„დიდი ხანი დამჭირდა იმის გასააზრებლად, რა პროფესიაში ვიყავი. თეატრში მუშაობის ალბათ მეექვსე წელს მივხვდი, რომ სცენაზე უნდა დავრჩენილიყავი“, – ამბობს დათო ჯაყელი. პოპულარული ქართული სერიალების – „ხელოვნური სუნთქვისა“ და „ჩემი ცოლის დაქალების“ შემდეგ, მსახიობი გასტროლებისთვის ემზადება. ბათუმის „ახალი სცენა“ პოლონეთსა და ლიტვაში ორი სპექტაკლით მიდის. დავით ჯაყელმა თეატრის გასტროლებსა და თავის შემოქმედებით ცხოვრებაზე „ბათუმელებთან“ ისაუბრა.
როგორც ვიცი, 24 თებერვალს აპირებთ გასტროლებზე წასვლას, პირველად მიდიხართ ამ ქვეყნებში?
კი, პირველად გაგვაქვს და, ზოგადად, ბათუმის თეატრი ასე ხანგრძლივად პირველად გადის გასტროლზე. ორი კვირა და 15 დღე გამოგვდის ფაქტობრივად. მანამდეც იყო გასტროლები თურქეთში, მოლდოვაში, ორჯერ – უკრაინაში, მაგრამ ასეთი მასშტაბით მაინც პირველია. ორი სპექტაკლით გავდივართ: „სინდრომი“ და „რამდენი დემონიც გნებავთ“, რომელიც არის პოლონელი რეჟისორის დადგმული, ხოლო „სინდრომი“ – ჩვენი სამხატვრო ხელმძღვანელის, ანდრო ენუქიძის სპექტაკლია.
რა არის ამ სპექტაკლების მთავარი სათქმელი?
მე ვთამაშობ მხოლოდ „სინდრომში“, ზედაპირულად რომ ვთქვა, თემა ეხება ჩვენს ქართულ პოლიტიკურ რეალობას.
როგორია ქართული პოლიტიკური რეალობა თქვენი აზრით?
მარტივად რომ ვთქვა, სკამისთვის, ძალაუფლებისთვის ბრძოლას ეხება სპექტაკლი, რომ მაინც და მაინც უსაფრთხოდ ვერ არის ადამიანი ჩვენს ქვეყანაში და, ზოგადად, მსოფლიოში, მუდმივი მეთვალყურეობის ქვეშ იმყოფება ვიღაცების მხრიდან. სათქმელი სპექტაკლში ჩანს და უფრო გამძაფრება ამ თემის ამ წუთში არ მინდა. ამასთან, სპექტაკლი ხალხური სამხმოვანებით არის გაფორმებული და მე მგონი კარგი სანახავი, სასიამოვნო მოსასმენიც იქნება.
სულ არის კრიტიკა იმაზე, რომ ქართული თეატრი ვერ გახდა თანამედროვე, ვერ მოერგო თანამედროვე მაყურებელს, თქვენ როგორც მსახიობი, როგორ ფიქრობთ, რამდენად პასუხობს თეატრი თანამედროვე გამოწვევებს?
ეს ალბათ იმიტომ, რომ თეატრი, ზოგადად, სხვა ფუნქციას ატარებს, დღეს ეს უკან არის გადაწეული.
რა ფუნქციას გულისხმობთ?
ზოგადსაგანმანათლებლო ფუნქციას, რაღაც პრობლემებზე მოლაპარაკე უნდა იყოს თეატრი და მამხილებელი, საზოგადოებრივ აზრზე გავლენას უნდა ახდენდეს. დღეს კი მაყურებელი რატომღაც დაინტერესებული არ არის ჩვენი შემოქმედებით, ძალიან რთულად მოგვყავს მაყურებელი. ნახეთ რა პატარა თეატრია [ახალი სცენა] და ზოგჯერ ამასაც კი ვერ ვავსებთ.
ვერ ვიტყვი, რომ თეატრი რეპერტუარის სიმწირეს განიცდის, რადგან, ფაქტობრივად, ყოველი თვის ბოლოს გვაქვს ახალი სპექტაკლი. ხარისხზე შეგვიძლია ვიდავოთ და ეს ჩვენი პრობლემაა, მაგრამ მგონი პრობლემა იმაშია, რომ თეატრი გახდა არამოდური ან არააქტუალური ჩვენი ქალაქისთვის. მოდური როგორ უნდა გავხადოთ, არ ვიცი. ალბათ მეტი პიარი სჭირდება. ეს შეიძლება იყოს თეატრის და საზოგადოების ბრალიც. ბათუმელ ახალგაზრდობას ან თუნდაც შუახნის ხალხს ურჩევნია რესტორანში დახარჯოს ბილეთის ფული, ვიდრე თეატრში მოვიდეს და რაღაც ინფორმაცია მიიღოს.
ანუ კულტურის ნაწილი აღარ არის თეატრი?
ნაწილობრივ კი. არც იმას გამოვრიცხავ, რომ თეატრი მაყურებელს ვერ აწვდის იმას, რაც მას სჭირდება და აინტერესებს რეალურად.
თქვენ თეატრში დიდი ხანია თამაშობთ, თუმცა პოპულარული მაინც სერიალიდან გახდით, ვგულისხმობ “ხელოვნურ სუნთქვას”.
აქ მარტივი რამ ხდება, ტელევიზორს უყურებს ყველა. ჩემზე რომ არ ვისაუბრო, ნინო კასრაძის მაგალითითაც შეიძლება ვთქვათ, რომ სერიალ „ჩემი ცოლის დაქალებამდე“ მას ვიწრო წრე თუ იცნობდა, არადა წლებია რუსთაველის თეატრის პრიმა მსახიობია. ეს ახლავს ტელევიზიას და ნაწილობრივ ამის ბრალიც არის, რომ ამ გამოწვევებმა ჩაყლაპა თეატრი, მაგრამ ევროპაში რატომ არაა ასე? იქ ხომ დღემდე პოპულარულია თეატრი. არ ვიცი, შეიძლება უფრო ნაკითხია იქ ხალხი და უფრო მეტად ესმით თეატრის მნიშვნელობა.
კინოზეც ასე ამბობდნენ, რომ ხალხი აღარ უყურებდა კინოს დიდ ეკრანზე, მაგრამ ტენდენცია იცვლება.
კი ბატონო, მაგრამ თეატრი ჯერ კიდევ ერთ ადგილზე დგას.
იმიტომ ხომ არა, რომ თეატრი სათანადო რეაგირებას ვერ ახდენს ისეთ თემებზე, რაზეც აქვს მგრძნობელობა საზოგადოებას, მაგალითად, ოჯახში ძალადობაზე, საზოგადოებაში არსებულ სტიგმებზე და ა.შ?
ჩვენი ერთ-ერთი სპექტაკლი „ბოლო გაჩერება“, სწორედ ძალადობაზე და ადამიანის ჩაგვრაზეა აქცენტირებული, საკმაოდ პოპულარული იყო და მეტი მაყურებელიც ჰყავდა. ჩვენც ზუსტად ვიცოდით, რისი თქმა გვინდოდა ამ სპექტაკლით და ამიტომაც მიაღწია მიზანს.
„ხელოვნური სუნთქვა“ და „ჩემი ცოლის დაქალები“ თქვენი პირველი როლები იყო კინოში, სატელევიზიო სერიალში?
პირველი არ იყო. ჩემი მეგობარი სალომე საღარაძე აკეთებდა საკურსო და სადიპლომო ნამუშევრებს და ის იყო ჩემი პირველი მუშაობა კამერასთან. რაღაც მასშტაბური არ გაგვიკეთებია, რა თქმა უნდა. უფრო მასშტაბური პროექტი „უნივერსალ ფიქჩერსის“ და რუსული კინოს ერთობლივი ფილმი იყო – „ახლობელი მტერი“ – ასე ერქვა. 2007 წელს გადაიღეს და იქ მომიწია ეპიზოდური როლის შესრულება.
დათო ჯაყელი, მსახიობი
ფოტო: თორნიკე თავაძე
სად უფრო საინტერესოა თქვენთვის მუშაობა, თეატრში თუ კინოში?
თეატრი, სცენა, უფრო მეტ გამომსახველობას ითხოვს. საერთო ჯამში, ყველა როლი რაღაც კვალს ტოვებს და მაინც შენგან მომდინარეობს. როცა გადაღლის მომენტი გეწყება, შემოქმედებითი შიმშილი აუცილებელია იმისთვის, რომ შენი შექმნილი პერსონაჟი იყოს დამატყვევებელი. როცა მიწყობილად მუშაობ, ტვინი იღლება, ამიტომ პაუზის აღება ყოველთვის საჭიროა.
ახლა კინოში პაუზა გაქვთ, თუ არის ახალი შემოთავაზებები?
ასე ვერ ვიტყოდი. სერიალის სცენარისტებისგან პირობა მაქვს მიღებული, რომ ეს ასე არ არის. „ჩემი ცოლის დაქალებიდანაც“ იყო რაღაც შემოთავაზება, მაგრამ რაღაცებზე შევიკავე მეც თავი. ფინანსურ არა, უფრო ტექნიკურ მხარეზე იყო საუბარი, შემდეგ „ხელოვნური სუნთქვა“ ისევ დადგა დღის წესრიგში და მაინც და მაინც ორ სერიალზე ერთად მუშაობა არ მინდოდა. თეატრში, სამწუხაროდ, ისეთ ხელფასს არ გვიხდიან, უზრუნველყოფილი რომ იყო, ამიტომ ამ კუთხითაც საინტერესოა ჩემთვის სერიალი და განსხვავებული სპეციფიკის მხრივაც.
ახალგაზრდები არ დადიან თეატრშიო ამბობთ, თქვენ დადიოდით ადრე თეატრში?
არ დავდიოდი. ამ სფეროში შემთხვევით მოხვდი. არასდროს მიფიქრია, რომ მსახიობი ვიქნებოდი. იმ პერიოდში, როცა ძალიან მიჭირდა ყველა მიმართულებით, რაღაც კვალი მინახა ღმერთმა. სკოლის დამთავრების შემდეგ კოლეჯში ჩავაბარე საბაჟო სამართალი თუ რაღაც ამ მიმართულებით. მაშინ მოდაში იყო დიპლომი და ამიტომ. ჩემი მეგობარი ლაშა კონცელიძე, რომელიც ახლა ჩემი ცოლის ძმაა, სწავლობდა ბათუმის ხელოვნების ინსტიტუტში, რომელიც ახალი გახსნილი იყო ბათუმში და ერთხელ გავყევი ლექციაზე, მერაბ ლებანიძის ლექცია ჰქონდათ მსახიობის ოსტატობაზე და იქ მიხვდი, რომ მომწონდა ეს საქმე, რაღაც მარტივად მომეჩვენა ყველაფერი. მერე დავახლოვდი ამ ადამიანებთან და ჩავაბარე იმ მიზნით, რომ ერთი დიპლომით მეტი მექნებოდა და თან გავერთობოდი.
როგორი იყო პირველი როლი?
მე მოვხვდი ლევან მირცხულავას ჯგუფში, რომელიც ითვლებოდა ერთ-ერთ თვალსაჩინო პედაგოგად და მასთან მოხვედრა იყო პრესტიჟი. გამოცდაზე კი მივედი ტუტუცურად, მოუმზადებელი – არც ლექსი, არც პროზა ზეპირად არ ვიცოდი, მაგრამ ისე მოხდა, რომ მაინც უმაღლესი ქულებით გამოვედი. ეტიუდი გამომივიდა კარგად. ერთი წასვლა წავედი კიდეც ინსტიტუტიდან, რადგან მივხვდი, რომ შარში ვიყავი, ძალიან მძიმე რეჟიმი ჰქონდათ მსახიობებს, დილიდან საღამომდე მშიერ-მწყურვალი მუშაობდი რეპეტიციებზე, მე კი ამისთვის მზად არ ვიყავი, მაგრამ მირცხულავამ სახლში მომაკითხა და დამაბრუნა. მისი დამსახურებაა, რომ დღეს ისევ მსახიობი ვარ.
პირველივე კურსზე ლევან მირცხულავამ მე და მამუკა მანჯგალაძე გვათამაშა ძალიან დიდ სპექტაკლში – „ბილოქსური ბლუზი“. ამ სპექტაკლმა იმდენად დამსტრესა, ისე მეშინოდა სცენაზე გასვლა, გულის რევამდე მივდიოდი. დიდი ხანი დამჭირდა იმის გასააზრებლად, რა პროფესიაში ვიყავი და რამდენად მნიშვნელოვანი იყო. თეატრში მუშაობის ალბათ მეექვსე წელს მივხვდი, რას ვაკეთებდი. გიორგი თავაძის თეატრში მოსვლის შემდეგ, თეატრი აბსოლუტურად შეიცვალა, სისხლის გაშრობამდე ვმუშაობდით და ამ რეჟიმმა მიმაჩვია შრომისმოყვარეობასა და პასუხისმგებლობას საქმის მიმართ.
რომელ რეჟისორთან გინდათ მუშაობა?
რობიკო სტურუასთან და თემურ ჩხეიძესთან. ვფიქრობ, მათ მთელი ექოპა შექმნეს და ვიმუშავედი მათთან. რაც შეეხება როლს, „დონ კიხოტს“ ვითამაშებდი სიამოვნებით. რატომ მომწონს? უცნაური კაცია, ჩემნაირია რაღაც.
დავით ჯაყელი, ბათუმის დრამატული თეატრის მსახიობი:
ფოტო: თორნიკე თავაძე
