„თავისუფალ ჟურნალისტთა სახლი“ ACCESS-ის მხარდაჭერით ახორციელებს პროექტს „ანტიდასავლური დეზინფორმაციის წინააღმდეგ აჭარაში“. პროექტის ფარგლებში იმართება დისკუსიათა ციკლი „საუბრები ევროპაზე“. 14-15 ნოემბერს ჟურნალისტმა ზვიად ქორიძემ თხილნარის #1 საჯარო სკოლის მოსწავლეებს და ბათუმის შოთა რუსთაველის სახელმწიფო უნივერსიტეტის სტუდენტებს წაუკითხა ლექცია თემაზე – „რატომ მივდივართ დასავლეთში“.
გთავაზობთ ლექციის ნაწყვეტს, რომელიც ევროპულ ღირებულებებს ეხება.
ზვიად ქორიძე, ჟურნალისტი:
„მთავარი ევროპული ღირებულება ეს არის თანასწორობა. დღეს, 21-ე საუკუნეში, შეიძლება გაგვიჩნდეს დილემა – არის კი ყველა ადამიანი თანასწორი? ვიღაცა ვიღაცაზე უპირატესია, ვიღაცა ვიღაცაზე წარჩინებულია. ეს უკვე თავისთავად ნიშნავს იმას, რომ ამ მთავარ ქართულ კონცეპტს, ჩვენ ვშორდებით.
ჩვენ ვამბობთ, რომ „გვაქვს უთვალავი ფერითა“ – ეს არის ჩვენი სიმდიდრე. ჩვენ ვამბობთ, რომ არა, ამ ფერებში არის ზოგი ფერი, რომელიც არის ჩვენთვის მიუღებელი. მაშინ, რატომ არ თქვა შოთამ ასე? და ამ კონცეპტით ხომ არ არის ზუსტადაც ის ევროპული რენესანსის სრულუფლებიანი წევრი? მერე ამაზე, თანასწორობასა და სრულყოფილებაზე დაეფუძნა, მთელი იტალიური რენესანსი. ნახეთ ლეონარდო და ვინჩი, ნახეთ ტიციანი და თქვენ ზუსტად ნახავთ – აქ მთავარი სწორედ თანასწორობის იდეაა.
როცა არის თანასწორობის იდეა ამოსავალი წერტილი, როცა ყველანი ვართ თანასწორი ჩვენს უფლებებში, როცა ყველანი ვართ თანასწორნი ჩვენს საწყის პოზიციებზე, მერე, რა თქმა უნდა, ზოგი მივაღწევთ მეტ წარმატებას, ზოგი ნაკლებს. ზოგი მეტად გამოაჩენს თავის უნარებს, ზოგი ნაკლებად. მთავარია, სასტარტო პირობები იყოს თანასწორი. თანასწორობა უზრუნველყოფილია ღვთისგან. ჩვენ უზრუნველყოფთ მერე, ვინ უფრო ძლიერები ვართ, ვინ უფრო წარმატებული და ვინმეს ხომ არ აქვს წართმეული უფლება იზრუნოს და მიისწრაფოდეს ბედნიერებისკენ. აი, ეს არის მთავარი ამოცანა, ეს უფლება არ წაგვართვას არავინ. თორემ შეიძლება ვიღაცამ მიაღწიოს ამ ბედნიერებას და ვიღაცამ შეიძლება ვერ. ან შეიძლება ჩათვალოს, რომ რასაც მიაღწია, ესაა ბედნიერება.
მეორე ევროპული კონცეპტი თანასწორობასთან ერთად ეს არის კონკურენცია. ჩვენ ყველანი ვართ ერთმანეთთან კონკურენციაში. ჩვენ ადამიანები ერთმანეთს ვეჯიბრებით. ჩვენ ვეჯიბრებით ერთმანეთს ცოდნის მიღებაში, ვეჯიბრებით შრომის უნარებში, ვეჯიბრებით ერთმანეთს სმაში, წიგნის კითხვაში, სიმაღლეზე ხტომაში, ყველაფერში ვეჯიბრებით. გამომდინარე იქიდან, რომ ვართ ადამიანები, ჩვენი სწრაფვა არის მიზნისკენ, რომელიც არის ბედნიერება და ნებისმიერი თქვენგანი მიისწრაფვის ბედნიერებისკენ.
მთავარი ევროპული, მთავარი დასავლური ღირებულება არის რა – რისთვის დაიბადა ადამიანი? რატომ გაჩნდა? იმიტომ, რომ მან იპოვოს გზა ბედნიერებისკენ. ჩაკეტილობის მომხრეები, საქართველოშიც და საქართველოს გარეთაც, ბევრგან, გვეუბნებიან – შენ რომ დაიბადე უკვე ეს არის ბედნიერება და ამით დაკმაყოფილდი.
არ ვახდენ სრულ საკრალიზაციას რუსთაველის, მაგრამ ჩემთვის ეს არის ყველაზე დიდი ქართული ტექსტი და იქ ბედნიერებისკენ სწრაფვას ყველაფერს ანაცვალებენ. ყველა მატერიალიზებული, არამატერიალიზებული ღირებულება დასთმო ავთანდილმა იმიტომ, რომ მას თავისი პერსონალური ბედნიერება ეპოვა. ამას ყველა ვერ დათმობს. ამ ადამიანმა ეს დათმო და ჩვენ გვეუბნება რუსთაველი, რომ ამისთვის უნდა იყო ადამიანი მზად. შეიძლება ვიღაცისთვის ბედნიერების საზომია დღეში სამჯერადი კვება, ვიღაცისთვის ბედნიერების საზომია კარგი ლიტერატურის წაკითხვა, ვიღაცისთვის, უბრალოდ, სეირნობა ღამის ქალაქში. მაგრამ შენ რასაც აკეთებ, რისი გაკეთებაც გინდა, რაც შენ სიამოვნებას განიჭებს და რაც შენ სოციალურ მდგრადობას უზრუნველყოფს, ეს არის ბედნიერებისკენ სწრაფვა.
კონკურენცია თანამედროვე ბიზნეს გაგებით, ხშირ შემთხვევაში არ აღიქმება ფილოსოფიურ ღირებულებად. ბევრი ასპექტია – განვითარება, წინსვლა, ეკონომიკური აღმავლობა, კეთილდღეობა. აი, ის არის ტერმინები, რომელზეც გვახსენდება ევროპა. კონკურენცია არის ის სივრცე, ის რეჟიმი, როდესაც ჩვენ ერთმანეთს ვეჯიბრებით უკეთესი მომავლისთვის. როცა კონკურენცია არის განათლებაში, როდესაც ერთმანეთს ვეჯიბრებით ცოდნის მიღებაში, ხვალ ერთმანეთს შევეჯიბრებით ბიზნესის კეთებაში. ოღონდ ჩვენ კონკურენტულ გარემოში ვებრძვით ერთმანეთს.
კონკურენციის პირობის საპირწონედ საქართველოში ასახელებენ პატრონს. თუ პატრონი არ გყავს, ვერ მიაღწევ ვერაფერსო – ამბობენ. ეს არის სწორედ მთავარი პარადიგმა, რომელზეც უნდა ვიფიქროთ. აი, სად ვართ. ზღვარზე ვართ ევროპულ სივრცეში თუ არ ვართ ევროპულ სივრცეში. „პატრონის ყოლა“ – ეს არის შუა საუკუნეობრივი გადმონაშთი. ეს არის ის განზომილება, რომელიც არსებობს მაშინ, როდესაც რაღაცა ჯგუფი ადამიანების არის უუფლებო. ბუნებრივია, შენ ეძებ პატრონს იმისათვის, რომ კი არ ისწავლო, არამედ დაამთავრო უმაღლესი. შენ ეძებ პატრონს იმისათვის, რომ იმუშაო. კი არ იმუშაო, ეძებ პატრონს იმისათვის, რომ დასაქმდე. მუშაობა და დასაქმება არის სხვადასხვა რამ. სამუშაოს უფლება არის უფლება და მე ეს უფლება უნდა განვახორციელო, აღვასრულო. დასაქმება არ არის უფლება. დასაქმება არის ნება ვიღაცის.
ეს არის ყველაზე სერიოზული პრობლემა, რომელიც ჩვენს პოლიტიკურ დისკურსშიც არსებობს. პოლიტიკოსი მოდის და გეუბნება არჩევნებზე – მომეცი ხმა და დაგასაქმებ. მე რა მჭირს შენი დასასაქმებელი. თუ შენ ავითარებ კონკურენციას განათლებაში, ბიზნესში, მერე ეს ავტომატურად წარმოშობს კონკურენციას პოლიტიკაში. ჩვენ რატომ არ გვაქვს კონკურენტული პოლიტიკური სივრცე? იმიტომ, რომ ეს პოლიტიკური სივრცეც არის მონოპოლიზირებული პატრონების მიერ. პატრონს ეძებს პოლიტიკური სივრცე. ერთს ნუ გამოვყოფთ პერსონალურად. ბოლო ოთხი ფორმაცია ჩვენი მთავრობისა – არის პატრონის ძიება. როგორც კი დავკარგეთ ერთი პატრონი – საბჭოთა კავშირის სახით, მას მერე ვეძებთ სულ პატრონს. ეს თუ არა ვინ? – ეს კითხვა ისმოდა გამსახურდიას დროს, შევარდნაძის დროს, სააკაშვილის დროსაც და ახლაც ეს კითხვა ისმის.
ეს კონკურენცია ვიღაცის მოწოდება კი არ არის, რომ ასე იცხოვრო. ეს არის ჩვენი ნება, რომ განვავითაროთ შეჯიბრებითობა და ამასობაში თვითონ ჩვენ განვვითარდეთ. ვიდრე იყო კონკურენცია ჩვენში, ვითარდებოდა ეკონომიკა, ვითარდებოდა პოლიტიკა.
როგორც კი ეს შეიზღუდა, მოისპო – ჩვენ ისევ აღმოვჩნდით პატრონის ძიების პირობებში. ეს ისევ მოირღვა და ვართ დამოკიდებული იმაზე, რას იტყვის პატრონო. როდესაც ჩვენ ვართ დამოკიდებული პატრონზე, როდესაც ჩვენი კეთილდღეობა არის დამოკიდებული რას იტყვის პატრონი, მაშინ ჩემი უფლებებიც იკარგება. რაღა ფასი აქვს ჩემს უფლებას, პატრონმა თუ უნდა გადაწყვიტოს ჩემი მომავალი. და აქ ვშორდებით ჩვენ ევროპას. აქ გვაქვს ყველაზე სერიოზული პრობლემა, როდესაც ვსაუბრობთ ევროპულ და ქართულ ღირებულებებზე და ვამბობთ, რომ ამათ შორის ტოლობის ნიშანი არ არის. ამ დროს აბსოლუტურად ტოლობის ნიშანია ჩვენს ღირებულებებს შორის.
ის, ვინც ევროპაში დაუშვა ეს კაზუსი და ეძება პატრონი, მანაც შექმნა ძალიან სერიოზული პრობლემა, თავისთვისაც და მთელი ევროპული ცივილიზაციისთვის. ევროპა ეს არის ცივილიზაცია და ჩვენ ამ ცივილიზაციის სრულფასოვანი ნაწილი ვართ. რაც ევროპულმა ცივილიზაციამ შეცდომა დაუშვა და მიიღო ჰიტლერი, მიიღო მუსოლინი, ეს ჩვენი პასუხისმგებლობაცაა. ისევე როგორც გერმანელის, ფრანგის პასუხისმგებლობაცაა, რომ ევროპულ სივრცეში არსებობდა სტალინი. ეს ზოგადი პრობლემაა – მთელი ცივილიზაცია სადღაც უშვებს შეცდომას, როდესაც ამბობს უარს თანასწორობის იდეალებზე და უარს კონკურენციის იდეაზე და იღებს პატრონს“.
