ქედის მუნიციპალიტეტის სოფელ გეგელიძეებში მცხოვრები თამარ ბალაძე მცირე ბიზნესს რამდენიმე წელია ეწევა. მას საცხოვრებელ სახლთან ახლოს ბაღში სპეციალურად მოწყობილ სათბურებში ლილიები გამოჰყავს და ადგილობრივ ბაზარზე ყიდის.
თამარი პროფესიით ინგლისური ენის ფილოლოგია, ათი წლის განმავლობაში მოსწავლეებს ინგლისურ ენას ბათუმისა და ქედის საჯარო კოლებში ასწავლიდა, თუმცა მას შემდეგ, რაც ყვავილების გამოყვანით დაინტერესდა, პედაგოგობას თავი დაანება და ყვავილების მოშენება დაიწყო. ეზოში გაშენებული ჰოლანდიური ლილიები თამარისთვის შემოსავლის წყაროდ ოთხი წლის წინ იქცა.
„ექვსი წლის წინ ლილიები ნათესავმა ჰოლანდიიდან ჩამომიტანა და ეზოში სილამაზისთვის დავრგე. დროთა განმავლობაში ლილიები გამრავლდა და ბაღში გადავიტანეთ, რადგანაც ყვავილი ბევრი იყო, დედაჩემმა გადაწყვიტა გაეყიდა, ასე დაიწყო ჩვენი ყვავილების ბიზნესი.
ორი წლის განმავლობაში ლილიები ბაღში სახლთან ახლოს ღია ტერიტორიზე გვქონდა გაშენებული, შემდეგ გადავწყვიტეთ სათბური შეგვეძინა, სოფლის მეურნეობის სამინისტროს მიზნობრივი პროგრამის ფარგლებში 50 კვადრატი სათბური შევიძინეთ თანადაფინანსებით და ლილიები სათბურში გადავიტანეთ, სადაც ყვავილები მალე გამოვიდა, რაც უფრო მალე გამოიყვან ყვავილს, მით უფრო მოგებული ხარ. გადავწყვიტეთ, ლილიების ის ნაწილიც, რაც ღია სივრცეში გვქონდა, სათბურში მოგვექცია, მამაჩემმა კი არსებული სათბურის კონსტრუქციის მიხედვით იმავე ფართობის სათბური თვითონ გააკეთა, ეზოში დარგული ლილიებით დროთა განმავლობაში ორი სათბური მოვიცავით“, – გვიყვება თამარი.
ის წლების განმავლობაში ლილიების გამოყვანის ტექნოლოგიებსაც დაეუფლა, ყვავილების გამოყვანასთან დაკავშირებით სიახლეებს ყოველდღიურად ინტერნეტით ეცნობა, საკუთარ მეურნეობაში ნერგავს და მოსავლითაც კმაყოფილია. ამბობს, რომ ყვავილების მოვლა მოსწონს, განსაკუთრებით ლილიების, რადგანა, როგორც გვიხსნის, ყვავილის ეს სახეობა ადვილად გამოსაყვანია.
„კარგად მესმის ყვავილების, ვიცი როდის რა სჭირდებათ, რა არის ყვავილისთვის კარგი და რა ცუდი. ვერ ვიტყვი ლილიებს განსაკუთრებული მოვლა სჭირდება-მეთქი, მაგრამ მოვლის გარეშე არაფერი ხარობს.
ლილიები ბოლქვით მრავლდება. არ სჭირდება სიღრმეში დარგვა, მთავარია, ის დაცილება ჰქონდეს ბოლქვებს, რაც საჭიროა. დარგვიდან სამ თვეში ლილიები ყვავილს იღებს, დაახლოებით ერთი თვის განმავლობაში ყვავილობს, ყვავილის გახსნა ნიშნავს, რომ მოსავალი მოვიდა. მორწყვა და გასუფთავება პერიოდულად სჭირდება, ამბობენ, ყვავილს მატლი უჩნდება და ანადგურებსო, მაგრამ ჩემს ლილიებს ჯერ არ გაჩენია და არც შემიწამლია.
ყვავილობის დასრულებისთანავე თუ ამოიღებ ბოლქვს, გამრავლებას ვერ მოასწრებს, თუ დატოვებ მიწაში – ერთი ძირი 7-8 ბოლქვს გაიკეთებს. უკეთესია ყველა წელს არ მოხდეს ბოლქვების განაწილება, რადგან ყვავილი უფრო ჯანსაღი იქნება და ბევრ ნაყოფსაც იძლევა, მაგრამ თუ ბოლქვების განაწილებას გადაწყვეტს ვინმე, ვურჩევ, ახალი შემოაცალოს და ძველი დატოვოს“.
თამარი დათვლილ და დაფასოებულ ლილიებს მუყაოს ყუთში ათავსებს და ბათუმში გადამყიდველებს ბითუმად აბარებს. ამბობს, რომ, ძირითადად, მაღაზიების შეკვეთებზე მუშაობს.
„ყვითელი, თეთრი, სტაფილოსფერი, შინდისფერი და ღია შინდისფერი ლილიები გამომყავს. ყველა ფერის ლილია მოთხოვნადია, რეალიზაციის პრობლემა არასდროს მქონია, რადგანაც ჰოლანდიური ლილიები ერთ თვეს ძლებს და ეს ხელს გამყიდველებსაც უწყობს. ზოგჯერ 50, ზოგჯერ 100 ცალს ვკრეფ, მაქსიმუმი დღეში 200 ცალი დამიკრეფია, მაგრამ იშვიათად.“
თამარს ლილიებთან ერთად, სამომავლოდ, ხვიარა და ჰოლანდიური ვარდების გამოყვანაც აქვს დაგეგმილი. მან 300 ძირი ხვიარა და 500 ძირი ჰოლანდიური ვარდი საზღვარგარეთ რამდენიმე დღის წინ შეუკვეთა. პირველ ეტაპზე შეკვეთილი ლილიების გაშენებას გეგმავს, სამომავლოდ კი კალმით აპირებს ვარდების გამრავლებას. მიუხედავად იმისა, რომ ხვიარა ვარდები ამ დროისთვის საქართველოში არავის გამოჰყავს და ყველაზე ძვირადღირებულია, ფიქრობს, რომ მისი რეალიზება არ გაუჭირდება.
როგორც თამარი ამბობს, „ხვიარა ვარდები საქართველოში არავის გამოჰყავს, მისი გამოყვანის იდეა ჩემს ნაცნობ ყვავილების დიზაინერსა და მე ერთად გაგვიჩნდა. ის ხვიარა ვარდებისგან დეკორაციებს სადღესასწაულოდ აკეთებს, შეკვეთებს არამარტო საქართველოში, საზღვარგარეთიდანაც იღებს, რისთვისაც ხვიარა ვარდებს საზღვარგარეთიდან იწერს. გადავწყვიტეთ, რომ მე ხვიარა ვარდებს გამოვიყვან, მას მივაწოდებ, არც მას მოუწევს ვარდების საზღვარგარეთიდან ჩამოტანა და არც მე შემექმნება რეალიზაციის პრობლემა.“
თამარს სურს მისი გამოყვანილი ყვავილები მაღაზიაში თავად გაყიდოს, რისთვისაც ბათუმში მაღაზიას აშენებს. ფიქრობს, სამომავლოდ სპეციალური მაცივრებიც შეიძინოს, რაც ხელს შეუწყობს წლის ნებისმიერ სეზონზე ლილიების გამოყვანას:
„თუ ზაფხულში ერთი ლილია 5 ლარი ღირს, ზამთარში 10 ლარად ფასობს. მინდა ყველა სეზონზე გამოვიყვანო, მაგრამ ამისთვის სპეციალური მაცივარი მჭირდება. არის სპეციალური ყვავილის მაცივრები, რომელიც ბოლქვს არ ყინავს და ერთ ტემპერატურაზე ინახავს, ეს ბოლქვის გაღივების პროცესს აჩერებს და შეგიძლია მაშინ დარგო, როცა გინდა. აი, მაგალითად, თუ ზამთარში გინდა გამოიყვანო, ზამთრამდე სამი თვით ადრე უნდა დარგო“.
ბიზნესის გაფართოების იდეა აქვს, მაგრამ განსახორციელებლად თანხა სჭირდება. სურს მოაწყოს წვეთოვანი სარწყავი სისტემები, სპეციალური გამათბობლები, მაცივრები, განსაკუთრებით კი სათბური სჭირდება, სადაც ჰოლანდიურ ვარდს დარგავს. ფიქრობს, რომ სხვა დანარჩენს დროთა განმავლობაში მოაწესრიგებს და იმ საქმეს, რასაც თანამედროვე ტექნოლოგიების დახმარებით ასრულებს, საკუთარი შრომით გააგრძელებს ისევ.
ბიზნესის გასაფართოებლად ბიზნესიდეა „აწარმოე საქართველოსთვის~ პროგრამის ფარგლებში წარადგინა და სახელმწიფოსგან 5 000 ლარით დაფინანსება მოითხოვა. თუ სახელმწიფო მას იდეის განხორციელებაში ფინანსურად დაეხმარება, დამატებით სათბურის ყიდვა აქვს გაწერილი, სადაც ჰოლანდიური ვარდები უნდა დარგოს. იმ შემთხვევაში, თუ ბიზნესიდეას დაუწუნებენ, იძულებულია თანხა ბანკიდან გამოიტანოს. იდეების კონკურსში მ მეორე ტური გადალახა. გაიმარჯვებს თუ არა იდეების კონკურსში ქედელი მეწარმე, ეს მესამე ტურის შემდეგ გახდება ცნობილი.
„თუ იდეების კონკურსში გავიმარჯვებ და ჩემს მოთხოვნილ 5 000 ლარს მომცემენ, ეს ძალიან დამეხმარება ბიზნესის გაფართოებაში. ამ თანხით სათბურს შევიძენ და ჰოლანდიურ ვარდებს სათბურში დავრგავ. ხვიარა ვარდები ყინვაგამძლეა და ღია ნიადაგზე დავრგავ, არ გაუჭირდება, მაგრამ ჰოლანდიური ვარდები სათუთია, განსაკუთრებული მოვლა სჭირდება“.
თამარს ყვავილების მოვლაში მშობლები ეხმარებიან, მაგრამ თუ მეურნეობის გაფართოება გეგმის მიხედვით შეძლო, დამხმარეებიც დასჭირდება. „ამ დროისთვის ძირითად საქმეებში დედაჩემი მეხმარება, მაგრამ თუ ისე აეწყო, როგორც დავგეგმე, ვფიქრობ, დამხმარეები დამჭირდება და ავიყვან კიდეც. წარმატებული ბიზნესმენი ქალი თუ არა, წარმატებული ფერმერი მაინც ვიქნები~.
