ჯანდაცვის სამინისტროს სპეციალური სამედიცინო კომისია, რომელიც საზღვარგარეთ მკურნალობის დაფინანსების თხოვნით შესულ განცხადებებს განიხილავს, 15 დღის ინტერვალით იკრიბება. იგი სამინისტროს რვა თანამშრომლისგან – სხვადასხვა დარგის ექიმებით და საორგანიზაციო სამმართველოს 11-კაციანი სამუშაო ჯგუფით არის დაკომპლექტებული, კომისიის თავმჯდომარე კი საქართველოს ჯანდაცვის მინისტრი დავით სერგეენკოა.
ჯანდაცვისა და სოციალური დაცვის სამინისტროს ჯანმრთელობის დაცვის დეპარტამენტის საორგანიზაციო სამმართველოს უფროსის ხათუნა ჩაჩავას თქმით, საზღვარგარეთ მკურნალობის დაფინანსებას ბევრი პაციენტი ითხოვს. მაგალითად, 19 მაისიდან 8 ივნისის ჩათვლით სამინისტროში, მკურნალობის დაფინანსების მოთხოვნით, 1394 მოქალაქის განცხადება შევიდა, რომელთაგან 100-მდე ადამიანი საზღვარგარეთ მკურნალობის დაფინანსებას ითხოვდა.
ხათუნა ჩაჩავას განმარტებით, თითოეულ განცხადებას ორი ადამიანი განიხილავს, რომელთაგან ერთი ექიმი სპეციალისტია. „ისინი ინდივიდუალურად გადიან თითოეულ განცხადებას, რომელიც ექიმ-სპეციალისტებთან დიაგნოზების მიხედვით ნაწილდება, დანარჩენი ამუშავებენ სხვა ინფორმაციას, მაგალითად, რამდენჯერ აქვს პაციენტს მიღებული სერვისი წლის განმავლობაში, რათა ლიმიტი არ გაგვექცეს და ა.შ.“ – ამბობს ხათუნა ჩაჩავა.
2015 წლის იანვრიდან დღემდე ჯანდაცვის სამინისტრომ საზღვარგარეთ მკურნალობა 125 პაციენტს, გასულ წელს კი 321 (მათ შორის 120 თვრამეტ წლამდე ასაკის) პაციენტს დაუფინანსა.
ხათუნა ჩაჩავას განმარტებით, მაქსიმალური ლიმიტი, რაც შეიძლება სამინისტრომ სოციალურად დაუცველ (70 000-ზე დაბალი სარეიტინგო ქულის მქონე) პაციენტს საზღვარგარეთ მკურნალობისთვის გამოუყოს, 10 000 ლარია (დოლარი ან ევრო – მოთხოვნის შესაბამისად). თუ უცხოეთში მკურნალობას სოციალურად დაუცველის სტატუსის არმქონე ადამიანი ითხოვს, მაშინ დაფინანსების პროცენტული გათვლა, კომისიის მიერ, დიაგნოზისა და მოთხოვნილი თანხის შესაბამისად ხდება. უშუალოდ პროგრამის ბიუჯეტი 15 მილიონი ლარია. „საქმე ის არის, რომ მომართვიანობა ძალიან დიდია პროგრამაზე. ჩვენ თუ სრულად ვუზრუნველვყოფთ ყველა შემთხვევას, ამას არანაირი ბიუჯეტი არ ეყოფა“, – ამბობს ხათუნა ჩაჩავა.
იმისთვის, რომ სამედიცინო კომისიამ საზღვაგარეთ მკურნალობის შესახებ განცხადება განიხილოს, სამედიცინო მომსახურება, რომელიც პაციენტს ესაჭიროება, საქართველოში არ უნდა ხორციელდებოდეს. კომისიისთვის ძირითად პრიორიტეტებად დიაგნოზის სიმძიმე და ასაკი (30 წლამდე) მიიჩნევა.
დასკვნის დაწერა იმის შესახებ, რომ ესა თუ ის სამედიცინო სერვისი საქართველოში არ არსებობს, მხოლოდ ჯანდაცვის სამინისტროს ექიმ-ექსპერტის პრეროგატივაა. როგორც ჯანდაცვის სამინისტროში განმარტავენ, ამ პროცედურას დაახლოებით ორი დღე სჭირდება.
ნონა ერთ-ერთი მათგანია, ვინც საქართველოში დასმული არასწორი დიაგნოზის გამო ორი წლის მანძილზე ორი უშედეგო ოპერაცია გაიკეთა. ოპერაციის შედეგად ამოკვეთილი მასის მორფოლოგიური ანალიზით მას კეთილთვისებიანი სიმსივნის დიაგნოზი დაუსვეს, თუმცა როგორც მოგვიანებით გაირკვა, ეს ყბისქვეშა ჯირკვლის ადენოიდურ-ცისტური კარცინომა-აგრესიული ავთვისებიანი სიმსივნე იყო. ნონა ამბობს, რომ ერთი ექიმი ურჩევს დაიცადოს და ვითარებას დააკვირდეს, მეორემ კი ძვლის მიდამოდან ბიოფსიის გაკეთება ურჩია, რადგან, შესაძლოა, სასწრაფოდ ყბის ძვლის გამოცვლა იყოს საჭირო. პაციენტის ინფორმაციით, ეს კონკრეტული ბიოფსია (ტრეპან-ბიოფსია) საქართველოში არ კეთდება, თუმცა ექიმებმა მაინც სცადეს მისი გაკეთება: „ექიმმა საშინლად მტკივნეული პროცედურების შემდეგ ვერ მოახერხა შეეღწია ძვლის სისქეში. სამჯერ შევიდა 20 მილიგრამიანი შპრიცით, მაგრამ უშედეგოდ. გამიშვა სისხლის გადასხმის ინსტიტუტში, იმედი ჰქონდა, რომ იქ მაინც მოახერხებდნენ გაეკეთებინათ ბიოფსია. იქიდანაც უარით გამომიშვეს. როგორც მითხრეს, საქართველოში კონკრეტულად ამ ბიოფსიის გაკეთება შეუძლებელია“.
ნონა დღეს ექიმ-ექსპერტის დასკვნას ელოდება, რომელიც დაუდასტურებს, რომ კონკრეტული გამოკვლევა საქართველოში არ ტარდება და მხოლოდ ამის შემდეგ მიეცემა საშუალება, სთხოვოს დაფინანსება ჯანდაცვის სამინისტროს. „მაქვს ორი დიაგნოზი, ექიმების ურთიერთგამომრიცხავი პასუხები და მოლოდინის რეჟიმი გაუსაძლისი ტკივილის ხარჯზე. ვცხოვრობ შიშით. უსახსრობის გამო დღემდე ამ მდგომარეობაში ვარ“, – ამბობს ის.
საზღვარგარეთ მკურნალობა საქველმოქმედო ფონდებისა და კომერციული ცენტრების საშუალებით
საქართველოში არსებული საქველმოქმედო ფონდების რაოდენობის გათვალისწინებით, უცხოეთში მკურნალობა გაცილებით უფრო მეტ ადამიანს სჭირდება, ვიდრე ამას სახელწიფო აფინანსებს. საქველმოქმედო აქციების სიხშირის მიუხედავად, საკმარისი რაოდენობის თანხა ყოველთვის ვერ გროვდება, რაც ბევრი პაციენტისთვის ფატალური შედეგით მთავრდება.
საზღვარგარეთ მკურნალობის ცენტრის „გლობალმედის“ მენეჯერის, სალომე ყუფარაძის თქმით, საზღვარგარეთ მკურნალობის მსურველთა რაოდენობა (ბოლო ოთხ თვის გამოკლებით) ყოველწლიურად იზრდება. მისივე თქმით, მათთან მისული 60 პროცენტი ონკოლოგიური პაციენტია და ისინი უცხოეთში მიდიან არა მხოლოდ იმ სამედიცინო სერვისებისთვის, რაც საქართველოში არ ტარდება, არამედ იმ მომსახურებების მისაღებად, რომლებიც საქართველოშიც ხორციელდება, მაგრამ მოძველებული ტექნოლოგიით. „ბევრი მიდის იმ დასკვნამდე, რომ სხივური თერაპია და ქიმიოთერაპიაც უმჯობესია გაიკეთონ საზღვარგარეთ. თუნდაც ონკოლოგიური დიაგნოსტიკა – საქართველოში ადამიანს რომ უთხრეს მეტასტაზები გაქვს ცხვირის ღრუშიო, აღმოჩნდა, რომ ჰქონია ჩირქის გროვები. ასეთი შემთხვევა ბევრი რომ დაგროვდა, ხალხმა არჩია, ცოტა მეტი გადაიხადონ, წავიდნენ საზღვარგარეთ და იქ იმკურნალონ“, – ამბობს ის.
დიმიტრი ცინცაძის სახელობის საქველმოქმედო ფონდის მენეჯერი ეკა ნონიაშვილი ამბობს, რომ დიაგნოზთან დაკავშირებით ხშირია პრობლემები ლეიკემიით დაავადებულ ბავშვებთანაც, კერძოდ მაშინ, როცა მკურნალობის მიუხედავად ვერ ადგენენ, თუ რატომ არ უმჯობესდება პაციენტის მდგომარეობა. „მაგალითად, უკეთებენ ქიმიოთერაპიას და ბავშვი რემისიაში არ მიდის, მისი მდგომარეობა არ უმჯობესდა. ასეთ ბავშვებს კონტროლზე გამოკვლევებისთვის ვაგზავნით უცხოეთში“, – ამბობს ნონიაშვილი.
სალომე ყუფარაძის თქმით, ერთ-ერთი სერვისი, რის გამოც ქართველი პაციენტები ხშირად მიდიან საზღვარგარეთ – პოზიტრონულ ემისიური ტომოგრაფიაა (PET/CT კვლევა), რომლის საშუალებითაც შესაძლებელია ონკოლოგიური დაავადებების ადრეულ სტადიაზე გამოვლენა და ორგანიზმში სულ მცირე სიმსივნური კერის აღმოჩენაც კი. ამ დროს ადრეული დიაგნოსტიკა სასიცოცხლო მნიშვნელობისაა. პირველ სტადიაზე გამოვლენილი სიმსივნის მკურნალობა 100-დან 98 შემთხვევაში სრული განკურნებით სრულდება.
საზღვარგარეთ მკურნალობის ცენტრი, რომელიც თბილისში მდებარეობს, პირველადი ვიზიტის ფარგლებში პაციენტს ეხმარება საქართველოში დასმული დიაგნოზის თარგმნა/დამუშავებასა და იმ ქვეყნების კლინიკებში გადაგზავნაში, სადაც არის შესაბამისი განყოფილებები. ამის შემდეგ მოდის პასუხი მკურნალობის მეთოდების და სავარაუდო ღირებულების შესახებ. ერთ კლინიკაში დიაგნოზის გადაგზავნის ღირებულება 100 ლარია. როცა განსაზღვრულია მკურნალობის ქვეყანა, კლინიკა და თარიღი, ცენტრი პაციენტს ეხმარება მგზავრობის დაგეგმვაში, რისი ღირებულებაც 200 ლარია. სურვილის შემთხვევაში, პაციენტს საზღვარგარეთ გამგზავრების ნაცვლად შეუძლია გაიაროს ვიდეოკონსულტაცია უცხოელ ექიმებთან, ამავე მეთოდით შესაძლოა დაისვას დისტანციური დიაგნოზი. ამისთვის წინასწარ იგზავნება პაციენტის დიაგნოსტიკური მონაცემები. საავადმყოფო ატარებს კონსილიუმს და სვამს დიაგნოზს. ამ სერვისის ღირებულება ინდივიდუალურია.
დიმიტრი ცინცაძის სახელობის საქველმოქმედო ფონდის ძირითადი კონტინგენტი 18 წლამდე ასაკის ლეიკემიითა და სოლიდური სიმსივნეებით დაავადებული ბავშვებია. ეკა ნონიაშვილი ამბობს, რომ ყოველ კვირაში მათ საშუალოდ ხუთი ადამიანი უკავშირდება დახმარების თხოვნით, რომელთაგან ორი სამკურნალოდ უცხოეთში გამგზავრებას საჭიროებს: „ეს ძირითადად ის ბავშვები არიან, რომელთაც ღეროვანი უჯრედების გადანერგვა ესაჭიროებათ, რადგან საქართველოში მათთვის მხოლოდ ქიმიოთერაპია კეთდება“, – ამბობს ის.
ფონდი ორი წლის განმავლობაში 1 მილიონ 500 ათასი ლარით 113 ბენეფიციარს დაეხმარა. ეკა ნონიაშვილის თქმით, ფინანსების სიმწირის გამო მათ პაციენტების გადამისამართება ხშირად ფონდ „სოლიდარობასთან“ უწევთ, რომელიც მკურნალობის ხარჯებს ანაზღაურებს, დიმიტრი ცინცაძის სახელობის ფონდი კი იმავე პაციენტის მგზავრობის, სასტუმროს და სხვა, `შედარებით უფრო დაბალ დანახარჯს“ იღებს საკუთარ თავზე.
ერთ-ერთი ოპერაცია, რაც საქართველოში არ ტარდება, ონკო-ჰემატოლოგიაში ძვლის ტვინის გადანერგვაა, რომლის ფასიც უცხოეთში, სულ ცოტა, 75 000 ევროდან 100 000 ევრომდე მერყეობს. გარდა ამისა, არსებობს კვლევები, რაც შესაბამისი აპარატურის არარსებობისა თუ სხვა მიზეზების გამო, საქართველოში ვერ ხორციელდება. ასეთია, მაგალითად, ფილტვის სოკოს გართულებული ფორმა, რომელიც დროულად თუ არ გამოვლინდა, პატარა ასაკის პაციენტებისთვის შეიძლება ფატალურად დასრულდეს: „ამის ტრაგიკული მაგალითიც არსებობს. 10 წლის ლუკა ლომოურის გარდაცვალება სწორედ პრობლემის დაგვიანებულმა გამოვლენამ გამოიწვია. ანუ, არ ხდება პაციენტების პრევენციული კვლევა შესაბამისი საშუალებების არარსებობის გამო“, – ამბობს ფონდის მენეჯერი. პრობლემაა ასევე დამატებითი კვლევების, მაგალითად, მაგნიტო-რეზონანსული კვლევის, ან დაცვითი თერაპიის დროს საჭირო გეგმიური კვლევების დაფინანსება. ეკა ნონიაშვილი: `ჩვენი ინფორმაციით, სახელმწიფო დაზღვევა ამას უკეთეს შემთხვევაში მხოლოდ ნაწილობრივ ანაზღაურებს. ოჯახებს კი საჭირო თანხის მოძიება უკიდურესად უჭირთ“.
