მეთიუ ბრაიზა ბათუმზე, სააკაშვილსა და რუსულ ოკუპაციაზე

დღეს, 2 ნოემბერს, ბათუმში მიმდინარე საქართველოს თავდაცვისა და უსაფრთხოების კონფერენციის მეხუთე პანელზე შავი ზღვის გეოპოლიტიკური პერსპექტივები მიმოიხილეს. დისკუსიას მოდერატორობას „ჯეიმსთაუნის ფონდის“ წარმომადგენელი მეთიუ ბრაიზა უწევდა. დისკუსიის დაწყებამდე ბრაიზამ მცირე შესავალი სიტყვა წარმოთქვა ბათუმზე, აგვისტოს ომსა და შავი ზღვის დაცვის სტრატეგიულ მნიშვნელობაზე.

„პირველად 19 წლის წინ ჩამოვედი ბათუმში ქალთან, რომელიც შემდეგ ჩემი ცოლი გახდა. ბათუმი იმ დროსთან შედარებით დღეს სხვა ქალაქია, ევროპული, დიდი ქალაქი. ჩემი მეუღლე აღფრთოვანებულია და აცხადებს, რომ ეს არის აბსოლუტურად სხვა ქვეყანა. ათი წლის წინ ყოფილი პრეზიდენტი ზუსტად ამაზე ლაპარაკობდა, იმაზე, თუ როგორი უნდა გვენახა ბათუმი.

ზოგი ირონიულად იღიმებოდა, ზოგი ამბობდა, რომ ადამიანი ჭკუიდან გადაცდა, პრეზიდენტი. იმ პერიოდში, როცა ყოფილი პრეზიდენტი მომავალი ბათუმის ხედვას აცხადებდა, ჩვენი პოზიცია ვაშინგტონში განსხვავებული იყო იმასთან დაკავშირებით, რაზეც ახლა ვლაპარაკობ.

ვაშინგტონში დიდი წინააღმდეგობა იყო იმასთან დაკავშირებით, ეღიარებინათ რუსეთის დამოკიდებულება ამ რეგიონისადმი. ჩვენ ვფიქრობდით, რომ რუსეთი იცვლებოდა, შეიცვალა. ჩვენნაირი გახდა, ევროპულ ღირებულებებზე ფოკუსირებული ქვეყანა. და ამ ფონზე, ჩვენ უნდა გამოვიყენოთ შავი ზღვა, როგორც დამაკავშირებელი ხიდი, რომელიც შეაერთებს შავი ზღვის ქვეყნებს სხვადასხვა პროექტის ჩარჩოებში.

მაგრამ შემდეგ აღმოჩნდა, რომ ერთადერთი, რაზეც რუსეთი შეიძლება დაგვთანხმებოდა, იყო შავი ზღვის გარემოს დაცვის პროგრამები. სხვას არაფერს ეთანხმებოდა. რუმინეთის მხარე ცდილობდა გამოვეფხიზლებინეთ. ცდილობდნენ დაენახებინათ, რომ პრობლემები არსებობდა და სხვადასხვა პროექტი ერთად, რუსეთის მონაწილეობის გარეშე უნდა განგვეხორციელებინა. ჩვენ ვაშინგტონში არ ვუსმენდით მათ. სპეციალური პროგრამა დავისახეთ, თუ როგორ შეგვეცვლევინებინა რუსეთისთვის პოზიცია, რათა საქართველოს წინააღმდეგ არ წასულიყო.

როდესაც დასავლეთის ალიანსმა გადაწყვიტა კოსოვოს აღიარება, რაღაც პერიოდში მე ვუთხარი ჩემს ხელმძღვანელს – შეუძლებელია! კოსოვოში თუ ამას გავაკეთებთ, რუსეთი საქართველოს წინააღმდეგ გაილაშქრებს.

რუსეთი და პუტინი ანალოგიურ გეგმას  წერდა, რათა გაემართლებინა სამხედრო ინტერვენცია საქართველოში. ჩვენ არ გვინდოდა ამის ნახვა. რუსეთი შემოიჭრა. ეს არ იყო კონფლიქტი, ეს იყო შეჭრა და ოკუპაცია. რუსეთმა ორჯერ გააკეთა ეს იმიტომ, რომ ჩვენი პასუხი არ იყო სტრატეგიული. პრეზიდენტმა პუტინმა მიიჩნია, რომ მის გზაზე ბარიერები დაბალია და შემდეგ იგივე გააკეთა უკრაინაში. ჩვენ გვაქვს ახლა შანსი. გამოვფხიზლდით. ვიცით, უკვე რას აკეთებს რუსეთი. ვიცით, რომ საჭიროა სამხედრო ფლოტის გაძლიერება.

ჩვენ უნდა ვიპოვოთ სტრატეგიული ხაზი და სტრატეგიული პუნქტი ამ ჭრილში არის თურქეთი.

შეიძლება თურქეთი ძალიან აპროტესტებს გიულენის საკითხს, გადატრიალების მცდელობა იყო. ღმერთმა დაიფარა, რომ გადარჩა. გაგვიხარდა, რომ გადატრიალება ვერ მოხდა. მიუხედავად იმისა, რომ  გვქონდა განსხვავებული აზრები ერდოღანთან, თურქეთი აკავშირებს დასავლეთსა და აღმოსავლეთს. რუსეთი ცდილობს გამყოფი ხაზი გაავლოს დასავლეთსა და აღმოსავლეთს შორის. თურქეთი ძალიან მნიშვნელოვანია შავი ზღვის უსაფრთხოების საკითხისთვის. არა იმიტომ, რომ გახლავთ ძალიან დიდი სანაპიროს მქონე ქვეყანა შავ ზღვაზე, არამედ რუსეთი ცდილობს მის გამოყენებას არა მხოლოდ შავ ზღვაზე, არამედ სხვაგანაც“.