენთვისაც, და მეგრძნო, რომ მარტო არ ვარ, ვიღაცას მაინც ადარდებს, ვიღაც მაინც ამჩნევს, რომ ვარსებობო.
თქვენ კიდევ, ან დროს მეკითხებოდით, ან კევს მთხოვდით, ეგ იყო სულ, რასაც ამჩნევდით. ეგ იყო სულ, რაც ჩემგან გინდოდათ. თითქმის მთელი წელი არ მივლია და არც კი გიკითხავთ, რატომ, რა მჭირდა, რამე ხომ არ მჭირდებოდა, როგორ ვიყავი. თითქოს ადამიანი კი არა, ნივთი იყო თქვენ გვერდით მთელი ის წლები და არაფერი შეიცვლებოდა ჩემი ყოფნით თუ არ ყოფნით. არაფერი შეიცვლებოდა, თუ მოვკვდებოდი, აი, თუნდაც მოვმკვდარიყავი, ისევ ისე გააგრძელებდით ცხოვრებას, ვითომც არაფერი, და ეგ იქნებოდაო.
ყველანი მძულდითო, მითხრა. ახლაც-მეთქი? კი, ახლაცო. მეც გძულვარ-მეთქი? კი, შენცო, თქვა და გაიცინა. ეგ კი არა, არასოდეს ვპასუხობ, თუ შემთხვევით ვინმემ მკითხა, რომელი საათიაო.
იჯდა ასე ჩემ წინ, წრუპავდა ღვინოს თვალებმოჭუტული და ვძულდი. მთელი სხეულით ვიგრძენი უცებ ეს სიძულვილი. სიმარტოვე. შიში. უმწეობა. და კიდევ და კიდევ სიმარტოვე.
ჩვეულებრივად დავემშვიდობეთ ერთმანეთს. ვერ ვკითხე, რა იყო მაინც, რის გამო დაემართა ის ზამთარი. მარტო ჩვენ გამო? სიმარტოვის და გარიყულობის გამო? რა თქმა უნდა, დამნაშავე არ ვარ-მეთქი, ვფიქრობდი სახლისკენ მიმავალი. ხომ ვხედავდი, რომ რაღაც არ იყო რიგზე, მაგრამ რა შემეძლო. ზოგჯერ სიყვარულიც არ არის საკმარისი, ადგე და სხვის ცხოვრებაში ჩაერიო. ან როგორ უნდა ემეგობრო ვინმეს, თუ თვითონ არ გამოხატავს შენთან ურთიერთობის სურვილს? როგორ უნდა მიხვდე, რომ შეგიძლია უშველო? მიხვიდე, ხელი მოკიდო და შეანჯღრიო? ძალით ალაპარაკო? ეფერო? ჩემს თავს რა ვუყო, მეც ხომ მიჭირს. განა ჩემთვის ადვილი იყო მაშინ. ებრძოლა მასაც. ჩვენ ხომ გამოგვდიოდა, მეც ხომ შევძელი.
მაგრამ ზოგჯერ ძალიან მინდება, ვინმე მოვიდეს, ხელი მომკიდოს და შემანჯღრიოს. გარეთ გამათრიოს და მატაროს ქუჩებში. სადმე წამიყვანოს. მაიძულოს, ველაპარაკო. მაიძულოს, ვიცოცხლო. ასე კი არა, რომ ვწევარ და ვსუნთქავ, – ნამდვილი სიცოცხლე მოითხოვოს ჩემგან. მომთხოვოს, ვიყო ბედნიერი. მაგრძნობინოს, რომ ვჭირდები. თორემ მე აღარ შემიძლია. აღარ მყოფნის ჩემი თავი. აღარ მყოფნის ჩემი შეყვარებული წითელი ამწე, რომელიც სხვა ადამიანების ტკივილების სახლებს აშენებს.
ზოგჯერ მეჩვენება, რომ პრანჭვაა ყველაფერი. პრანჭვაა წერა, ლაპარაკი, ადამიანად ყოფნა – ყველაფერი. სიცოცხლე, როგორც კეკლუცობა. აი, რა კოხტად მადგას ტანზე ჩემი სიმარტოვე. აი, რა კარგად შევიკერე ჩემი შიშები. რა მშვენიერია ჩემი სიუშნოვე. რა კარგ ფერზეა ჩემი უნარები თუ უუნარობა. რა ყოჩაღი ვარ, როგორ ყოჩაღად ჩვეულებრივი.
როგორ ყვირიან ადამიანები, როგორ ითხოვენ შველას და როგორ სულ ერთია ჩვენთვის. რას ნიშნავს ეს ვითომ-ვითომ მეგობრობები, ვითომ-ვითომ სიყვარული, ვითომ-ვითომ სექსი, ვითომ-ვითომ შეხებები. ვითომ-ვითომ მოსმენა. მერე რა მოხდა, ეს არაფერს ნიშნავს – უბრალოდ, შევეხეთ და დავემშვიდობეთ ერთმანეთს. აი, ასეა ბუნებრივი.
როგორ ემსგავსება ზოგჯერ ცხოვრება სარეკლამო პაუზებს. ზიხარ ტელევიზორთან, არხიდან არხზე გადადიხარ, შუალედებში კი სარეკლამო ჭრასავით ერთვება სიცოცხლე. სხვა დროს არ ხარ. სხვა დროს არაფერია. და არავინ მოვა და არ გადართავს ტელევიზორს ნამდვილ ცხოვრებაზე.
ქალაქში ახალი სახლები შენდება. ადამიანები შეავსებენ ამ სახლებს, შესახლდებიან ფუტკრებივით და გამოზუზუნდებიან ხოლმე ყოველდღე. იცხოვრებენ, იქნებიან. დაწერენ გრძელ წერილებს და არ გაგზავნიან. მოუსმენენ და იტყვიან: მესმის შენი, ვიცი ძნელია, ეგ არაფერი, ყველაფერი კარგად იქნება. გაივსება ამ სიტყვებით ეს ახალი სახლები. გამოიტენება უამრავი ტირილით და ყველაფერი კარგად იქნება. ზოგჯერ მოვლენ, დაგხედავენ. არ მოკვდებიო, გეტყვიან. და შენც არ მოკვდები.
მერე რა მოხდა, ყველა ასეა. დიდი ამბავი.
_____________
გამოქვეყნდა ჟურნალ „ბათუმელებში“
მთავარ ფოტოზე: ლია ლიქოკელი. შოთა გუჯაბიძის ფოტო
