კვირის ამბები,მთავარი,სიახლეები

თურმანიძეების მომღერალმა ოჯახმა 20 ძველი მერისული სიმღერა აღადგინა

23.10.2016 • 3422
თურმანიძეების მომღერალმა ოჯახმა 20 ძველი მერისული სიმღერა აღადგინა

ქედის მუნიციპალიტეტის სოფელ მერისში მცხოვრებ თურმანიძეების ოჯახს მსოფლიოს სხვადასხვა ქვეყანაში მცხოვრები არაერთი ეთნომუსიკოსი იცნობს. ოჯახი ადგილობრივ მერისულ ფოლკლორს მღერის და სცენაზე სამი თაობით წარსდგება. თურმანიძეების მომღერალმა ოჯახმა წელს გამართულ ფოლკლორის ეროვნულ ფესტივალზე „ოჯახის“ ნომინაციაში ლაურეატის წოდება მოიპოვა.

სოფელ მერისში მცხოვრებმა თურმანიძეების ოჯახმა სახელი ძველი მერისული სიმღერების შესრულებით გაითქვა. ოჯახის შვიდი წევრიდან სცენაზე მერისულ ფოლკლორს, ძირითადად, ოთხი წევრი ასრულებს. ფოლკლორულ ფესტივალებსა თუ სიმპოზიუმებზე მაყურებლის წინაშე ოჯახის უხუცესი წევრი, 82 წლის ამირან თურმანიძე შვილთან, ჯემალთან და შვილიშვილებთან, რევაზთან და ბესოსთან ერთად გამოდის. როგორც ოჯახის წევრები გვიყვებიან, მათთვის ხალხური სიმღერების საშემსრულებლო მანერა თუ ტრადიცია ამირან თურმანიძის მამას, რევაზ თურმანიძეს უსწავლებია, რომელიც ლოტბარი და რამდენიმე ანსამბლის ხელმძღვანელი ყოფილა. თურმანიძეების ოჯახში ქართულ ფოლკლორს ოჯახის უმცროსი წევრი, 12 წლის ხატიაც მღერის, მაგრამ ხატია მაყურებლის წინაშე ოფიციალურად ჯერ არ წარმსდგარა.

„შეიძლება ითქვას, ავთენტური სახით ფოლკლორის შესრულება ჩვენი ოჯახის ტრადიციაცაა. ძველ მერისულ სიმღერებს ჯერ კიდევ ბაბუაჩემის მამა რევაზ თურმანიძე მღეროდა. ლოტბარი იყო და სოფელ მერისსა თუ ბათუმში ანსამბლებს ხელმძღვანელობდა, ამავდროულად ფოლკლორს მომავალ თაობას სკოლაშიც ასწავლიდა. დიდი ბაბუის გარდაცვალების შემდეგ, სალოტბარო საქმიანობა ჩემმა ბაბუამ, ამირან თურმანიძემ გააგრძელა. ფოლკლორი ჩვენი ოჯახის ტრადიციად იქცა, მამაჩემი მერისულ ანსამბლ „მოყვარეს“ სამხატვრო ხელმძღვანელია.

ბაბუ ოჯახში ხშირად მღეროდა, ძველი სიმღერებს ბავშვებსაც გვასწავლიდა. დღეს, ძირითადად, მერისულ ფოლკლორს ვმღერით, რომელიც არც თუ ისე პოპულარულია _ ჩვენ ვახდენთ მის პოპულარიზაციას. ოჯახის შვიდი წევრიდან დედისა და ბებიის გარდა, ყველა ვმღერით, კარგად მღერის ჩემი და ხატიაც. ვფიქრობ, ის მალე შემოგვიერთდება სცენაზე,“  – ამბობს რევაზი.

თურმანიძეების ოჯახი სცენაზე პირველად ფესტივალ „არტგენზე“ გამოვიდა, რასაც შემდეგ სიმპოზიუმები მოჰყვა და ისინი არამარტო ქართველმა ეთნომუსიკოსებმა გაიცნეს, არამედ ამ ოჯახით განსაკუთრებით უცხოელები დაინტერესდნენ. მერისში თურმანიძეების ხშირი სტუმრები არიან ქართული პოლიფონიური მუსიკით დაინტერესებული უცხოელები.

turmanidzeebi 2

თურმანიძეები

„2004-2005 წელი იქნებოდა, როდესაც პირველად გამოვედით სცენაზე და ზემო აჭარული მაყრული შევასრულეთ. ამას მოჰყვა სიმპოზიუმი, გაგვიცნეს ქართველმა და უცხოელმა ეთნომუსიკოსებმა. ჩვენთან ხშირად ჩამოდიან კანადიდან, ისლანდიიდან, დიდი ბრიტანეთიდან, ავსტრიიდან, საფრანგეთიდან… ეთნომუსიკოსები, თუ ქართული ფოკლორით დაინტერესებული ადამიანები რჩებიან ჩვენთან, ვუმასპინძლდებით, ვაცნობთ ქართულ კულტურას და ვასწავლით მერისულ ფოლკლორს. რამდენიმე დღის წინ გავაცილეთ ავსტრალიელი და კანადელი ეთნომუსიკოსები. მართალია, მათ არ იციან ქართული ენა, თუმცა ეს ხელს არ გვიშლის მათ ქართული ფოლკლორი ვასწავლოთ, ჩვენ ვიცით ინგლისური,“ – ამბობს რევაზი.

მას შემდეგ, რაც თურმანიძეების ოჯახმა ძველი მერისული სიმღერების შესრულებით სახელი გაითქვა, ნათესავ-მეგობრები შემოიკრიბა და ანსამბლი, სახელწოდებით  „მოყვარე“ ჩამოაყალიბა. ეთნომუსიკოსის ნინო რაზმაძის დახმარებით, ძველი მერისული 20 სიმღერა აღადგინეს და როგორც საკუთარ, ასევე ანსამბლის რეპერტუარში შეიტანეს. როგორც რევაზი ამბობს, ავთენტურობის შენარჩუნება ძალიან ძნელია, მაგრამ ამას ჩანაწერების დახმარებით ახერხებენ.

„მერისული ფოლკლორი, ისევე როგორც მთლიანად ქართული ფოლკლორი, პოლიფონიურია – ორი და სამი ხმით სრულდება; ყველა სიმღერას წინაპრები შრომისა თუ რიტუალების შესრულების დროს მღეროდნენ. როდესაც ოჯახი გამოვდივართ სცენაზე, ჩემი ძმა პირველს, ხოლო მეორესა და მესამე ხმას ხან მე ვმღერი, ხან – მამა. რაც შეეხება ანსამბლში ჩვენს როლებს, იქ სხვაგვარადაა გადანაწილებული, მაყურებელს განსაკუთრებულად ისეთი სიმღერები მოსწონს, რაც ამხიარულებს, ასეთი კი ჩვენს რეპერტუარში სიმღერა „ცაგუნაა“. ნინო რაზმაძის დახმარებით ძველი მერისული სიმღერები: „თირინი, „მერისული“, ჩაღმა ჩაყრილო ვენახო, „ცაგუნა“, „ხინწკალა“… აღვადგინეთ, სულ ბოლოს კი სიმღერა „ჩათხრობილი“ დავამუშავეთ და შევიტანეთ რეპერტუარში.

რთულია სიმღერის აღდგენა, სიმღერის აღდგენა-დამუშავების ხანგრძლივობა ჩანაწერის ხარისხზეა დამოკიდებული. არის სიმღერა, რომლის აღდგენაზეც ერთი თვე დაგვჭირდა, სხვაზე – სამი თვე. პარალელურად ვაუმჯობესებთ, ვრეპეტიციობთ არამარტო ანსამბლთან ერთად, არამედ ოჯახშიც,“ – ამბობს რევაზი.

იქედან გამომდინარე, რომ თურმანიძეების ოჯახს მერისული სიმღერების შესასწავლად ხშირად ათეულობით უცხოელი სტუმარი ჰყავს, ოჯახმა გადაწყვიტა სასტუმრო აეშენებინა – საგრანტო პროექტში მონაწილეობა მიიღო, გაიმარჯვა და საცხოვრებელ სახლთან ახლოს ახლა სასტუმროს აშენებენ.

„ბოლოს ათი ავსტრიელი და ერთი კანადელი ეთნომუსიკოსი გვყავდა, ერთი კვირით დარჩნენ ჩვენთან. რადგანაც ხშირად გვყავს ქართველი თუ უცხოელი სტუმრები, გადავწყვიტეთ საცხოვრებელი გაგვეფართოებინა, საოჯახო ტიპის სასტუმროს ვაშენებთ, რაც საშუალებას მოგვცემს ქართული ფოლკლორით დაინტერესებული ყველა ადამიანი მივიღოთ და ვასწავლოთ. ძალიან მხიარული ხალხია უცხოელები, მაქსიმალური ვცდილობთ კომფორტი შევუქმნათ, როცა ქართული ფოლკლორული სიმღერების სწავლებას მოვრჩებით, მაგიდასთან ვინაცვლებთ, ძალიან მოსწონთ ქართული სუფრა“,  – ამბობს რევაზი.

მიუხედავად იმისა, რომ რევაზი მერისული ფოლკლორის უბადლო შემსრულებელია, მისი მთავარი მიზანი მაინც რადიოფიზიკის დაუფლებაა. ის 23 წლისაა და ბათუმის რუსთაველის სახელმწიფო უნივერსიტეტის მაგისტრია. ამავე უნივერსიტეტის მესამე კურსის სტუდენტია მისი ძმა ბესოც, ის ინჟინერიას ეუფლება. ორივე მუშაობს – რევაზი ბათუმის ონკოლოგიურ ცენტრში სამედიცინო ფიზიკის განყოფილებაში, ბესო ანსამბლ „მოყვარესთან“ ერთად ბათუმის კულტურის ცენტრის ანსამბლში.

რევაზის თქმით, „სიმღერით ოჯახის რჩენა რთულია. აქედან გამომდინარე ვფიქრობ ჩემს პროფესიას – რადიოფიზიკას გავყვე, ფოლკლორის კუთხით განათლების მიღებას არ ვგეგმავ. ფოლკლორი სისხლში იმდენად გვაქვს, რომ ერთმანეთს შევუთავსებ. მე და ჩემი ძმა სამუშაო დღეებში, ძირითადად, ბათუმში ვართ, სოფელში შაბათ-კვირას ავდივართ, არის პერიოდი, როდესაც გვიწევს სამუშაო დღეებშიც ასვლა, როდესაც ანსამბლს რეპეტიციები აქვს. ზოგჯერ სახლში ვიკრიბებით ანსამბლის წევრები, ზოგჯერ კულტურის ცენტრში“.

გასულ კვირას მერისელი მომღერალი ოჯახი ვენაში, ვენის სამუსიკო უნივერსიტეტის ეთნომუსიკოლოგიის კვლევის ცენტრის მიწვევით ჩავიდა და იქ საკუთარი რეპერტუარი ვენის უნივერსიტეტში მისულ მაყურებელს გააცნო.

„ვენაში არის ქართული ანსამბლი „ჰარალო“, რომელსაც სილვია ფრანკი ხელმძღვანელობს. სილვია ჩვენთან არაერთხელ ჩამოვიდა, კარგად იცის მერისული ფოლკლორი, თითქმის ყველა ზაფხულში ჩვენი სტუმარია. წელს მიგვიწვია და ექვსი დღის განმავლობაში ვენაში ვიმყოფებოდით მე, მამაჩემი და ჩემი ძმა, ვენის მუსიკის უნივერსიტეტში ვორქშოპი და კონცერტი მოვაწყეთ. ბევრი ქართველი მოვიდა ჩვენს სანახავად. მადლობას გვიხდიდნენ არამარტო ქართველები, არამედ უცხოელები – ძველი ქართული სიმღერები ვიმღერეთ“.

თურმანიძეების ოჯახი წელს გამართულ ფოლკლორის ფესტივალზე ნომინაცია „ოჯახების“ ლაურეატი გახდა.

გადაბეჭდვის წესი


ასევე: