მთავარი,სიახლეები

ჩიტი გამოფრინდება

13.06.2017 • 11137
ჩიტი გამოფრინდება

ავტორი: ლია ლიქოკელი

ჩვენ უკვე ფოტოაპარატი გვაქვს. ზაფხულის მზიან დღეებში ჩავმწკრივდებით ჩვენი ეზოს ვარდებთან და ფოტოებს ვიღებთ. ცუდი ფოტოები გამოდის: საოჯახო ფოტოალბომი ნელ-ნელა ივსება ბუნდოვანი, ცუდად განათებული, მოქცეული სახეებით. ეს სახეები ცოტა არ იყოს, უხერხულად იღიმებიან, ობიექტივს მიუჩვეველი, დამფრთხალი სახეები. ლაქებივით ჩანს უკან ფონზე მკრთალი წითელი ვარდები. მე მგონია, რომ ეს შესანიშნავია. სულაც არ ვიცი, რომ უკეთესი ფოტოების გადაღება შეიძლება და ჩემი საყვარელი საქმიანობა ამ ალბომების თვალიერებაა. დიდი ამბავია ფოტოაპარატი.

ფოტოაპარატის მთავარი მფლობელი და განმკარგავი მამაჩემია. გამაფრთხილეს, რომ აპარატის გახსნა არ შეიძლება. მასში ფირი დევს და თუ სინათლე მოხვდება, ფირი გაფუჭდება. როცა ფირი არ დევს, ვხსნი და ვკეტავ. ფირის ჩადების თუ ამოღების პროცესსაც მთელი ოჯახი ვესწრებით, თვალდაცეცებულები შევცქერით მე და ჩემი პატარა ძმა. მაგრამ ვერ ვისვენებ, ეს არ მყოფნის: საშინლად მაინტერესებს როგორია, როცა ფირი გაჭიმულია, ფოტოდან ფოტომდე, ახალი კადრის დაფიქსირების მომენტში.

და რა თქმა უნდა, ერთ დღეს გავხსენი. ვიცოდი, რომ არ უნდა მექნა. ვიცოდი, რომ დანაშაულს ჩავდიოდი. ვიცოდი, რომ ფირი გაფუჭდებოდა. მაგრამ უნდა მენახა.

გავხსენი ფოტოაპარატი ხელების კანკალით და სწრაფადვე დავხურე.

ფირი გაფუჭდა. მთელი ფირი. ყველა კადრი დაიკარგა. ფოტოალბომში დარჩა ცარიელი ადგილი – ერთი გამოტოვებული ზაფხულის თვე.

დანაშაული არ ვაღიარე და ჩემს ძმას დაბრალდა. დიდად არ უმართლებია თავი, ასე იცოდა – თუ წაეჩხუბებოდი, უბრალოდ თვალები გაებერებოდა ხოლმე. ვერასოდეს მიხვდებოდი, დამნაშავეობის გამო ეტირებოდა თუ უდანაშაულობის უმწეობის გამო.

მაშინვე ვიეჭვე, იქნებ მანაც გახსნა ფოტოაპარატი. იქნებ საერთოდაც ჩემამდე გახსნა. იქნებ ფირი უკვე გაფუჭებული იყო, მე რომ ვნახე.

არაფერი მიკითხავს, და ვიფიქრე, რომ მე და ჩემს ძმას გვაქვს რაღაც საერთო. რაღაც ძალიან მნიშვნელოვანი, დამალული საერთო, უხმო და გაუმჟღავნებელი. ჩუმი შეთქმულება უფროსების ძალაუფლების წინააღმდეგ. და ის, რომ ამაზე ხმამაღლა არ ვლაპარაკობთ, უფრო მნიშვნელოვანს და ამაღლებულს ხდის ამ შეთქმულებას, უფრო მნიშვნელოვანი და საშიში ჩანს თვითონ ისიც, რასაც ავუმხედრდით – ის წესრიგი. წინასწარ განსაზღვრული კანონიკური მოქმედებების ერთობლიობა, რომელიც ქმნის და განსაზღვრავს ჩვენს ცხოვრებას.

ეს ის დროა, როცა მე ხშირად წარმოვიდგენ ხოლმე, რომ სინამდვილეში ჩემი მშობლების შვილი არ ვარ. იქნებ ნაშვილები ვარ. და ეს კი არ მზაფრავს – უკვე აღარ – მსიამოვნებს. გადავირბენ ხოლმე ეზოს, გადავძვრები ღობეზე, რომლის იქითაც პატარა ხევი ჩამოდის და მერე მინდორი და ტყე იწყება. ჩამოვჯდები ამ ხევის პირას, მეზობლების გადმოყრილი მთელი ნაგავი ჩემს ეზოსთან რომ ჩამოუქუჩებია, დავჩერებივარ რომელიმე დაფლეთილ ჩუსტს ან ყელგადაჭრილ რეზინის ჩექმას და ვფიქრობ, რომ ნაშვილები ვარ. ალბათ ჩემმა ნამდვილმა დედამ მიმატოვა. სავარაუდოდ, უკანონო შვილი უნდა ვიყო. როგორც აქ ამბობენ ხოლმე, ნაბიჭვარი.

დიახაც, შემიძლია გავხსნა ფოტოაპარატი. დიახაც, მაქვს უფლება, ვიხულიგნო. მე ხომ ნაბიჭვარი ვარ. ისინი ხომ მატყუებენ. საერთოდ, რა უფლება აქვთ, მიმითითონ, როგორ მოვიქცე. რატომ უნდა დავალაგო ჩემი ოთახი? რატომ უნდა ვისწავლო გაკვეთილები? რატომ უნდა მივმართო ბიძაჩემს თქვენობით, თანაც სინამდვილეში ხომ ტყუილი ბიძა გამოდის?

უცნაური ამ ფიქრში არაფერია, სულაც პირიქით. ვფიქრობ, მხოლოდ კარგად მოქცევისა და მეცადინეობისგან თავის დაძვრენის მცდელობა არ არის. ეს აუცილებელი საფეხურია სინამდვილესთან მორგების გზაზე. მე უნდა გავარკვიო, იმ სამყაროს კანონიკური და ლეგიტიმური შვილი ვარ თუ არა, რომელშიც დავიბადე და ვცხოვრობ, ამისთვის კი კითხვები უნდა დავსვა.

თუმცა რატომღაც ისე ხდება, რომ ეს კითხვები არასოდეს მთავრდება. შეიძლება ისე გაიაროს სიცოცხლემ, ვერასოდეს იგრძნო თავი შვილად. მაგრამ ამას მერე მივხვდები. მაშინ, როცა გაბმული რიტუალების ბურუსად იქცევა ცხოვრება.

რომელი კადრები გამოტოვა ჩემმა გაფუჭებულმა ფირმა? რა დარჩა გაუმჟღავნებელი? ჩემი კანონის მიხედვით, ყველაფერი, რასაც სინათლე დაეცემა, რჩება, შეგიძლია ამოახვიო და გაამჟღავნო. მაგალითად, ერთი ასეთი ამბავი:

ეს არის ერთ-ერთი პირველი ცხადი მოგონება შორი, ძალიან შორი ბავშვობიდან, როცა დავდიოდი საბავშვო ბაღში და შუადღეებზე ჯერ კიდევ მაძინებდნენ.

არ მიყვარდა დაძინება და არავის უყვარდა ბაღში დაძინება. ყველას ერთად გვაწვენდნენ ერთ დიდ, საავადმყოფოს პალატასავით ოთახში, თეთრი კედლებით და დიდ ფანჯრებზე თხელი, ჭუჭყიანი ფარდებით. დაგვაწვენდნენ, გვიბრძანებდნენ, დაიძინეთო და გვტოვებდნენ. ჩვენ ჯერ გავირინდებოდით, მერე ნელ-ნელა ამოვაძვრენდით მკლავებს საბნებიდან, ლაპარაკს ვიწყებდით, ჯერ ხმადაბლა, საწოლის მეზობელთან გადაჩურჩულებით, მერე თანდათან ავუწევდით ხმას, ავთამაშდებოდით და ცვიოდა აქეთ-იქით ჩვენი უშნოდ შეკერილი თეთრი ბალიშები. ხმაური გასცდებოდა ოთახის კედლებს და შემოვიდოდა რომელიმე აღმზრდელი, შედარებით ახალგაზრდა, და მსუბუქად დაგვიცაცხანებდა, დაიძინეთო. არ გაჭრიდა და მერე ვინმე უფრო გამოცდილი შემოდიოდა, ჩამოგვივლიდა სათითაოდ, გადაგვხდიდა საბნებს და მოგვტყეპდა, როგორც თვითონ ამბობდა ხოლმე, კარგად მოგვცხებდა ტაკოზე, სათითაოდ დაგვიწითლებდა უკანალებს. ასე ვიძინებდით კიდევ ერთი მიტყეპის შიშით.

ერთხელ სოფელში ვიღაც მოკვდა. ყველამ გავიგეთ, რომ ვიღაც მოკვდა. მკვდარი იყო სავარაუდოდ კაცი, და ალბათ ახალგაზრდა, რადგან ყველა ლაპარაკობდა ამაზე. ლაპარაკობდნენ ჩვენს სახლებში დედები და მამები, ლაპარაკობდნენ ბაღში აღმზრდელ-მასწავლებლები. და ბავშვებიც ამბობდნენ ამ სიტყვას: მოკვდა.

მკვდარი უნდა დაიმარხოს და დადგა მისი დამარხვის დღე. იდგა შუა კვირა და მთელი სოფლის ბავშვები ვიყავით საბავშვო ბაღში, დედები და მამები კი მკვდრის გასაცილებლად წავიდნენ. სოფლის მთავარი გზა, სასაფლაოსკენ მიმავალი, გადიოდა საბავშვო ბაღის შენობის წინ. ახლოს იყო მკვდრის სახლიც.

გამოასვენეს შუადღისას. ზუსტად იმ დროს, როცა ბავშვებს სძინავთ. მახსოვს, როგორ შემოცვივდნენ ქალები ჩვენს პალატა-საძინებელში, როგორ გვაღვიძებდნენ. როგორ ვერ გააღვიძეს რამდენიმე შედარებით უფრო პატარა ბავშვი და მძინარეები წამოსვეს საწოლებში, მიაყუდეს ბალიშებზე, თვალდახუჭულები და უშფოთველად მფშვინავები.

და გვაღვიძებდნენ იმიტომ, რომ როცა მკვდარს მიასვენებენ, არ შეიძლება ვინმეს ეძინოს ამ დროს. არ შეიძლება ვინმე იწვეს და ასე უბრალოდ ეძინოს. შეიძლება მკვდარმა თან გაიყოლოს ის, ვინც არ გააცილა, ვინც არ იყო ფხიზლად, ვინც არ იყო სიცოცხლეში წამომდგარი; თან გაიყოლოს სიკვდილის გზაზე, ვინც მასავით იწვა თვალდახუჭული მისი გამგზავრების დროს. ამიტომაც უნდა წამოვდგეთ, ფეხზე დავდგეთ, არ ვაწყენინოთ, რომ შური არ იძიოს ჩვენზე.

და ვისხედით საწოლებში და შემოდიოდა მზე და იდგა ოთახში თეთრი, უჩვეულო ხმაური. მე ძლივს ვახელდი თვალებს და შემოდიოდა მზე ოთახში და ხეების ჩრდილები ირწეოდნენ ნახევრად გადაწეულ ფარდებზე. შემოდიოდა რაღაცნაირად ძალიან ყვითელი მზე და ალბათ იყო შემოდგომა, ჩრდილებიც ამიტომ ჩანდა ასეთი ყვითელი. და დავინახე ხალხი. დავინახე, როგორ მოდიოდნენ დამწკრივებულები. როგორ მიირწეოდა გრძელი, თეთრგადაფარებული კუბო მათ თავებზე დიდი, დაღლილი ფრინველივით.

ჩვენ კი ვისხედით საწოლებში. ყველას შვილები და არავის შვილები.

და ვზივარ დღეს ყველას შვილი და არავის შვილი, მე, ნაბიჭვარი, და არ ვიცი, როდის უფრო დამნაშავე ვარ, როცა ფირს ვაფუჭებ, თუ როცა რუდუნებით ვავსებ ამ საერთო ოჯახურ ალბომს. როდის ვარ დამნაშავე: როცა გავრბივარ, თუ როცა ვრჩები.

იქნებ ჩავთვალო, რომ, უბრალოდ, საერთოდ არ არსებობდნენ ჩემი მშობლები.

ზოგჯერ გირჩევნია იფიქრო, რომ კულტურა, რომელშიც ცხოვრობ, დედა კი არა, დედინაცვალია შენი, მამა კი არა, მამინაცვალია. ასეთი თვალთმაქცობა გჭირდება, რადგან დედას ვერ უარყოფ, გეშინია. მას შეუძლია საბანი გადაგხადოს და მოგცხოს. სად უნდა წახვიდე, რას უნდა შეაფარო თავი? სად არის შენი ადგილი? თუ ძალაუფლებას კანონიკურობას გამოაცლი, უფრო უმტკივნეულოა შეეწინააღმდეგო, კითხვები დაუსვა და პასუხი მოსთხოვო, მისგან გათავისუფლების შანსი გიჩნდება. თავს ნაკლებად დამნაშავედ იგრძნობ გაქცევისა და შენი უკანონო სურვილების გამო. იქნებ როგორმე მოხდეს სასწაული და ამ უძღები შვილის კომპლექსისგან გათავისუფლდე, გააღწიო ამ უთავბოლო წრიდან, რომელშიც გარბიხარ იმიტომ, რომ არაფერი გამოგივიდეს და უკან დაბრუნებული შეგიწყნარონ, მოწყალედ მიგიღონ, რადგან სწორედ ასე განმტკიცდება მამების ძალაუფლება.

როგორც წესი, მერე შენ ხდები მამა. შენ ხდები დედა. და ყველაფერი ისევ წესრიგშია.

ზოგჯერ ჩვენ ვცხოვრობთ სოფელში, სადაც ცოტა ბავშვია და ბევრი მკვდარი.

ჩვენ ვსხედვართ საწოლებში.

თვალდაბლეტილები ვსხედვართ საწოლებში და ვუსმენთ, როგორ მიასვენებენ მკვდარს. შავი ჩიტებივით გადაიფრენენ ჩვენს თავზე მგლოვიარე ქალები და კაცები. შავი ჩიტებივით დაფრინავენ ჩვენს თავზე ჩვენი მგლოვიარე დედები და მამები, ისინი, რომლებმაც ვერაფრით დამარხეს თავიანთი მკვდრები; რომლებიც საუკუნეებია, ვიღაცას მიასვენებენ სასაფლაოზე, და არ სცალიათ შვილებისთვის, არ სცალიათ, ისინი გაზარდონ სიცოცხლისთვის, და არც შეუძლიათ, რადგან თავადაც ასე გაიზარდნენ, და ვალი უნდა მოიხადონ და შვილებიც ისე გაზარდონ, რომ როცა პროცესიას ვინმე გამოაკლდება, მათ ჩაანაცვლონ, ჩადგნენ და დაიკავონ კუთვნილი, წინასწარ განსაზღვრული ადგილი. და ბოლოს ყველანი მოვგროვდეთ იქ, დასასრულში, რომელიც ყველას გვაერთიანებს, ჩვენ _ სიკვდილის შიშით საწოლებში წამომსხდრები თუ საოჯახო ფოტოალბომებში დამწკრივებულები, გახუნებული ღიმილებით, მკრთალი წითელი ვარდების ფონზე.

იქნებ კარგია ასე. და იქნებ კარგად ვიყოთ ჩვენც. ჩადგები მწკრივში და იტირებ, როგორც წესია.

მაგრამ არასოდეს ვიცი, რატომ ვტირი: დამნაშავეობისა თუ უდანაშაულობის უმწეობის გამო.

არასოდეს ვიცი, როგორ უნდა გახდეს ეს ცხოვრება ჩემი. და თუ გავიქცევი, თუ გათავისუფლებას მოვინდომებ, – შევძლებ, გამომივა, და უკან არ დავბრუნდები მუხლებგადატყავებული, მონანიების სიტყვებით: მაპატიე, მამა. მე ფოტოაპარატი გავხსენი.

შოთა გუჯაბიძის ფოტო

[highlight color=”red”]გამოქვეყნდა ჟურნალ „ბათუმელების“ მარტის ნომერში. [/highlight]

 

გადაბეჭდვის წესი