დაავადებათა კონტროლისა და საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის ცენტრის ცნობით, მსოფლიოში ოთხიდან ერთი ადამიანი სისხლძარღვოვანი დაზიანების – თრომბოზის შედეგად იღუპება.
ღრმა ვენების თრომბოზი გულისხმობს სისხლის პათოლოგიური შესქელების ანუ კოლტის არსებობას ქვემო კიდურების, თეძოს ან მენჯის მსხვილ ვენებში, რის შედეგადაც სისხლის მიმოქცევა ფერხდება. ღრმა ვენების თრომბოზი შესაძლოა ფატალურად დამთავრდეს. პაციენტი უმრავლეს შემთხვევაში რისკს ვერ აცნობიერებს, ინფორმაცია სიმპტომების შესახებ არ აქვს და აგვიანებს სამედიცინო პერსონალთან მიმართვას, იმ შემთხვევაშიც კი, როდესაც სახეზეა ტკივილის სიმპტომი.
ფილტვის არტერიის ემბოლია-პულმონური ემბოლია ღრმა ვენების თრომბოზის სერიოზული, სიცოცხლისათვის საშიში გართულებაა, რომლის დროსაც კოლტის ნაწილი ან მთლიანად კოლტი გადაადგილდება სისხლით და ხვდება ფილტვის არტერიებში. სახეზეა ქოშინი და წნევის მომატება ფილტვის არტერიაში (პულმონური ჰიპერტენზია); ნებისმიერ ასეთ შემთხვევას შესაძლოა ჰქონდეს ფატალური დასასრული.
სიმპტომები:
[checklist]
- გაურკვევლი წარმოშობის ტკივილი ან დაბუჟება კიდურში
- კიდურის შეშუპება
- კიდური შესაძლოა იყოს თბილი შეხებისას
- სიწითლე დაზიანებულ ადგილას
- მსგავსი სიმპტომები შეასძლოა თან ახლდეს სხვა მდგომარეობებს, როგორიცაა კუნთის დაჭიმვა, ე.წ. კრამპი-ანუ კრუნჩხვა, უხერხული მოძრაობის შედეგი. ასეთ დროს შესაძლოა ღრმა ვენების თრომბოზის დიაგნოსტირება დაგვიანდეს და დაავადების გამოსავალი გართულდეს.
[/checklist]
პულმონური ემბოლიის სიმპტომები:
[checklist]
- უეცრად დაწყებული ქოშინი
- ტკივილი, ზეწოლა ან დისკომფორტი გულმკერდის არეში, რომელიც იმატებს სუნთქვისა და ხველისას
- სისხლიანი ხველა
[/checklist]
ღრმა ვენების თრომბოზი ხშირად ტკივილის გარეშე ვითარდება, ამიტომაც თუ გაქვთ რისკები, უნდა გაიკეთოთ სისხლძარღვთა დოპლეროგრაფია და შეაფასოთ მდგომარეობა.
რაც შეეხება პულმონურ ემბოლიას, მისი ადრეული დიაგნოსცირება ზოგჯერ რთულია, საბოლოო დიაგნოზი ისმება კომპუტერული ტომოგრაფიის საშუალებით
აქედან გამომდინარე, თუ გაქვთ ღრმა ვენების თრომბოზი და მწვავედ დაგეწყოთ სუნთქვის გაძნელება, ქოშინი – დაუყოვნებლივ უნდა მიმართოთ ექიმს.
რისკისფაქტორები:
[checklist]
- უახლოეს წარსულში ქირურგიული ოპერაცია ან ტრავმა
- ანამნეზში ღრმა ვენების თრომბოზის ეპიზოდი
- ორსულობა და ორსულობის შემდგომი პერიოდი(6 კვირა)
- ასაკი
- ონკოლოგიური დაავადების დიაგნოზი და მისი მკურნალობა
- ჩანაცვლებითი ჰორმონოთერაპია და კონტრაცეპტული საშუალებები
- ღრმა ვენების თრომბოზის ოჯახური ისტორია
- გახანგრძლივებული წოლითი რეჟიმი
- სიმსუქნე
- თამბაქოს მოხმარება
- ხანგრძლივი მგზავრობა (მჯდომარე) 6-8 სთ
- თრომბის წარმოქმნის მომატებული რისკი ვლინდება ორსულობისას და შემდგომ 6 კვირის განმავლობაში.
[/checklist]
იყავით ფხიზლად ღრმა ვენების თრომბოზის გამოსარიცხად, თუ გაქვთ:
[checklist]
- კიდურის უეცარი შეშუპება
- აუხსნელი ტკივილი კიდურში
- სიწითლე კიდურის დაზიანებულ ადგილას
[checklist]
იყავით ფხიზლად პულმონური ემბოლიის გამოსარიცხად, თუ გაქვთ:
- მწვავედ დაწყებული სუნთქვის გაძნელება
- ტკივილი,ზეწოლა და დისკომფორტი გულმკერდში
- სისხლიანი ხველა
- უეცარი კოლაპტოიდური ეპიზოდი
ვენური თრომბოემბოლია ხშირად ჰოსპიტალიზაციის მიზეზია. ინვალიდობის შედეგად დაკარგული წლების მაჩვენებლის (DALYს) მიხედვით, ის წამყვანია დაბალი და საშუალო შემოსავლების ქვეყნების მოსახლეობაში, ხოლო მაღალ-შემოსავლიან ქვეყნებში – მეორე ადგილს იკავებს.
ყოველწლიურად თრომბოემბოლიით გამოწვეული დანაკარგი აღემატება აივ ინფექცია-შიდსით, ძუძუს კიბოთი და ავტოკატასტროფების შედეგად არსებულ ერთიან დანაკარგს.
13 ოქტომბერს თრომბოზის მსოფლიო დღე აღინიშნა. ამავე დროს, 13 ოქტომბერი გერმანელი მეცნიერის რუდოლფ ვირხოვის დაბადების დღეა, რომელიც თრომბოზის პათოფიზიოლოგიის საკითხებში პიონერად ითვლება.
______________________
